Айсұлтан Ұлыбританиядан САЯСИ БАСПАНА СҰРАДЫ…

Жуықта «Фейсбук» желісінде Айсұлтан Рахаттың (Назарбаев) кезекті жазбасы жария болды. Біз оны қазақ тіліне аударып, «нашақорлыққа салынды» деген жас жігіттің не айтпақ болғанын оқырманның талғам-таразысына қалдырдық.

Егер халық бүгін­гі билік­ке қар­сы бірік­се, мем­ле­кет­ті төң­керіп тастай ала­ты­ны­на сенім­ді­мін. Төң­кері­стен кей­ін бәрін жаңа­дан баста­уға бола­ды. Билік­тің құлағын ұстап оты­рған­дарға олар­дың құдай емес екен­дік­терін дәлел­деп бере ала­мыз. Әрине, олар бізді қуда­лап, өлтіріп, бостан­ды­ғы­мы­здан айы­рып, басы­мы­зға қиын­ды­қтар туды­ра ала­ды. Бірақ маған сеніңіз­дер, Құдай біз жақта. Сон­ды­қтан біз жеңеміз!

Қазір менің отба­сым маған жан-жақтан қысым жасаған­ды­қтан, мен түбе­гей­лі амал­дарға баруға мәж­бүр бол­дым. Мен Ұлы­бри­та­ни­ядан сая­си бас­па­на сұра­уда­мын. Менің өмірім­нің соңғы бес жылы қиын-қыста­уға толы. Жағ­дай­дың қалай болға­нын адам­дар білуі тиіс деп ойлаймын.

Мәсе­ле – менің Ресей мен Қаза­қстан үкі­мет­тері ара­сын­дағы жемқор­лы­ққа қаты­сты дүни­е­лер­ден хабар­дар болуым­да. Менің айтып оты­рға­ным – Қаза­қстан халқы­нан ұрланған мил­ли­ард­таған АҚШ дол­лар­ла­ры жөнінде.

Мен, шешем Дариға Назар­ба­е­ва мен оның күй­е­уі Қай­рат Шәрі­п­ба­ев­тың той­ым­сыз, ашкөз отба­сы­ның ішін­де қал­дым. 2015 жылы Рахат Әли­ев өлтіріл­ген соң, оның рухы­на тағ­зым етіп, фут­бол феде­ра­ци­я­сын басқарғым кел­ді. Ондағы мақ­са­тым – отан­дық фут­бол­ды жемқор­лы­қтан тазар­тып, оны дамы­ту бол­ды. Рахат Әли­ев осы­ған дей­ін ешкім­нің қолы­нан кел­ме­ген іс атқар­ды. Қаза­қстан фут­бо­лы Азия феде­ра­ци­я­сы­нан УЕФА-ға өткені бәріне белгілі.

Маған көп­шілік­ке таны­мал тұлға болуға тура кел­ді. 2015 жыл­дың көк­те­мі­нен Қай­рат Шәрі­п­ба­ев пен шешем менің бұры­нғы қай­ын атам Қай­рат Боран­ба­евқа қар­сы астыр­тын соғыс баста­ды. Нұр­сұл­тан Назар­ба­ев­тың айна­ла­сын­дағы­лар оны менің қай­ын ата­ма қар­сы айдап сал­ды. Оның себебі – қаза­қстан­дық газ­дың ресей­лік «Газ­про­мға» арза­нға кетіп жатқан келісім­шар­тқа қаты­сты бол­ды. Ол жер­де жыл­дық табысы 1,5 млрд АҚШ дол­ла­ры бола­тын дел­дал ком­па­ния бар. Қыру­ар қара­жат Син­га­пур­де жинақта­лып, Ресей бас­шы­ла­ры­ның ара­сын­да бөліс­ке түседі. Олар­дың ішін­де Вла­ди­мир Путин­нің «әми­я­ны» «Газ­пром» жетек­шісі Алек­сей Мил­лер де бар.

Қаза­қстанға қаты­сты айтар бол­сам, жылы­на 700 млн дол­лар Тимур Кули­ба­ев пен менің бұры­нғы қай­ын атам Қай­рат Боран­ба­ев ара­сын­да бөліс­ке түседі.

Менің шешем мен оның күй­е­уі Қай­рат Шәрі­п­ба­ев осы келісім-шар­тты­Ти­мур Кули­ба­ев пен Қай­рат Боран­ба­ев­тан тар­тып алғы­сы кел­ді. Мен сол тала­стың орта­сын­да қал­дым. Олар­дың қол­да­рын­да бар дүни­е­лері аздық еткен екен. Мен қай­ын атам­ның жағы­на шығып, өзім­ді соққы­ға тостым. Неге олай істе­дім? Өйт­кені ол – менің әйелім­нің әкесі. Бұған қоса, менің өзім­нің жеке ұста­ным­да­рым бар.

Мен талай сұра­дым: «Неге пре­зи­дент­ке барып сөй­ле­с­пей­ді?». Мен отба­сым­сыз, жалғыз қалға­ным­ды біл­дім. Тек әйелім мен оның ата-анасы…

Біраз уақы­тқа дей­ін шешем­ді түсіне алмай жүр­дім. Оның ана­лық сезі­мі қай­да кет­ті? Жүре­гінің астын­да 9 ай бойы көтер­ген бала­сы­на неге қия­нат жасай­ды? Ақша үшін бе?.. «Неме­се менің алдым­да тізер­леп тұра­сы­ң­дар, неме­се біт­тің­дер!» – деген прин­ци­пі ме? Оның үстіне бұл – 2015 жыл­дың қаңта­рын­да Мұх­тар Әли­ев пен 2015 жыл­дың ақпа­нын­да Рахат Әли­ев­тің өлім­дерінің қал­ды­рған жара­ла­ры жазыл­маған кез еді… Осы екі соққы­ға шыда­уға күш-жігерім жет­кені­мен, шешем­нің жасаған соққы­сы­нан кей­ін өмір сүр­гім кел­мей кет­ті… Жаным қат­ты қинал­ды. Тек ашу мен қор­шаған ортаға менің көңілім­нің қалға­ны күш беріп, алға жетеледі!

Пре­зи­дент­тің айна­ла­сын­дағы­лар маған талай кедер­гі жаса­ды. Кей­ін мен олар­ды жемқор­лы­ққа қаты­сты­лы­ғы жөнін­де айып­та­дым. Осы астыр­тын күрес-жан­жал жар­ты жылға созыл­ды. 2015 жыл­дың күзін­де Нұр­сұл­тан Назар­ба­ев Ұлы­бри­та­ни­яға жасаған сапа­ры кезін­де мені өзінің пәтеріне шақырт­ты. Сол кез­де оны маған қан­ша­лы­қты қар­сы қой­ған­да­рын көр­дім. Біздің әңгі­ме­міз айқай-шуға жалғасқа­ны сон­ша­ма, тіп­ті пре­зи­дент күзетінің шашы тік тұрды.

Мен оған отба­сы мен айна­ла­сы бір-бірі­нен биз­не­стерін тар­тып алуға мүм­кін­дік беретін өзі құрған жүй­е­де бәрі­нен айы­ры­лып қалу қау­пі бар екенін түсін­дір­гім кел­ді. Той­ым­сыздық пен ашкөздік бәріңнің түбіңе жете­ді дедім!

Мен оған деген адал­ды­ғым­нан кей­ін, одан көңілім қала баста­ды. Деген­мен, оны әлі де жақ­сы көре­мін. Ол өз өмірін­де көп қателік жасаған­мен, жақ­сы істері де аз емес!

Келесі күні мен оның қабыл­да­уы­на Қай­рат Боран­ба­ев­ты кір­гіз­ген соң, қай­ын атам өзінің мәсе­лесін шешіп шықты. Осы әңгі­ме­ден кей­ін Нұр­сұл­тан Назар­ба­ев шешем­ді вице-пре­мьер­лік­тен – сенатқа жібер­ді. Ал Қай­рат Шәрі­п­ба­ев «ҚазТранс­Га­з­дың» пре­зи­ден­ті лау­а­зы­мы­нан – ком­па­ни­я­ның бақы­лау кеңесіне кетті.

Олар осы­ны маған әлі күн­ге дей­ін кеші­ре алмай отыр. Бұл олар­дың мен­мен­ді­гі мен тәкап­пар­лы­қта­ры­на қат­ты тиіп кет­ті. Осы­дан кей­ін олар жан-жақтан мені әшке­ре­лей­тін ком­про­мат­тар іздей баста­ды. Алай­да менің жемқор­лы­ққа ешқан­дай қаты­сым жоқ еді.

Менің жалғыз ғана әлсіз тұсым – есірт­кі бол­ды. Мынау қиын өмір­де одан жаны­ма тыны­штық іздедім. Ашкөздік пен той­ым­сызды­қтың бір бөл­ше­гі болғым келмеді.

Шешем мен оның қазір­гі күй­е­уі Лон­дон­дағы детек­тив­тік ком­па­ни­я­лар­ды жал­дап, мені әшке­ре еткілері кел­ді. Бірақ мен­де есірт­кі­ден басқа ешнәр­се жоқ еді.

2017 жылы мен Нұр­сұл­тан Назар­ба­ев­тан көмек сұра­дым. Есірт­кі­ге тәу­ел­ділік­тен құты­луға қол ұшын беруін өтін­дім. Бірін­ші рет 3 айлық емді Мәс­ке­уде қабыл­да­дым. Қаза­қстанға келісі­мен, шешем есірт­кі­ге тәу­ел­ділі­гім­ді беті­ме басып, бопса­лағы­сы кел­ді. «Фейс­бук­тағы» парақ­шам­да жоғарғы билік тура­лы ешнәр­се жаз­ба­уым­ды талап етті. Менің тілалғыш бала болуым­ды қалады.

Алай­да мен табиға­тым­нан бостан­ды­ққа құмар­мын және оны ешнәр­се­ге айыр­ба­ста­май­мын. Осы­дан соң «Фейс­букқа» өзім­нің жаз­ба­ла­рым­ды қал­дыр­дым. Бұл қада­мға өзім де дай­ын­да­лып жүр­ген едім.

Менің жаз­ба­ла­рым­нан соң шешем Нұр­сұл­тан Назар­ба­ев­ты маған қар­сы қой­ды. Менің істе­генім оның беделіне нұқ­сан кел­тір­ді деп нан­дыр­ды. Осы­дан кей­ін оның өзі маған теле­фон шалып, айғай-шу бол­ды. Төлқұ­жа­тым­ды тар­тып алып, менің келісі­мім­сіз тегім «Әли­ев» деп жазы­лған құжат беріп, тағы да Мәс­ке­у­ге жөнелт­ті. Мені есірт­кі­ге қай­та салы­на­ды деп күт­ті. Мен де қай­та салын­дым… Бұл жолы олар маған пси­хо­троп­тық дәрілер­ді күш­теп салып, мені емделіп жатыр деген желе­умен он төрт ай түр­ме­де шірітті…

Осы­лай­ша менің адам құқы­қта­рым аяққа тап­та­лып, есесін қай­та­ра алмай жүр­ген шешем­нің қолы­на Нұр­сұл­тан Назар­ба­ев мені салып бер­ді. Мәс­кеу түбін­де­гі Орел қала­сын­дағы түр­ме­де 12 ай жатқан­нан кей­ін, шешем кел­ді. Кез­дескені­міз­де менің бой­ым­нан бағы­ны­шты­лы­қты бай­қа­май тұрға­нын айт­ты… Сөй­тіп, шешем кет­ті де, мен толы­қтай оған бағы­ны­шты бол­май­ын­ша, түр­ме­де қала­тын болдым.

Он төрт ай бой­ғы ашу мен кек маған төзім­ділік бер­ді. Әлнұр Мұса­ев­тың арқа­сын­да ресей­лік арнайы қыз­мет мені ол жер­ден алып шықты. Менің отба­сым қат­ты қорқып кетті.

Менен тіп­ті өзім көмек­тес­кен қай­ын атам да бас тарт­ты. Алма­ты­ға кел­ген соң, Нұр­сұл­тан Назар­ба­ев пен менің ара­ма шешем тағы да от сал­ды. Жаңа жыл кешін­де мен оны­мен сөй­ле­спек­ші едім, мынан­дай жау­ап алдым: «Өзіңе жаңа отба­сын тауып алған­сың ба?». Назар­ба­ев­тың ондағы айтқа­ны – Әлнұр Мұса­ев еді. Кей­ін­нен әйелім де менен ажы­рас­қы­сы келетінін мәлімдеді.

Олар менің құжат­та­рым­ды қай­тар­май, «Халық бан­кін­де­гі» есеп­шот­тар­ды бұға­у­лап таста­ды. Олар бәрін өздерін­дей көреді, өйт­кені ақша мен билік­ке табы­нып кет­кен! Ал мені басқа нәр­се­лер жетелейді.

Артын­ша шешем келіп, менің заң­ды Назар­ба­ев деген тегім­ді Әли­ев деп өзгер­ту­ге мәж­бүр­леді. Мен оған: «Тегім­ді ауы­стыр­сам, тек Рахат деп ауы­сты­рам», – дедім. Өйт­кені мені тәр­би­е­ле­ген сол ғой.

Осы­дан соң мен елден кет­тім. Отба­сым­ның бей­бе­ре­кет жағ­дай­ын­да өмір сүр­гім кел­меді. Отба­сын­да тәр­тіп орна­та алмаған адам­дар мем­ле­кет­ті қалай басқа­ра­ды деген сұрақты өзі­ме жиі қойдым.

Уақыт өте келе Рахат Әли­ев­тің кіта­бын­да жари­я­лан­баған архи­вы қолы­ма тиді. Сол жер­ден өзім­нің шыққан тегім тура­лы білдім.

Шешем мені әлем­нің түп­кір-түп­кірі­нен іздей баста­ды. Ақы­рын­да жан күй­зелісім­ді есірт­кі­мен сөн­діріп жүр­ген жерім­нен – Лон­дон­нан тауып алды. Мені Қаза­қстанға еркі­ме қар­сы алып шығып, кей­ін тағы да Ресей­ге тыққы­сы кел­ді. Бірақ мен олар­дан қашып құтыл­дым. Осы­лай­ша мені біре­удің пәтеріне баса көк­теп кір­ген жерім­нен бри­тан­дық поли­ция тұтқы­нға алып, Wandsworth түр­месіне жап­ты. Сол түр­ме­ге түс­кені­ме шексіз қуан­дым. Шешем­нің Лон­дон­дағы жүр­гі­зу­шісі Behzad Naghibi үне­мі маған келіп, сот­та осы жағ­дай­ға қалай тап болға­ным тура­лы айт­па­уым­ды сұра­ды. Арты­нан шешем келіп: «Жет­кен жерің осы бол­ды ма?» – деді.

Мен елден тысқа­ры­да тыныш қана өмір сүрем, ал олар маған соқты­қ­па­уы тиіс деп шешем­мен келістік. Бірақ олар тіс жарып қояды деп, менен қат­ты қорықты.

Кей­ін­гі кез­де басым­нан талай нәр­се өтті. Ол жөнін­де «Times»-қа бер­ген сұх­ба­тым­нан оқи­сыздар. Егер тірі болсам!

Қазір­гі уақыт­та шешем­нің жүр­гі­зу­шісі Behzad Naghibi менің келісі­мім­сіз қонақүй­ден төлқұ­жа­тым­ды алып кет­ті. Бұл Ұлы­бри­та­ния заң­да­ры­на қай­шы әре­кет. Поли­ция менің құжа­тым­ды қай­та­рып береді деп үміттенем!

Әкем өлген­нен кей­ін, менің көзім­ді осы­лай­ша ашып оятқан Құдай­ға риза­мын! Құдай мені солар сияқты болып кет­пе­сін деп құтқар­ды! Құдай менен бір нәр­се қалай­ты­нын сезе­мін… Нақты не қалап оты­рға­нын алдағы уақыт­та білермін!

Маған тағы бір түсініксіз нәр­се – АҚШ бүкіл әлем­де демо­кра­тия орна­туға ынта­лы болып, Ресей бас­шы­лы­ғы­на қар­сы санк­ци­я­лар қабыл­дап жатқан кез­де Қаза­қстан үкі­меті неге олар­дың наза­ры­нан тыс қалып отырғаны.

• Aisultan Rahat

Бет қат­та­лып жатқанда

Дариға Айсұлтанмен КЕЛІСІМГЕ КЕЛДІ

Әле­умет­тік желі­де­гі «Бәсе» теле­ар­на­сы­ның таратқан ақпа­ра­ты бой­ын­ша, өткен сен­бі мен жек­сен­бі – 15–16 ақпан күн­дері сенат спи­кері Дариға Назар­ба­е­ва Лон­дон­ның іргесін­де­гі ауру­ха­на­да емделіп жатқан Айсұл­тан­мен кез­де­сті. Дариға­мен бір­ге оның үлкен ұлы Нұрә­ли Әли­ев те барған екен. Екі күн­нің ішін­де екі тарап та ортақ бір мәміле­ге кел­ген сияқты. Айсұл­тан сәуір-мамыр айы­на дей­ін емделіп, сонан соң Қаза­қстанға ора­ла­ды. Айсұл­тан­ның ауру­ха­на­дағы емінің ақы­сын, қажетіне жұм­сай­тын қара­жа­тын Лон­дон­да тұра­тын Нұрә­ли Әли­ев төлей­тін болыпты.

Ал Айсұл­танға қой­ы­лған тала­пқа келер бол­сақ, бірін­ші­ден, ол ешкім­ге ешқан­дай ақпа­рат бер­мей­ді. Сая­си мәсе­ле­лер­ге қаты­сты тақы­рып­та сөз қозға­май­ды, Назар­ба­ев­тар отба­сы мүше­лерін сынамайды.

Осы кез­де­су­де Айсұл­тан­ның Ұлы­бри­та­ния үкі­меті­нен ресми түр­де сая­си бас­па­на сұра­маға­ны да бел­гілі бол­ды. Өзі емделіп жатқан ауру­ха­на­ның тәр­тібі бой­ын­ша жүріп-тұруы­на еркін­дік беріл­ген, бай­ла­ны­стың бар­лық түр­лерін, оның ішін­де әле­умет­тік желіні қол­да­нуға рұқ­сат етіл­ген. Енді­гі жер­де Айсұл­тан үнде­мей­тін бол­ды, өйт­кені шеше­сі­мен, аға­сы­мен жасалған келісім­нің шар­ты солай. Шаруа­сын бітір­ген Дариға Назар­ба­е­ва жеке мен­шік ұшақ­пен Қаза­қстанға ұшып кел­ді. Нұрә­ли Әли­ев пен Айсұл­тан Рахат-Назар­ба­ев Лон­дон­да қалды.

«БӘСЕ»