арнайы комиссия не бітіріп отыр?
- Қазақстан қазынасынан ұрланған активтерді елге қайтару – күн тақырыбында тұрған ең маңызды мәселелердің бірі. Ел президенті өткен жылдың қараша айында осы орайда арнайы заң жобасын дайындау жөнінде үкіметке пәрмен беріп, оны осы жылғы 31 наурызға дейін Парламенттің талқылауына өткізуді тапсырған еді.
Абзал Құспан мырза бастаған ҚР Парламенті Мәжілісінің бір топ депутаты премьер-министр Әлихан Смайылов пен ҚР Бас прокуроры Берік Асыловқа жолдаған депутаттық сауалы президенттік тапсырмаға қатысты кідірістер проблемасын қозғайды (қаз-қалпында).
Мемлекет басшысы Қ.К.Тоқаевтың бастамасымен елден заңсыз жолмен шығарылған қаражатты қайтару, сондай-ақ заңсыз жолмен алынған экономикалық ресурстардың монополиялық (олигополиялық) шоғырлануын анықтау, оларды мемлекетке қайтаруға бағытталған бірқатар тапсырмалар берілген болатын.
Оған сәйкес, Үкімет басшысы тарапынан бірнеше жұмыс топтары құрылды.
Сонымен қатар мемлекет басшысының 05.06.2022 ж. Жарлығымен елден заңсыз шығарылған активтерді қайтару мақсатында ведомствоаралық комиссия құрылып, оның төрағасы болып Бас прокурор бекітілген еді.
Ал 2022 жылдың 26 қарашасында Президент «Заңсыз шығарылған активтерді мемлекетке қайтару жөніндегі шаралар туралы» Жарлыққа қол қойды.
Оған сәйкес:
1. Қазақстан Республикасының Үкіметіне;
Қазақстан Республикасының Бас прокуратурасымен, Қазақстан Республикасының Ұлттық банкімен, Қазақстан Республикасының Ұлттық қауіпсіздік комитетімен, Қазақстан Республикасының Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігімен (Сыбайлас жемқорлыққа қарсы қызметпен), Қазақстан Республикасының Қаржылық мониторинг агенттігімен, Қазақстан Республикасының Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігімен, «Самұрық-Қазына» ұлттық әл-ауқат қоры» акционерлік қоғамымен және басқа да мүдделі мемлекеттік органдармен және ұйымдармен бірлесіп, 2023 жылғы 31 наурызға дейін:
1) заңмен реттелетін құқық қатынастарының субъектілерін анықтауға;
2) заңсыз шығарылған активтердің шығу тегін ашу, растау және оларды қайтару тетіктерін регламенттеуге;
3) заңсыз шығарылған активтерді қайтару рәсімдерінің ашықтығын қамтамасыз етуге;
4) заңсыз шығарылған активтерді мемлекетке өз еркімен беруді ынталандыруға;
5) активтерді заңсыз шығаруға ықпал еткен себептер мен шарттарды жоюға бағытталған жүйелі шараларды қабылдауға;
6) өкілеттіктерін айқындай отырып, заңсыз шығарылған активтерді қайтару мәселелері жөніндегі консультативтік-кеңесші органды құруға;
7) келіп түсетін заңсыз шығарылған активтерді жинақтайтын және оларды Қазақстан халқының әл-ауқатын арттыруға бағытталған әлеуметтік және экономикалық жобаларды қаржыландыру үшін басқаратын арнаулы мемлекеттік қорды құруға бағытталған Қазақстан Республикасы заңының жобасын әзірлесін және Қазақстан Республикасы Парламенті Мәжілісінің қарауына енгізуді,
2. Қазақстан Республикасының Бас прокурорына;
Қазақстан Республикасы Бас прокуратурасының құрылымында заңсыз шығарылған активтерді қайтару бойынша жеке бөлімше құру жөнінде ұсыныс енгізуді,
3. Қазақстан Республикасының Үкіметіне;
Қазақстан Республикасының Бас прокуратурасымен және басқа да мүдделі мемлекеттік органдармен бірлесіп, заңсыз шығарылған активтерді анықтау және мемлекетке қайтару үшін шетелдермен және халықаралық ұйымдармен, оның ішінде халықаралық құқықтық көмек шеңберіндегі тиімді өзара іс-қимылды жүйелі негізде қамтамасыз етуді,
4. Қазақстан Республикасының құқық қорғау және арнаулы мемлекеттік органдарына;
заңсыз шығарылған активтерді қайтаруға маманданатын бөлімшелерді айқындау тапсырылып,
осы қаулының орындалуын бақылау – Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігіне жүктелген болатын.
Алайда мемлекет басшысы қол қойған Жарлықта тікелей көрсетіліп тұрса да, осы кезге дейін құрылған арнайы комиссия жұмысы қоғамға ашық деп айтуға келмейді. Бірыңғай чиновниктерден құрылған комиссия құрамында бірде-бір халықтың мандатына ие болған депутат жоқ. БАҚ-ын шолып шыққандағы байқағаным – арнайы комиссияның құрылған кезде және өткен жылдың қараша айында жасаған ресми мәлімдемесінен басқа көзге ештеңе түспеді. Биылғы 2023 жылғы қызметі туралы ешқандай ақпарат таба алмадық.
Егер жоғарыда көрсетілген тапсырмалардың орындалу барысы туралы қоғам және сол қоғамның осы жерде отырған заңды өкілдері ретінде біздер – депутаттар хабарсыз болатын болсақ, онда күні ертең активтерді қайтарумен байланысты алдымызға түсетін заң жобасын қалай, қайтіп қабылдамақпыз?!
Осыған байланысты:
– Бас прокурор былтырғы жылдың маусым айынан бастап, активтерді қайтаруға бағытталған арнайы комиссияның осы кезге дейін атқарған қызметі туралы толық ақпарат жолдауы қажет. Ол ақпаратта кімнен, қайдан, қандай сумма өндірілді, оның қаншасы шетелден, қаншасы іштегі компаниядан немесе лауазым иесінен өнідірілгені, олардың қайсысы өз еркімен, қайсысы мәжбүрлі түрде қайтарды, мәжбүрлі қайтарылған активтер бойынша қанша қылмыстық іс қозғалды, олардың ішінен қанша адам қамауға алығандығы туралы, т.б. ақпарат толық қамтылуы тиіс. Ол ақпарат бізге Үкімет тарапынан активтерді қайтаруға қатысты заң жобасы түскенге дейін жолдануы керек, себебі біздің тарапымыздан қосымша сұрақтар туындауы мүмкін.
– Бас прокурор басқаратын ведомствоаралық арнайы комиссия және Үкімет жанындағы жұмыс топтарына мамандықтары сәйкес келетін депутаттардың да қатыстырылуын қамтамасыз етуді талап етеміз.
Құрметпен,
