Қазақстанның Ұлттық банкі сыртқы нарыққа қазақстандық өндірісшілердің екі тоннаға жуық алтынын валютаға сатуды жоспарлап отыр, деп хабарлапты ҚазТАГ.
Осы хабардағы «қазақстандық өндірісшілердің алтыны» деген тіркес көп күдік тудырады. Егер бұл алтын жеке кәсіпкерлік мекемелердің алтыны болса, оны сыртқы нарыққа сатуға Ұлттық банк неге араласады? Бұл алтынды екінші деңгейлі банктер арқылы еркін сатуға не кедергі? Немесе алтын өндіру және саудалау жөніндегі мемлекеттік рұқсаты (лицензиясы) бар кәсіпорын оны әлемдік алтын биржалары арқылы неге еркін саудалай бермейді? Қазақстандағы алтын қорының 4 пайызы болатын екі тоннаға жуық алтынды қай қазақстандық кәсіпорындар өндіре қойды екен?
Осы сұрақтардың астарына үңілер болсақ, «сыртқы нарыққа валютаға сатылатын екі тоннаға дейінгі алтын» қазақстандық алтын-валюта қорының алтыны болуы мүмкін. Алтын нарығына байланысты ереже бойынша, алтынды «қазақстандық өндірісшілер» өндіре ме, жоқ әлде ол алтын-валюта қорындағы алтын ба – барлығы да мемлекеттік қазыналық байлық болып табылады. Егер миллиардер-олигарх Болат Өтемұратовтың иелігіндегі мамандандырылған ең ірі алтын өндіруші компаниялар тобы Қазақстанда жылына жарты тоннадан асар-аспас алтын өндіретін болса, екі «Газель» автокөлігіне жүк боларлық алтын кімнің/кімдердің байлығы болғаны?
Қаржыгер-сарапшылардың осы екі тонна алтынға қатысты пікірлерін сұрастыра келгенде, сыртқы нарықта жүретін валюталық бұл сауда-саттыққа Қазақстан үкіметі мен Ұлттық банк тікелей мүдделі болып отырған сыңайлы. Әйтпегенде «қазақстандық өндірушілерден» Ұлттық банктің өзі емін-еркін сатып ала берер еді. Яғни, «түбі тесілген» Қазақстан экономикасы қаржыға, қаржы болғанда – валютаға қатты мұқтаж болып отыруы әбден мүмкін.
Еске салсақ, 2018 жылдың 5 қарашасындағы статдерек бойынша, Қазақстан қорында 342 тонна алтын бар екен. Оның құны Қазақстанның жарты жылдық бюджетіне де жетпейді – небәрі 13,5 миллиард доллар ғана.
Ал енді мына қызықты қараңыз: осы жылдың тоғыз айы ішінде $3,1 млрд қазақстандық капитал портфельдік инвестиция ретінде сыртқа кеткен. Бұл біздің алтын қорымыздың төрттен біріне пара-пар сома. Демек, біздің экономика біреуге беріп, екінші біреуден валютаны алтынға сатып алып, лекерлеп күн көріп отырған жоқ па?
Ермұрат БАПИ
