Атынан ат үркетін тәуелсіз «ДАТ» газеттер жобасының «Жұма-Таймс», «Тасжарған» аталған 2004–2008 жылдары мен тілші болып келдім. Ол кезде газетті бағытынан айнымайтын сол баяғы тұрақты үштік – Ермұрат Бапи, Бақытгүл Мәкімбай, Кенжетай Айтбакиев бар күш-жігерімен алға сүйреп шығарып жатқан.
«Әдетте бізге журналистер жұмыс сұрап келмеуші еді, сен жүрек жұтқан қыз болдың ғой», – деп, күлімсірей мақтап, Ерекең талабымды бірден ұштап қойды. Сөйтті де, маған газеттің жеңіл оқылатын соңғы беттеріндегі мәдениет, руханият бөлімін тапсырды. Эстрада жұлдыздарының жылт еткен жаңалықтары, әнші-актермен сұхбат, әрине, кеудесіне нан піскен авторитарлы биліктің кемшілігін бетіне басудан әлдеқайда оңай шаруа емес пе – міндетіме құмбыл кірісіп кеттім. Қадамым құтты болып, көп ұзамай қатарымызға тәжірибелі журналист Гүлмира Тойболдина, жас толқын Жұқамыр Шөке, Динар Камилова да қосылды.
Бұл жерде еркін ой, сөз бостандығы бар, тәуелсіз тілшілік жұмыс деп жұтынып тұратын едік. Аз уақытта кішігірім редакция ұжымы қалыптасып, «бас оқырман» – Ермұрат Бапи бізге ақылы мен білгенін үйретуден жалықпай басқарды. Аға буын журналистер «Шерханның шинелінен» шықса, біз «Ерекеңнің мектебінен шықтық» деп мақтанатынымыз содан.
Ерекең газет беттелетін сейсенбі, сәрсенбі күндері әр мақаланы компьютерден бас алмай оқып, редакциялайтын үйреншікті әдетіне кірісетін. Ал Бақытгүл әпкеміздің (марқұмның топырағы торқа болсын) аптасына 3–4 күн сотқа қатысудан қолы тимейтін. Келе сала компьютерден бас алмай, мақаласын лезде жазып тастаушы еді. Кенжетай болса, редактор өңдеп тастаған материалды түскен заматта бетке қаттап, тап-тұйнақтай іс тындырып отыратын.
Газет шығатын сәрсенбі сайын біздей түлкіқұрсақ тілшілерге кәдімгідей той еді. Сағат түскі бірдің шамасында Ерекең басын көтеріп: «Бақытгүл, шайың дайын ба? Дастарханыңды кең қылып жайшы», – дейді де, бәрімізді түскі асқа шақырады. Кейде таңертең базардан сатып әкелген 2–3 келі сом етті Бақытгүлге астыртып, сосын өзі піскен етті жапырақтай турап, бесбармаққа тойғызатын. «Бастық –қызметкер» деп бөлінбейтін сол бір ұйымшыл ұжымда кішіпейілділік, қарапайым сыйластық, қысқартып айтқанда, нағыз демократия үстем құрып, мұнда жұмыс істеудің өзі мен үшін бір ғанибет болушы еді.
«ДАТ»-тың 25 жылдығына тілерім – қазақтың еркін сөз мінбері болған басылымның ғұмыры тоқтамасын, мұнда қызмет еткен журналист аға-әпкелеріміздің қайтпас қайсар күрес жолы барша жастарға жұғысты болсын дегім келеді!
Гүлжанат ШОНАБАЙ,
2004 жылдан Қазақстан Журналистер одағының мүшесі
«БІЗДІҢ КӨШЕДЕ ДЕ ТОЙ БОЛАДЫ…»
Иә, осы сөзді көп айтатын Ермұрат ағамыздың тағы бір жиі қолданатын сөзі: «Демократия жалғыз маған ғана керек пе?!» болатын. Ол кісі мұны қатты қапаланған сәттерде айтушы еді, бірақ…
Той демекші, ең алғаш біз «СолДАТ»-та бес жылдығымызды тойлап көргенбіз. Бірақ сол, Ресейдің Рубцовск қаласында басып шығарған мерекелік санымызды елге жеткізбестен, ФСБ мен КНБ жабылып жүріп, жолшыбай тәркілеп, пойызбен жасырын әкелінген 500-дей ғана газет тойымызға шашу болған-тын.
Ол нөмірді шығаруға кеткен күшті айтсаңызшы! Ленин «Искрасын» шығарарда, тап мұндай қарсылыққа тап бола қоймаған шығар-ау, бәлкім?! Ол кезде қазіргідей ықшамдалған компьютерлер жоқтың қасы. Орыстың түрлі-түсті теледидары сияқты сандықтай дәу компьютерімізді құшақтап алып, күніге бір пәтер жалдап, жасырынып, орын ауыстырып жүріп шығарған да кездеріміз болған…
Қазақстанның баспаханалары бас тартқан сәттерде, Ресей мен Қырғызстанды жағалаған кездеріміз ше?!.
Айтпақшы, мені «Жарлы Байғанин» қылып қалыптастырған да осы «СолДАТ» болатын. Алғаш бәріміз бүркеншік есіммен жаза бастаған сәттен ауылым мен ауданымның атауын жамылып алғаныма да ширек ғасыр өте шығыпты-ау!
Міне, содан бері «Жарлы Байғанин» болып келемін.
Ал Бішкекте басылған газетті шекарадан өткізу үшін не істемедік? Картоп тиеген «КамАЗ»-дың астына жасырып, қаншама рет елге кіргіздік. Мүмкін, жастықтың жалыны да бар шығар, сонда да еш жасымайтынбыз. Несін айтасыз, талай құқайды көрдік қой! Номер сайын сот. Қудалау. Қоқан-лоққы!
«ДАТ» жобасында Ерағаңның елегінен өттім. Жауапты хатшы, бас редактордың орынбасары қызметтерін де атқардым. Аты шулы «Қазақгейт» шырғалаңы үшін жетінші санынан соң-ақ сотпен жауып тынған «Сегодня – Бүгін» газетінің бас редакторы ретінде сотты болдым. Маған да жасалынған ескертуді есіме алсам, әлі күнге шошып оянатыным өтірік емес. Соңғы соттан соң еш жер жұмысқа алмай, қанша жыл бос салпақтадым да. Бірақ, шүкір, басым аман…
Ал сол газеттің басы-қасында болған Шәріп Құрақбай, Марат Қабанбай, Нұри Муфтах, Батырхан Дәрімбет, Ғалымжан Мұқанов, Құмарбек Қыбыраев, Асхат Шәріпжан, Бақытгүл Мәкімбай сынды атпалдай азаматтардың барлығы дерлік жұмбақ жағдайларда өмірден кетулерінің өзі біраз жайттан хабар бергендей емес пе? Солай. Сосын состиып аман жүргеніңе де қуанады екенсің. Расы – осы.
Сонымен, біздің көшеде де той басталған сыңайлы. Мерейтой!
25 жылдық ашық күрестен соң Ермұрат ағам мұратына жетіп, мәжілістің мінберінен сөз алды. «Мұратына жетіп» дегенде, тура бір депутат болуды 25 жыл армандаған екен деген де арам ой туындамағаны дұрыс болар. Егеменнің тілімен айтқанда, «еліміздің ең жоғарғы мінбері» атанған осы мінберден ағамыз: «Енді айтарым…» – деп, сайрап берсе екен деген ақ тілек қана!
Тек бір өкініштісі – редакциядағы жас жорналшыларды «маңқалар!» дейтін марқұм Мәкімбай Бақытгүл апамыздың аялы алақаны мен мейірімін енді ести алмайтынымыз бен жоғарыда аты аталған азаматтардың осы күнді көре алмауы. Осы тойдың төрінде орындарының ойсырап бос тұруы.
«Ұйқыдағы адамдарды ояту үшін жалғыз-ақ ояу адам жеткілікті» – демекші, қалай десеңіз де, қалың ұйқыдағы қазақты оятуды «ДАТ» жобасының «СолДАТ»-тары жалғастырғанын ешкім жоққа шығара қоймас.
Олай болса, «Көшеміздегі той құтты болсын, достар!». Ал демократия дегеніңіз жалғыз сізге ғана емес, бәрімізге керек екен, Ераға!
Өзіңіз айтпақшы, «Ел аман болсын, бәріміз де аман болайық!».
PS.
Ераға, есіңізде ме, жалдамалы пәтерлерде күні-түні біз тығылып жұмыс істеп отырған сәттерде өзіңіз картоп аршып, тәттілеп қуырып беретініңіз бар еді. Дәмін әлі ұмыта қойған жоқпыз…
Нұрымжан МАУЫТОВ,
«Жарлы БАЙҒАНИН»
ДАТ – «Сегодня-Бүгін» газетінің бас редакторы
