ҰРЛЫҚ ЖАЛҒАСЫП ЖАТЫР
ҚР Бас прокуроры Берік Асылов мырзаға
Құрметті Берік Ноғайұлы!
Халық қазынасынан ұрланып-жырланған активтерді елге қайтаруға қатысты зарықтырған заң жобасы ақыр соңы Мәжіліске түсті. Әзірге көз жүгіртіп шыққанда, оның шикі тұстары аз емес. Бірақ біз – егер шынайы халықтық депутаттары болсақ, бұл заңды елде әділет орнатудың бір инструментариі деңгейіне жеткізіп қабылдауымыз керек болады.
Бұл принципті және күн тәртібінде тұрған ең маңызды мәселе. Біз клептократ ұрылар 30 жыл бойы талан-таражға салған халық байлығын, тым құрығанда оның тең жартысын елге қайтаруымыз керек. Бұл кемінде 150 миллиард доллармен өлшенетін қазына.
Ал енді осы қаржыны қайтаруға бірінші кезекте міндетті органдар заң қабылданған соң іске кірісеміз деп, арқаны кеңге салуға болмайды. Елден жылыстаған активтерге тықыр таянған сайын, клептократтар оны түрлі схемалармен әлемнің түкпір-түкпіріне тығу әрекетін жанталаса жасап жатыр.
Сондықтан, Берік мырза, біз Халықаралық журналистер концорциумының көмегімен өзіміз анықтаған ақпаратты сізге және тиісті тергеу орындарына жеткізуден жалықпаймыз. Талап қоюдан танбаймыз!
Ал сіздер тиісті заңның қабылдануын күтпей, іске шұғыл кіріскендеріңіз жөн болады!
Мен бұл клептократия тақырыбын аты шулы «Қазақгейттен» бастап, 25 жыл бойы «ДАТ» газетінде жазып келемін. Құдай бұйыртса, бұны Парламент партасынан жағым талғанша тағы бес жыл айта беремін. (Егер Мәжіліс тағы да күнібұрын тарқап кетпесе).
Мәселен, сіз үшін белгілі болуы мүмкін, бірақ қоғам үшін жаңа ақпарат айтайын. Бас прокурор мырза, сіз Қазақстанның газын сыртқа сататын Tethys (Тетис) компаниясын білесіз бе? Білмесеңіз – әлемдік газ-трейд компанияларының регистріне көз жүгіртіңіз. «Тетистің» басты иелерінің бірі – Қайрат Шәріпбаевтың қызы. Ал ашық ақпараттың айтуы бойынша, Шәріпбаев – Дариға Назарбаеваға телініп жүрген күйеуі екенін білесіз.
Міне, осы «Тетис» фирмасы Қайрат Шәріпбаев басқарған мемлекеттік монополист «ҚазТрансГаз» ұлттық компаниясының газын сыртқа сатып келген. Қазір журналист-зерттеушілер соңғы сегіз жылда бұл фирма Қайрат Шәріпбаевтың бақылауындағы APL (АйПиЕл) Construction компаниясы арқылы Батыс банктеріне бірнеше миллиард доллар шығарғанын анықтады. (Кейбір ашық ақпаратта 20 млрд доллар деген мәліметтер айтылып жүр).
Егер бұл қоғамдық тергеу ісіне елдің Бас прокуратурасы мен тиісті антикорупциялық агенттіктер араласатын болса, бұл миллиардтардың көлемі мен шыққан жер-тегін тезірек анықтауға болады. Бұл миллиардтар бүгінде байлықтың ғана көзі емес, Берік мырза, бұл енді билікке қайтадан араласудың мәселесі. Бұл қыруар қаржыға шынында да «жиырма мың терроршы» жалдауға болады.
Бұл миллиардтар реваншистердің резерві екенін сіз жақсы білуіңіз керек!
Екінші мысал айтайын. Бірақ, Берік мырза, сіз бұны да білесіз. Мәселен, Швейцария өкіметі Ғалымжан Есеновтың есепшотында орасан зор ақша жатқанын анықтады. Есенов – Есімовтың күйеу баласы. Ал Ахметжан Есімов – Нұрсұлтан Назарбаевтың етжақыны.
Есепшот иесі бұл ақша өзіне тиесілі екенін дәлелдей алмаған соң, швейцариялық тергеушілер Ғалымжан Есеновтың қаржылық қызметі туралы не білесіздер деп, Қазақстанның Бас прокуратурасынан көмек сұраған екен.
Мына қызықты қараңыз: Бас прокуратура швейцариялықтарға не деп жауап берген дейсіз ғой. «Ғалымжан Есенов «сүттен – ақ, судан – таза», оған қатысты қозғалған іс жоқ» депті сізге дейінгі бас прокурор. Анығында, ел басшысы «елбасының» бұйрығымен, Бас прокуратураның орындауымен Есеновке қатысты іс тоқтатылған екен.
Ал енді сізге сауал: ұрланған активтерді елге қайтару науқанына жетекшілік жасауды ел Президенті Тоқаев мырза сізге тапсырған екен – осы нақақ жабылған істі қайтадан қозғауға құлқыңыз бар ма, Бас прокурор мырза?
Екінші сауал: осы Есенов мырза «Жусан банктің» бір иегері ретінде тұтастай бір банкті тегі – Бангладеш, азаматтығы – америкалық Рон Вахид деген күдікті операциялардың шеберіне басы бүтін беру әрекетін жасауда, дейді Журналистер концорциумы. Сіз құзырлы лауазымгер ретінде осы афераға қарсы қандай қимыл жасамақ ойыңыз бар?
Үшінші сауал: «Қазақстан темір жолы» ұлттық компаниясы құрамынан стратегиялық маңызы бар «Транстелеком» компаниясы экс-президент Назарбаевтың немересі Нұрали Әлиевке берілгенін сіз қалай бағалайсыз? Мен өзімнің сіздің атыңызға жолданатын жазбаша сауалымда бұл жекешелендірудің қыр-сырын толық жазып жіберем.
Әзірге менің сізге жолдайтын сауалым: осы «Транстелеком» Нұрали Әлиевке 2015 жылы – 587 млн теңге; 2016-да – 940 млн теңге; 2017-де – 500 млн теңге дивиденд төледі. 2022 жылы төленген дивиденд 2,4 млрд теңге болды. Енді осыншама зор көлемдегі қаржы – бес миллиардқа жуық заңсыз ақшаны тез арада мемлекеттің есебіне өндіріп алу керек!
Құрметті Бас прокурор мырза!
Енді ең соңғы сауалым:
- Сіз ұрланған активтер туралы менің бұған дейінгі депутаттық сауалыма құпия құжатпен жауап берген екенсіз. Менің әзірге құпия құжат оқуға, ондағы жауаптың жай-жапсарымен танысуға құзырым жоқ. Ал жоғарыда мен атап өткен фактілерге қатысты қандай құпиялық болуы мүмкін?
- Елдегі жемқорлық және ұрлық қылмыстар туралы осындай деректерді қоғамға ашық жариялауға сізге не кедергі келтіруі мүмкін?
- Егер мұндай фактілер Бас прокурордың аузымен ашық айтылғанда, президент Тоқаевтың активтерді елге қайтару саясатына халықтың сенімі артпас па еді?
- Елде әлеуметтік әділеттілік орнату мақсатында ел президенті жариялаған науқанды ашық жүргізуге Бас прокуратура не себепті мүдделі болмай отыр?
ҚР Парламенті
Мәжілісінің депутаты
