Инфрақұрылымды дамыту отандық кәсіпкерліктің салыстырмалы көліктік және энергетикалық шығындарын азайтуға әкеледі, экспорттық-импорттық ағындардың қажетті өзгермелілігін қамтамасыз етеді, жаңа аумақтарды игеруге, экономикалық айналымға қосымша ресурстарды тартуға мүмкіндік береді, елдің қорғаныс қабілетін арттырады.
Биылғы қазан айында 50 жылдан астам күткен Шығыс Қазақстан аумағының халығына аңсаулы көпірдің жұмыстары әбден бітіп, Бұқтырманың екі жағасын қосатын құрал іске асырылатын болды. Бұл көпір Самар мен Күршім ауданын қосып, паромның қажеттілігін жоққа шығарды. Жергілікті тұрғындарға осы маңызды оқиға тіпті тойлатын жағдай болатын болды. Паром болған кезде әсіресе Марқакөл, Күршім аудандарың тұрғындары ауыр жол бейнетін көретін болатын. 400 щақырымнан астам қашықтықта орналасқан аумақтық орталығы Өскемен қаласына кешкі уақытты жету үшін, Марқакөлдіктер таңғы сағат алты, жетілерде шығып, тез арада паромға асығатын. Себебі паромда басқада ауданның тұрғанды өздерінің тұрмыстық бітпейтін жұмыстарымен паромдағы кезекті қүтіп тұратын. Кей бір уақыттары паромдағы кезек километрден астамға жететін, әуелі қайда баратынын білмей, ауылдың халығы Бұқтырманың жағасында қонып та қалатын. Өкінішке орай, адамдар шұғыл операцияға асығып, омірге қауып болған жағдайда, паром кезегіне төбелеске жететін жағдайлар да болды. Ақылды, сабырлы Қазақ осыны да көрді.
Ал қыста Ел оданда қиын сынақтан өтетін. Ең оқыс кезеңдер қараша мен мамыр айлары еді, сол кезде паром тоқтап, ал мұз әбден тұрып қатпаған уақыт. Қытырлап тұрған мұздан жүргізушілер жеңіл көліктерімен айдап басып өтетін. Автобуспен жүретін жолуашылар көліктен түсіп, Бұқтырманы мұздың үстінен асатын, оның ішінде қарт адамдар мен балалар болатын. Қанша адам мен көлік су астына кетті, қанша өмір үзілді нақты статистика жоқ. Жазда да, қыста да бір жағадан екінші жағаға жету үшін ең жақсы жағдайда жарты сағаттан астам уақыт кететін.
Енді, өткен жағдайлар, халық көрген қиыншылықтар тарихта қалды. Қазақстан Республикасының Президентінің тапсырмасына сәйкес, Бұқтырма су қоймасында жаңа көпір салынып, Елдің көзі ашылды. Бұл Қазақстандағы ең ұзын көпір болып табылады, жалпы ұзындығы 1 316 метр, жиырма дан сексенге дейін мың автокөлік өткізетін мүмкіншілігі бар. Бүкіл әлемдегі ең ұзын көпір Гинесс рекорд кітәбіне еңгізілген Қытайдағы Гранд-Бридж Даньян-Куньшань саналады, оның ұзындығы 164,8 шақырым қурайды.
Су қоймасы Зайсан көлімен бірге ұзындығы 425 шақырымды құрайды, оның ені 35 шақырымға жетеді. Көпір салу үшін ұзындығы 1250 метр болатын ең тар жер табылды, ол 25 метрге дейінгі тереңдікте салынған. Құрал 2021 жылдан бері салынып, 2024 жылдың қазан айында іске қосылады.
Алдыда керемет ерекше өзгерістер болатын көрінеді. Жоғары айтып кеткен Марқакөл ауданы биылдан бастап жаңадан құрылып, дамуға айрықша мүмкіншілік алды. Бұрын, ауыл шаруашылықпен шығарылған өнімдерді Өскемен қаласына жеткізу оңай емес болатын, көпірдің арқасында бұл сұрақ сөзсіз шешілетін болды. Күршім мен Марқакөл аудандарының басты жолдарының қазырғы жағдайы жеткілікті түрге келтірілді, сол себептен жүк тасудың деңгейін арттыруға мүмкіншіліктер бар. Енді басқа да, Бұқтырманың оң жағасандағы аудандары сөзсіз дамыйды. Жергілікті халық белсенді түрде балық аулаумен, көкөніс өсірумен және тағыда басқа ауыл-шарауашылықтың түрлерімен айналысатыды. Осы салаға қалалық кәсіпкерлер қызығушылық көрсетіп, қосымша қаражат құятын көрінеді.
Қытай мен Ресейді қосатын ең қысқа жол Шығыс Қазақстан жерінен өтеді, осы жағдай да жергілікті транзитты арттырып, осыған байланысқан экономиканы көтереді. Мысалы, белсенді кәсіпкерлердің үміттерін ақтай отырып, осыдан бастап Зайсан ауданының Майқапшағай шекара асуынан өтетін Ресей, Белорусияға арықарай Еуропаға бағытталған жүкті көліктердің бәрі енді Зайсаннан Күршім ауданынан өтіп, тұра көпірге келеді. Содан соң жүк тасушылар Бұқтырманы асып Өскемен немесе Семей қалаларына жолдарын жалғастырады. Аталған қалаларда автокөліктерден жүктер темір жолына тиеліп, Ресей шекарасына қарай кетеді. Ресей мен Белорусияға бүкіл әлемдік санкциялар салынғанын еске алсақ, болашақта қандай үлкен транзит болатынын түсінуге болады. Ал әлемдік саясаткерлердің болжамдарын және Украинада болып жатқан оқиғаның жағдайын қарасақ, жүктелген санкциялар тез арады алынбайтын көрінеді.
Тез арада Майқапшағай халықаралық сауда орталығы болатының ұмытпау қажет. Қазақстан мен Қытайдың арасында бекітілген келісім бойынша, Зайсан ауданының Үлкен Қаратал және Қаратал ауылдарының маңайында Қытайда шығарылған заттар сатылатын орталығы болады. Оның ішінде ұсақ-түйек тен басқа техника, құрылыс құрамдары, тағыда басқа тұрмысқа керек бірінші кезектегі заттар болады.
Қуанышты оқиғаның терең саясаттық мазмұны бар десек, артық болмайды. Себебі, геосаясат бойнша шекаралық жерлеріңді өзің игермесең, басқа елдер оларға көз түсіреді. Марқакөл мен Катон-Қарағай дәл сондай жерлер болып тұр, осы аудандардың жерлеріне тірелген Қытай аймақтарында соңғы жиырма жылдары қалалар салынып, көптеген экономикалық, инфроқұрылымдық нысандар салынуда. Ал біз жақты қарасаң, сол кеңес үкіметінен келе жатқан нысандардан басқа жаңа құрылымдар еңгізілген жоқ. Тіпті шекаралас ауылдардың өздері тозып, халығы тарап кеткен.
Жалпы Бұқтырманың оң жағасында жайғасқан Марқакөл, Күршім, Зайсан, Катон-Қарағай, Үлкен Нарын аудандарына дамуға кең жол ашылды. Су қоймасының екі жағасын косқан құрал жаңа тамырдай, алыстап кеуіп қалған өңірлерді тірілтетіне сенімдіміз. Осы оқиға отандық кәсіпкерлікті дамытып, ішкі нарықты қорғауға, бәсекелестікке, мемлекеттік-жекеменшік әріптестікті жүзеге асыруға, қазақстандық қамту үлесін арттыратына күмәнсіз әкеледі. Сырым Дат
