Наурыз – халқымыздың ең басты ұлттық мейрамы. Бұл көктемнің келуімен қатар, береке-бірлікті жаңару мен татулықты білдіретін ерекше мереке. Ұлыстың ұлы күнін жаңа форматта атап өту үшін Наурызды 14 наурыз – Көрісу күнінен бастап 15 сәуірге дейін жалғасатын бір айлық ұлттық мерекеге айналдыру ұсынылып отыр.
Қазір көп жағдайда Наурыз тойы жыл сайын бір сарынды дәстүрлі концерттер мен жәрмеңкелерден аспай, халықта ерекше әсер қалдырмайды. Бұл жағдайды орнату үшін мерекені жаңа ұйымдастыру форматы қажет. Ең алдымен, ауа райының қолайсыздығын ескере отырып, мерекелік іс-шараларды мүмкін алаңдарда, орталықтарда және этноауылдарда мәдениетті ұйымдастыру жағын қарастыру керек. Киіз үйлерді ретсіз емес, арнайы жоспар бойынша тігіп, әр киіз үйдің өзіндік мағынасы болуын қамтамасыз ету маңызды.
Наурыз мерекесінің мазмұнын байыту мақсатында заманауи форматтағы этнофестивальдер, театрландырылған қойылымдар, ұлттық ойындар мен интерактивті шараларды көбейткен жөн. Наурызды жаңаша тойлау арқылы оны шынайы ұлттық мерекеге айналдырып, халықтың қызығушылығын арттыруға болады.
Біз ұсынып отырған бұл бастама өңірдің өзіндік ерекшеліктерін көрсетуге мүмкіндік береді, мерекені бүкіл ел бойынша кезек-кезек тойлау арқылы оның көлемін кеңейтеді. 14-22 наурыз аралығында батыс өңірлерден бастау алып, 21-22 наурызда республикалық байқау тойланады. Одан әрі орталық, оңтүстік, шығыс және солтүстік аймақтарда жалғасып, әр өңірге тән ұлттық дәстүрлер мен мәдени шаралар ұйымдастырылады. Бұл бірінші кезекте күн райының жылынуына байланысты туындаса, екінші кезекте халықтың көңіл күйін реттеуге мүмкіндік береді.
Жаңа форматтың негізгі күші – мерекенің дамуын кеңейту, ұлттық мәдениетті дәріптеу, туризмді және экологиялық сананы қалыптастыру. Сонымен қатар, бұл бастама ел ішіндегі бірлікті нығайтып, Наурызды халықаралық қатынасқа шығаруға жол ашады.
Наурыздың жаңаша тойлануы – Қазақстанның мәдени брендтерінің бір-біріне айналып, еліміздің мерекелік дәстүрін әлемге танытатын ерекше мүмкіндік.
1. Ұсыныстың мәні
Наурыз мейрамын жаңа форматта атап өту үшін, оны 14 наурыз – Көрісу күнінен бастап, 15 сәуірге дейін созылған ұлттық мерекеге айналдыру ұсынылады. Бұл дәстүрлі мерекені әр өңірдің ерекшелігін ескере отырып, кезек-кезек атап өту арқылы еліміздің барлық аймағын қамтитын ауқымды мерекеге айналдыруға мүмкіндік береді.
2. Негізгі идея және кезеңдер
Бұл жаңа формат Наурызды әртүрлі өңірлерде бір ай бойы тойлау арқылы халықтың мәдени байланысын нығайтады. Әр қала мен өңір өзіне тән ерекшеліктерімен бұл мейрамды ұлттық деңгейде өткізеді.
- 14–22 наурыз: Наурыздың басталуы – Батыс өңірлерден бастау
- 14 наурыз (Көрісу күні, Маңғыстау) – Наурыз мейрамының бастау алуы. Халық бір-бірімен көрісіп, наурыз мейрамын қарсы алады.
- 15–16 наурыз (Атырау, Ақтөбе, Орал) – Көрісу күнін жалғастырып, өңірлік мерекелер ұйымдастырылады.
- 21–22 наурыз (Астана, Алматы, Шымкент) – Наурыздың басты күндері ұлттық деңгейде тойланады. Мемлекеттік іс-шаралар, этнофестивальдар, театрландырылған қойылымдар өтеді.
- 23–31 наурыз: Орталық және оңтүстік аймақтар
- Қарағанды, Жамбыл, Түркістан, Қызылорда – Наурыз мейрамы ұлттық спорт ойындары, көне жәрмеңкелер және ұлттық тағам фестивальдарымен ерекшеленеді.
- 1–10 сәуір: Абай, Шығыс Қазақстан мен солтүстік өңірлер
- Өскемен, Павлодар, Семей – Наурыз мейрамы этномәдени кештер, тарихи қойылымдар және ұлттық өнер көрмелерімен атап өтіледі.
- Көкшетау, Петропавл, Қостанай (Солтүстік Қазақстан) – Қыс пен көктемнің ауысуын бейнелейтін «Сыбаға беру» және «Шежіре түзу» секілді дәстүрлерге басымдық беріледі.
- 11–15 сәуір: Наурызды аяқтау кезеңі (Қостанай, Қызылжар)
- Наурыздың соңғы кезеңінде Солтүстік Қазақстан облыстарында көктемнің толық келуі мен жаңа жылдың басталуына арналған салтанатты шаралар ұйымдастырылады.
3. Жаңа форматтың артықшылықтары
Аймақтық ерекшеліктер ескеріледі: әр өңірдің мәдениеті мен дәстүрлері көрсетіледі, олардың тарихи мұралары дәріптеледі, жергілікті этномәдени орталықтар жанданады.
Ұзақ мерзімді мереке: Наурыз бір күндік емес, бір айға созылған ұлы тойға айналады, бұл халықтың дәстүрлерді тереңірек сезінуіне мүмкіндік береді.
Экономикалық серпін: туризм, қолөнер және ұлттық тағам өндірісі дамиды, жергілікті бизнеске серпін береді, ауыл шаруашылығы өнімдеріне сұраныс артады.
Жалпыұлттық біріктіруші фактор: халық арасында бірлік пен ынтымақтастық артады, әр өңір тұрғындарының байланысы күшейеді, ұрпақтар сабақтастығы нығаяды.
Жаңа туристік бағыт: Қазақстандағы Наурыз мейрамы халықаралық деңгейде танымал болады, шетелдік туристер үшін қызықты фестивальдік бағдарлама ұсынылады, Қазақстан этнотуризм орталығы ретінде дамиды.
Экологиялық сананы қалыптастыру: Наурыз мейрамында ағаш отырғызу, экологиялық шаралар өткізу арқылы табиғатқа деген жауапкершілік арттырылады.
4. Қорытынды
Бұл ұсыныс Қазақстанда Наурыз мерекесін жаңаша тойлауға мүмкіндік береді.
14 наурыздан бастап, 15 сәуірге дейін созылған жаңа формат – еліміздегі ұлттық бірлікті нығайтып, әр аймақтың өзіндік дәстүрін көрсетуге жағдай жасайды. Бұл мерекелік формат болашақта Қазақстанның мәдени брендтерінің біріне айналуы мүмкін.
Асқар АҚЫМБЕТ
