- Мемлекет басшысы салық реформасының маңызына тоқталып, оған қойылатын нақты талаптарды белгілеп берді. Салық жүйесінің әділ әрі тиімді болуын тапсырды. Ал бүгінгі ұсынылған Салық кодексінің жобасында Президент талаптары қаншалықты қамтылған? Депутаттардың енгізген түзетулері мен ұсыныстары толық көрініс тапқан ба?
Осыған қысқаша тоқталайын. Ең алдымен ел бюджетінің кірісін арттыруда ішкі көздерді барынша тиімді пайдалану, салықтық жеңілдіктерді қайта қарау маңызды. Бұл тұста біраз түйткіл бар. Жаңа Салық кодексінің жобасында жер қойнауын пайдаланушыларға өте көп салықтық жеңілдіктер ұсынылған. Мұны әріптестеріміз бірнеше рет көтерді. Мәселен, қолданыстағы кен орындары бойынша жер қойнауын пайдаланушылар пайдалы қазбаларды өндіру салығынан босатылған. Бұл дегеніңіз – 100 миллиард теңгедей қаражат.
Сол сияқты қатты пайдалы қазбаларды өндірушілер де еңбекақы төлеу қорынан басқа барлық салықтан босатылған. Бұл да қыруар қаражат. Бір ғана «Қазақмыстың» екі жобасы бойынша 5 жылда 343 млрд теңге жоғалтады екенбіз. Осы тектес басқа компаниялардың жеңілдігі қанша сома болатынын елестете беріңіздер. Ол триллиондаған теңгені құрауы мүмкін. Бұл – бір.
Екіншіден, жасыратыны жоқ, жүргізіліп отырған салықтық реформа нәтижесінде бюджетке 4 триллион теңге кіріс түседі деген болжам бар. Бірақ оның дәлел-дәйекпен негізделген нақты есеп-қисабы жоқ. Мұның күмән тудыруы заңды. Осы келелі мәселені де жан-жақты зерттеуіміз қажет.
Келесі мәселе – Ұлттық қорға иек артудың әлі де толастамауы. Соңғы жылдары Ұлттық қордан 28 миллиард доллар алынды. Бұл – кейбір мемлекеттердің бюджетіне пара-пар сома. Жаңа салық кодексінен бұл бойынша да нақты шешімді көрмей отырмыз.
Уважаемые коллеги! Мы, как партия большинства, предлагали и будем предлагать ряд новых мер для пополнения бюджета без существенной нагрузки на бизнес, а тем более на карманы простых граждан. Хотел бы привести ряд примеров, которые во всем мире являются одним из главных направлений. Но у нас их не используют, а если и пользуются, то не на должном уровне.
Во-первых, я считаю, что у нас в тысячу раз нужно повысить размер платы за пользование животным миром. Простой пример — охота на зайца. Текущая стоимость охоты составляет всего 177 тенге, меньше, чем бутылка воды в магазине. Но при этом один патрон стоит 500 тенге. Такая ситуация формирует у населения пренебрежительное отношение к природе.
Кроме того, к нам едут иностранные туристы из близлежащих стран, которые за копейки отстреливают законом не запрещённый животный мир. Пора это менять. Охота должна стать ответственным выбором, а не дешёвым развлечением. Охота — это прихоть богатых, так что прошу Правительство пересмотреть все расценки и увеличить поступления в бюджет. Данный кластер можно развить до международного уровня с элементами элитной услуги. Например, в Африке охота на животных — это очень дорогой туризм, который пополняет значительную часть ВВП страны.
Во-вторых, в рамках инициативы по оптимизации налоговой системы предложение об отмене платы за размещение наружной рекламы вызывает недоумение. Данная плата обеспечивает стабильные поступления в местные бюджеты в размере 7-8 млрд тенге ежегодно. Её отмена потребует компенсации из республиканского бюджета, что нецелесообразно в условиях дефицита средств. Кроме того, это может привести к неконтролируемому размещению рекламы и ухудшению городского благоустройства.
Во всём мире плата за наружную рекламу взимается, это часть социальной ответственности бизнеса перед гражданами. Каждый предприниматель заинтересован в размещении наружной рекламы, так что данный вопрос тоже нужно урегулировать и обозначить чёткие правила игры. Предпринимателю легче заплатить за наружную рекламу и спокойно заниматься деятельностью.
Просим вернуть данное положение в прежние условия оплаты.
В-третьих, географическое положение Казахстана предоставляет уникальную возможность для развития транзитного потенциала в сфере авиационных перевозок. Например, Стамбул сегодня стал мощным транзитным хабом для западных стран. Почему не можем использовать свою уникальность в сторону восточных направлений из Запада? Мы же находимся прямо в центре Евразии, но мы ей не пользуемся.
В условиях конкуренции в этой сфере нам необходимо обеспечить конкурентоспособные цены на авиатопливо, ускорить процесс возврата НДС на заправку транзитных рейсов, освободить от НДС импортируемое авиатопливо для транзитных рейсов. Это даст стимул для дополнительного заработка компаниям и понижению цен на внутрирейсовые линии из-за дополнительных поступлений в компании. Так что снятие этих ограничений и внедрение льгот в данной сфере станет началом отправной точки строительства транзитного транспортного хаба для международных авиалиний.
Қазір жаһандық турбуленттік жағдайда өмір сүріп жатырмыз. Әлемде сауда, тарифтік шиеленістер орын алуда. Осындай жағдайда оңтайлы салық реформасын жүргізу оңай емес екенін түсінеміз. Үкімет алдында бюджет тапшылығын толтыру міндеті тұрғанын да білеміз. Ұсынылып отырған жаңа Салық кодексі осы түйткілдерді шешуге бағытталып отыр.
Осы орайда «АМАNАТ» фракциясы Үкіметпен қоян-қолтық жұмыс істеді. Салық заңнамасының күмәнді тұстарын бірге талқыладық. Соның нәтижесінде жалпы халықты, бизнес өкілдерін толғандырған қосымша құн салығы бойынша шекті мөлшерді көтеру жөніндегі ұсынысымызды Үкімет қолдады. Бұл – бір.
Екінші. Фракция салық заңнамасын жетілдіру үшін 7 бағыт бойынша ұсыныс берген еді. Оның да басым бөлігі Үкіметтен қолдау тапты. Оның ішінде денсаулық сақтау саласы бойынша бюджеттік шығыстар, әлеуметтік маңызы бар азық-түлік тауарларының 19 түрі, отандық кітап шығару, археология саласы қосымша құн салығынан босатылды.
Үшінші, шағын және орта кәсіпкерлік субъектілері үшін арнайы салық режимі енгізілді. Ең бастысы – нарықта адал еңбек етіп, қоғам қажетін өтеп жүрген кәсіпкерлерге және халыққа салмақ түспейтін болды.
Құжат бойынша әлі де пысықтайтын, ортақ мәмілеге келетін жайттар бар. Екінші оқылымға дейін оларды ретке келтіреміз деп ойлаймын.
Осы айтылғандарды ескере келе, «АМАNАТ» фракциясы бірге пысықталған Салық кодексі жобасының бірінші оқылымын қолдайды және әріптестерді де қолдауға шақырады.
Елнұр Бейсенбаев, Мәжілістегі «Аманат» партиясы фракциясының жетекшісі
