«Бұл қатерлі жағдай қазақстандық банктердің ақша-несие саясатының өзгеруіне әкеледі. Қарапайым халыққа несие беру пайызы өседі, қайтарылуын ауырлатады. Дағдарыс тереңдейді, мұнан соң Қазақстан Ресеймен ортақ валюта аймағына бірігуге мәжбүр болады. Назарбаевтың арманы орындалады. Оның бұған дейінгі «ортақ валюталы кеңістік құру керек» деп жүрген экономикалық одағы – осы.
Қазақстан премьер-министрінің ресми сайтында елдің цифрлық ақпараттық жүйесін Ресейге беру себебін былай түсіндіреді: «Құжат Қазақстанда GovTech цифрлық платформасын енгізу, деректерді талдау және жасанды зерде бойынша практикаларды қолдана отырып, мемлекеттік басқарудың реинжинирингі және цифрлық трансформациялау бойынша ынтымақтастықты дамытудың негізгі тәсілдерін көздейді. Цифрлық архитектураның платформалық моделі халыққа мемлекеттік қызмет көрсетудің жылдамдығы мен тиімділігін арттыруға жол ашады».
Бұл қазақстандық биліктің халықты алдарқатудағы әдеттегі қитұрқы амалы және бұған илануға болмайды. Бұл – аса қауіпті ҒАСЫР ҚЫЛМЫСЫ. Жария болмауға, сақталуға тиіс барлық мемлекеттік құпиямызды дұшпанға ашып тастау деген сөз. Мемлекеттігіміздің қауіпсіздігін шайқалту. Әлдекімдердің біле тұра, мақсатты түрде жүргізіп отырған саясаты.
Осыдан кейін халқымыз өзгеге бодан болмасына кім кепіл? Қазағым айтқан: «Күш қолданбай, еш қарусыз, тымақпен ұрып алды» дегеннің кері келейін деп тұрған жоқ па? Қауіпсіздігін, елінің тәуелсіздігін ойлаған есі дұрыс бірде-бір мемелкет мұндайға бармайды.
Біз мынаны да ескеруіміз керек. Кейбір деректер бойынша, ресейлік «СБЕР» программасын бір реттік сатып алуға 300 млн доллар кетеді екен. Ал жыл сайынғы қызмет көрсету жарнасының құны – 60 млн доллар. «Қазақстан үшін 15 жылда 1 млрд 200 млн доллардан асып кетеді» дейді экономист-сарапшылар. Бағаның тұрақсыздығын қайда қоямыз? Ал ертең Ресей оның құнын жыл сайын көтеріп отырар болса, Қазақстанды мұрнынан сүйреп жүріп, шығынға батырарына күманыңыз болмасын.
Бұл Қазақстанды экономикалық жағынан тонау, ноқталап ұстап отыру және түпкілікті тәуелді ету. «СБЕР»-дің ГОСТЕХ бағдарламасы қабылданар болса, Ресейдің емес, керісінше, қазақстандық 15 мыңға жуық ІТ мамандары жұмыссыз қалуы әбден мүмкін екен. Қазақстанның ақпараттық жүйесін Ресейге өткізу – мемлекеттік қылмыс, ОТАНДЫ САТУ! Бұл бастаманы көтергендер заңмен қылмыстық жауапкершілікке тартылуы тиіс, өйткені заң солай дейді!!! Мемлекеттің қауіпсіздігі мен экономикалық коррупциямен күреседі деген орган ҰҚК-ті және ҚР бас прокуроры бұған жедел назар аударғаны жөн!
Қызметінің тиімділігі іс жүзінде дәлелденбеген, әлемдік ақпарат кеңістігінде беймәлім «СБЕР» компаниясына өтудің тәуекел қаупі өте жоғары. Мамандар сөзіне сүйенсек: «СБЕР» компаниясының IT жүйесі өте төменгі деңгейде екенін бүкіл әлем біліп отыр. Егер «СБЕР» акционерлерінің құрамында танымал саяси фигуралар болса, оған таңқалмаймын. Отандық IT мамандары бұл бағдарламаны жасай алады. Тіпті талқылау да болған. Сырттан біреудің басқарғанынан гөрі жүйенің отандық болғаны жақсы», – дейді тәжірибелі IT маманы Самат Қазкенов.
2020 жылдың қорытындысы бойынша, Қазақстан электрондық үкіметтің даму деңгейі бойынша БҰҰ рейтингінде 193 елдің ішінде 29-орынды иеленіп, онлайн-қызмет сапасы индексі бойынша 11-орында тұрса, Ресей бұл рейтингте 36-орында тұр. Қазақстанның IT қауымдастығы өкілдерінің айтуынша, Қазақстан ТМД елдері арасында көшбасшы бола отырып, eGov-тың әлемдегі ең үздік 15%-на кіреді екен. Олай болса, біз Ресейге байланбай, бұған дейін де өзімізде бар ақпараттық жүйемізді қалыптасқан дәстүрлі қазақстандық жолмен дамыта бергеніміз дұрыс.
Әдетте мемлекеттік бюджеттің пайда болуы – оның ішкі қаржы ресурстарына деген сұранысының артуымен, игерілуімен тікелей байланысты. Егер «Цифрлы Қазақстан» бағдарламасы ресейлік «Сбербанк» құзырына берілетін болса, халықтың күнделікті төлемдерінің бір бөлігі (көрсеткен қызметі үшін) Ресей бюджетіне аударылатын болады. Қазақстан халқына тиесілі миллиардтар, ішкі бюджет қаржысы Ресей инфрақұрылымына инвестиция болып құйылады. Бұл халықты қып-қызыл тонау, ел бюджетін өзге елдің пайдасына негізсіз шығындау деген сөз. Ресей әлем мемлекеттерінің қаржылық санкциясына ұшыраған ел екенін ескерсек, жыртығын жамап, тесігін толтыру үшін, жыл сайын бұл бағаны еселеп көтеріп отырады, қазақша айтқанда, қызметін қымбаттатады.
«Сбербанк» төлемдерді жүзеге асырудың тетігін қамтамасыз еткенімен, ендігі жерде Қазақстан тұтынушыларының ақша түсімін және жұмсалуын, бүкіл цифрландыру инфрақұрылымының кірісі мен шығысын бақылауды да өз қолына алады. Қазақстанның бюджеттік «кірісінің» ең қомақты бөлігі – салықтық түсімдер, капиталды айналымға қосудан түсетін табыстар мен гранттар да «СБЕР» меншігіне өтіп, Ресей пайдасына жұмыс жасайтын болады. Бұл онсыз да қалт-құлт етіп отырған Қазақстанды бірте-бірте бюджет тапшылығына әкеледі. Ал бюджет тапшылығы – шығыстар кірістен асқан кезде пайда болады. Экономика ғылымында бюджет тапшылығын тудыратын негізгі факторлардың біріне «күтпеген оқиғалар мен мемлекеттің ойсыз саясаты» жататыны анық көрсетілген.
Уақыт өте келе ресейлік «СБЕР»-дің қанауына шыдас бере алмасын сезген үкімет елдегі қалыптасқан бюджет тапшылығын жабу үшін, республикалық және жергілікті бюджеттен тіпті Ұлттық қордан да қосымша миллиардтар шығындай бастайды. Ал ол шығын өз кезегінде ЖІӨ (жалпы ішкі өнім) көлемінің азаюына, ішкі нарықтағы баға деңгейінің үздіксіз өсуіне, ұлттық валютамыз теңгенің құнсыздануына, гиперинфляцияға әкелуі мүмкін. Бұл қатерлі жағдай қазақстандық банктердің ақша-несие саясатының өзгеруіне әкеледі. Қарапайым халыққа несие беру пайызы өседі, қайтарылуын ауырлатады. Дағдарыс тереңдейді, мұнан соң Қазақстан Ресеймен ортақ валюта аймағына бірігуге мәжбүр болады. Назарбаевтың арманы орындалады. Оның бұған дейінгі «ортақ валюталы кеңістік құру керек» деп жүрген экономикалық одағы – осы. Бұл оның кезең-кезеңмен жүзеге асырып келе жатқан жоспарлы саясаты. Осы жерде Назарбаев – елдің саяси, стратегиялық дамуын көрсететін бағыттаушысы, ал Тоқаев – өзін оның айтқанын орындаушы мебелі екенін тағы дәлелдеді. Жириновский, Никонов секілді тағы басқа ивандардың айтып жүргеніндей, Ресейдің губерниясына айналуға тағы бір алғышарт жасалды.
Қалай болғанда да, билік мұны белден басса да, келісімді өткізуге тырысады және олар кез келген қарсы пікірді адам түсінбейтіндей қылып айналдырады, ақталады. Биліктікін дұрыстап, қарсыларды бұрыстап, өткізуге тырысып бағады.
Алдағы 2022 жылдың наурыз айында бұл келісім күшіне енеді. Біз бұған жібермеуіміз керек! Қазақстандықтар еліміздің ақпараттық жүйесінің Ресейдің «СБЕР» цифрлық платформасына берілуіне қарсы!!! Үнсіз жата бермей, өзекті мәселеге барлық өңірдегі өкілетті билік мәслихат депутаттары, қоғамдық ұйымдар, саяси партиялар, қоғам белсенділері назар аударғандары дұрыс болады. Біз үшін тәуелсіздігіміз бәрінен қымбат!
Нұрлыбай ҚОШАМАНҰЛЫ
