Бұл күндері Серікжан Біләшұлына қатысты орын алған оқиғалар жанымды жай таптырар емес. Неге десеңіздер, оған аяқ астынан «ұлтаралық араздықты қоздырды», «жиһад жариялады» деген айыптар тағылуда. «Ол қандай ұлтаралық араздықты пайда қылды? Кім мен кімнің арасын арандатты?» – деген заңды сұрақ туады. Бұл жердегі «ұлт» сөзінің анықтамасы не? Олар кімдер? Оның бәрі Қазақстан қоғамында ресми мойындалған ұлттар ма?
Меніңше, бұл сұрақтар күңгірт күйінде қалып отыр. Екіншіден, «жиһад жариялады» дегенге келсек, оған да негіз жоқ. Себебі Ұлттық арна тарапынан берілген видеоларда Серікжанның аузынан айтылып жатқан сөздің бас-аяғы жоқ, сөйлем немесе ой толық аяқталмаған жағдайда «жиһад» сөзін кесіп алып пайдаланған. Бұдан өзге «жиһадшы» дейтіндей заттай айғақтар, құжаттық деректер мен тексеру материалдары мүлдем жоқ. Сондықтан бұл жәй әншейін, шала-шарпы журналистік зерттеуге ұқсайды. Бұл енді ұят жағдай. Ұятынан бұрын, азаматтық пікіріне бола біреуге мұндай айып тағып, бопсалау, бас бостандығынан айыру біздің қоғамға абырой әпермейді.
Біз қазақ халқы өткен ғасырдың 30-жылдары елім деген ерлерімізді, арыстарымызды «жапон шпионы», «халық жауы» деген жаламен тұқыртып, жоқ қылып жіберуге аянбай ат салысқан едік. Ол кезде халықтың саяси санасы төмен болатын. Нәтижесінде біздің мемлекетшіл тұлғаларымыз, қазақ халқының қаймақтары, не бір ақ маңдай ұлдарымыз халқына деген шексіз махаббатын жүрегіне паналатып, тағдырға мойын ұсынып кете берген еді. Тек Ғ. Мүсіреповтан өзге ешкім оларды қорғап, бір ауыз сөз айтпаған-ды…
Бірақ біз сол ерлердің ерік-жігерінің, құрбандығының арқасында тәуелсіздік алдық. Өкінішке орай, біз өткеннен сабақ алған жоқпыз. 30-жылдары қандай қитұрқы, жазымөткел болса, бүгінгі жағдай да соны елестетіп тұрғандай. «Қытайшыл-хуацяолар» арыз берген екен деп, кез келгенін бүйтіп әкете берсе, ертең талай қазақтың басына бұлт үйірілері хақ.
Оның үстіне біз аса күрделі халықаралық ортада өмір сүріп жатырмыз. Біздің мемлекеттілігіміз, ұлттық болмысымыз бен экономикамыз сын-тегеуіріндерге дөп келуде. Әлемдегі жетекші елдер өздерінің сыртқы саясат доктринасын қайта қарастыруда. Ресей ‒ күш қолдану доктринасын, АҚШ – сауда соғысы мен бейбіт өзгерту тактикасын, Қытай ‒ «бір белдеу, бір жол» стратегиясын іске салуда. Осындай жағдайда біз қаласақ та, қаламасақ та, сыртқы күштер бізге әсерін тигізбей қоймайды. Біз әскери, шаруашылық негізіміз әлсіз елміз. Мұндайда ұлттың бірлігі, тазалығы ғана бізді сыртқы кесірлерден сақтап қалатын негізгі иммунитет болмақ.
Егер бізде Отанға деген адалдық, ұлттық бірлік, бір-бірімізге деген жанашырлық, өзара қолдау сезімі болмаса, онда біздің Тәуелсіздігіміз, Астанамыз, жер байлығымыз бен ұлттық құндылықтарымыз, тарихымыз түкке тұрмайды. Жауларымыздың сырттан іздеп жүрген жауларын біз іштен іздесек, олардың бізге соқтығуына сылтау оп-оңай табылады. Онсыз да Қытайдың бізді террористік қаупі бар елдердің қатарына қосып қойғаны өтірік пе? Өйткені Ақтөбеде, Жамбылда болған оқиғаларды БАҚ арқылы дабыралап, далитып көрсеттік.
Ол аз болғандай, бірде Қытайдан келген қазақтардың Қазақстанды транзит етіп, Сирияға барғандары бар деген пікір де айтылып қалды (кейін оның жалған мәлімет екені анықталды). Осылайша қазақ халқының жоқ жерден халықаралық аренадағы «террористік», «жиһадшыл» образы пайда бола бастады. Қытай жағы соны негіз етіп, Қазақстанға келіп-кеткен және Қазақстанмен байланысы болған қазақтарға қысымын күшейтті. Қаншама қазақтар концлагерьлерге қамалды.
Әрине, діни ұшқарылық қазаққа жат нәрсе. Біз ондай залалды құбылыспен өз ішімізде күресті жалғастыра беруіміз керек. Дегенмен, қит еткенді дабыралай беруден, жоқ жерден жау іздеуден абай болған жөн. Басқаны былай қойғанда, бұл ең әуелі біздің көпұлтты, тату-тәтті қоғамымыздың жағымсыз имиджін қалыптастырады. «Террористері», «жиһадшылары», «ұлтараздықты тудырушылары» бар елде қандай татулық, толеранттық болуы мүмкін?! Онсыз да «…стан» деген жалғауға байланысты бізді Ауғанстан секілді елдермен қатар қойып жүргендер аз ба?! Егер осылай өз ішімізден «ұлттық араздықты тудырушы», «жиһадшы» іздеуді қоймасақ, онда терроризмге, діни экстремизмге қарсы күресте өзімізді нәтижелі әріптес ретінде көрсетуге ұмтылған іс-әрекетіміз күндердің-күнінде өзімізге пәле болып жабысуы, соны пайдаланып, әлдекімдер «жарылқаушы», «азат етуші» ретінде баса-көктеп кіріп кетуі әбден мүмкін. Қазақта «көтере алмайтын шоқпарды беліңе байлама» деген мақал бар. Бір күні атағы дардай сол шоқпар өз басымызда ойнап жүрмесе игі еді.
Сондықтан, ардақты ағайын, Серікжан ісінде өте абай болайық! Оны беталды қаралаудан, жөнді-жөнсіз күстаналаудан, сыртқы арандатушылардан сақ болайық. Бәрі де заң аясында әділ шешім табады деп сенейік. Дәл қазіргі кезде біз, қазақ халқы, тәуелсіз елі бар, мемлекеті бар халық секілді ұстамды болайық. Бізге ұсақтауға болмайды. Біз тәуелсіз мемлекет құрған және оны нығайту жолында жұмыс жасап жатқан халықпыз. Бұл мемлекетте әрбір қазақтың өз орны бар.
Шындығында, бұл кез әркімнің өз саласында жанталасып жұмыс жасайтын кезі, олардың бос сөз сөйлеуге уақыты да болмауға тиіс. Бір-бірімізді жауға санап, жарға итеріп, жаман мінезге үйір болып жүргенде, қайтіп заманауи ұлт болмақпыз? Расында, Абай айтқандай, «біріңді, қазақ, бірің дос, көрмесең – істің бәрі бос». Біздің тәуелсіздік алғанда мәз болып, қуанғанымыз, қуаныштан жылағанымыз қайда кетті? Тез арада Отанның, Тәуелсіздіктің қадір-қасиетін ұмытып кеттік пе? Одан гөрі әрбіріміздің жеке басымыздың абырой-атағы, материалдық жағдайы маңызды болғаны ма?
Өкініштісі, біз әлі күнге қажырлы, қарапайым түрде тыныш қана Отанға қызмет етуді үйренбедік. Есесіне атақ-абыройға, марапатқа, бос сөзге үйір болдық. Біреу жан-тәнімен Отанға, ұлтқа қызмет етсе, халқының көз жасын сүртсе, зар-мұңын сауатты түрде әлемдік қауымдастыққа жеткізсе, оны көре алмадық. Естеріңізде болсын, қазаққа ең әуелі қазақтан басқа ешкімнің жаны ашымайды. Айналамыздағы алпауыттар Қазақ елінің күшейіп, бақуатты елге айналуына, басының бірігуіне мүдделі емес. Ендеше дәл осы кезде Қытайдағы құқықтары тапталып жатқан ағайынға араша түскен азаматтың әрекеті кімдерге ұнамай қалуы мүмкін?!
Серікжанды сүріндіру – ұлттық рухты сүріндірумен, тұтас ұлтты мұқалтумен бірдей. Бұл мемлекеттігімізге, елдігімізге сын. Біз үшін ең үлкен уайым ‒ тұтас ұлттың уайымы, Тәуелсіздікті қайтсек сақтап қаламыз деген уайым болуға тиіс. Біздің барлық сезгірлігіміз бен қажыр-қайратымыз, талантымыз бен іскерлігіміз соған бағытталуы тиіс. Таланттылар ұлтқа керек. Тағдыр бізге тәуелсіздікті қайта-қайта бере бермейді. Жаман айтпай, жақсы жоқ, одан енді айырылсақ, мәңгіге айырыламыз. Біз қазір қазақтың барлық тарихынан өзгеше жаңа кезеңде тұрып жатырмыз. Сол үшін өзімізді, ұлтымызды, мемлекетімізді сыйлай білейік! Бір-бірімізге арашашы болайық! Сонда ғана жат жанынан түңіледі, сонда ғана елдігіміз еңселі болады.
Тұрсынхан ЗӘКЕН,
профессор, тарих ғылымдарының докторы,
Қазақстан Жазушылар одағының мүшесі
