- Сайлау науқаны кезінде Алматының солтүстік төңірегін жайлаған бірқатар кентті кезіп шығуға тура келді. Жергілікті тұрғындар атынан көше комитеттері немесе «КСК» жетекшілері шақырды, біз – бардық.
Мұндай шақырулар бұрын да, сайлануға үміткер болмасақ та болып тұратын. Журналист деген парызымыз бар, кәсіпке адалдық қарызымыз бар. Жергілікті бір жердегі туа қалған проблема немесе кенеттен пайда болған оғаш оқиғаға тәуелсіз газеттік пікірімізді білдірейік деп барамыз.
Өткен аптаның сенбісінде Теректі ауылының ұлардай шулаған тұрғындары шақырды. Тағы да бардық. Шулайтындай да жөні бар екен: Алматыдан таяқ тастам жерде – «Апорт» сауда кешенінің іргесіндегі Теректінің батпаққа бөккен көшелері түгілі, әр үйдің бас-басындағы тұрмыстық тауқыметтен аяқ алып жүргісіз екен.
Теректіліктерге тікендей қадалған ұзақ-сонар проблеманы тыңдадық: 10 мыңның үстінде тұрғыны бар ауылдың жүзден астам үйі әлі күнге дейін заңдастырылмаған. Себеп – бұл үйлер шаруа қожалығына арналған жерге салынған, ол үйлерді «жеке тұрғын үй құрылысы» статусына ауыстыруға жергілікті биліктің құзыры жетпейді екен. Ал оның себебін біле алмаған теректіліктер Алатау ауданы әкімдігінің табалдырығын тоздырып болыпты. Бұны бір деп, қойындәптерге түртіп алдық.
Екіншісі – тағы сол 10 мың халқы бар ауылдағы жалғыз мектеп итарқасы қиянға орналасқан. Жауында – батпақ кешіп, қыста – қар омбылап, құрғақ күні топырақ торпылдатып баратын балалар ол мектепке сыймайтыны тағы бар. Теректінің қала жақ шетіне 2025 жылы салынатын мектептің жобасы жасалған екен. Бірақ екі жылдан кейін ғана құрылысы басталатын мектептің бітер-бітпесіне дүдәмәлі – көлігі бары ойқыш-ойқыш көшемен, жоғы – жолаушысы иін тірескен автобуспен баласын қалаға тасып әлек.
Мектебі жеткіліксіз елді мекенге мешіт салынып жатқан ауылдың бұл проблемасын тағы түртіп алдық. Ойымыз – аудан әкіміне жеткізу. Айтпақшы, есесі еңкіш кеткен елге салынып жатқан, күмбезі көк тіреген еңселі мешіттің құрылысы да кібіртіктеп тынған сияқты. Себебі мешіт салдырмақ болған Болаттың баласы – Нұрбол Назарбаев Қаңтардан кейін қашқақтап жүрген сияқты. Шамасы, оның ойы – «біз болғанда, жағдайларыңа қарайлас едік, біз кеткен соң, сорларыңды тартыңдар» деген доғал долбар болуы керек.
Теректідегі тағы бір келеңсіз жәйт – кәдімгі жарықтың жыры. Жарты ауылдың жарығы екі күннің бірінде өшеді. Себебі Теректінің тең жартысына тартылған тоқтың қожайыны – аты-жөні беймағлұм жеке меншік иесі. Жарықтың жалп етіп өшуі – ауылдың жарты тұрғынына арналған тариф «өлген әкелерінің құнына тең», қымбат – киловаты 33 теңге. Ал сол бір ауылдың қалаға қосылған екінші жартысы 18 теңгеден төлейді.
«Бұл әділетсіздік қайдан шыққан, жарты жұртқа қымбат тариф тағайындаған қандай қожайын?» деп, жергілікті өзін-өзі басқару комитетінің («КМС» деп аталады екен) өкіліне сұрақ қойсақ, ол иығын қиқаң еткізді – қожайынның атын атауға қаймыққан сыңайлы. Қымбат свет Қаскелеңнен тартылған екен, шамасы, оның да меншік иесі сол назарбаевтардың назарындағы дөкей болуы керек. Қысқасы – жарықтың жырын да жадыға түйдік, тағы да әкіммен «разборкада» айтарсыз.
Теректінің бас-аяғын тіліп өтетін тік көшенің ойдым-ойдым жағдайын жоғарыда айттық. Көше деген аты болмаса, онымен төрт доңғалақты көлік түгілі, екі аяқты жаяу адам жарытып жүре алмасы анық. Бірақ «КМС»-тің кісісі бомбалаудан борша-боршасы шыққан Бахмуттың (Украина) болжамындағы көшесымақтың сырын айтып берді: «Былтыр су тартқыштар құбыр тартып кеткен соң, жырасы топырақпен жабылып қалған еді, биыл кәріз салушылар қайтадан қазып, өз құбырын тартады, көшені содан кейін ғана көше қалпына келтіреміз», – дейді ол.
Әлбетте, бұл екі арада Теректінің тұрғыны тау-тау тасы теңкиген көшемен көлігі жүре алмаған соң, өздері ақша жинап, грейдер жүргізіп, көшені тегістеген болады екен.
«Қаншадан жинайсыздар?» – дейміз біз тасқа бүйірін тілдіріп алмау үшін ілдебайлап, ілбіп келе жатқан біздің штаб көлігімен көшені көрсетіп келе жатқан жігіттен.
«30–35 мыңнан!» – дейді ол.
«Жалақыңыз қанша?».
«Мен – күзеттемін, жетпіске жетер-жетпес».
«Түсінікті… жартысын жол жөндеуге жұмсайды екенсіз…».
«Амал қанша? Балаларымыздың сирағы одан қымбат, сындырып алмасын дейміз-дағы…».
Алматының жиі-жиі «жылайтын» жауыны қойсын ба, 70 мыңның жартысын грейдерге жұмсау – күз бен көктемде жиілейтінін жігіт ағасы жылағандай жыр қылып: «Биыл кәріз тартылмаса, мынау көше бізді тағы да екі маусым сауады», – деді демігіп.
Ақыры не керек, ауыл сыртына жиналған жұртты жұбату үшін сөз айттық: «Дедектеп, әкімге барар депутаттық құзырымыз жоқ. Бірақ кандидаттық үмітпен емес, журналистік жолмен әкімдікке барайық, мынау жағдайдың жай-жапсары ертең қалай боларын әкімнің өз аузынан естиік, араларыңыздан төрт өкіл тағайындаңыздар», – дедік.
Сөйттік те, «ДАТ»-тың даңқын пайдаланып, халыққа емес, қаланың әкімі Досаевқа бағынатын Алатау ауданының әкіміне телефон соқтық. Жағдайды баян еткен соң, көмекшісі қабылдауға жазып қойды: «Сейсенбі күні хабарын береміз, бірақ әкім қабылдайды деп уәде ете алмаймын».
Бұған дейін «Көкқайнардың» жағдайын айтып, ауылдың төрт өкілін ертіп, Досаев дөкейге бағынса да, иманжүзді иіні бар Азамат деген аудан әкімінің қабылдауында болған дәмеміз бар еді. Бұл жолы да бетімізді қайтармады. Сайлауалды штабымыздың бастығы – ол да Азамат атты жігіт, Теректінің төрт өкілін ертіп, әкімнің қабылдауында болып қайтты. Ауылға қатысты ауыр жағдайдың оңалар уақыты мен мүмкіндіктің мөлшерін айтып, әкім-бала төрт өкілді разы қылып шығарып салған екен.
Бірақ ол разылықтың ұзақтығы қаншаға созыларын кім білсін? Бізді кенттіктермен кездесуге шақырған келіншекке телефон соғып: «Депутат болар-болмасымызды бір Құдай мен билік кие-жара арласпаса, сайлаушылардың дауысы шешер… Бірақ мандат болмаса, алып барар сол «ДАТ» бар. Қалай болғанда да, алдағы күзде Теректіге тағы бір ат басын тірерміз», – дедік.
Ермұрат БАПИ
- Редакциядан: Парламент депутаттығына кандидат Ермұрат Бапи Алматы қаласының Әуезов ауданына қарасты сүрілуге тиісті «ескі үйлердің» (суретте) тұрғындарымен кездесу өткізген еді. Бұл кездесу туралы мақала үміткердің аудан әкіміне жолданған қатынас хатына берілетін жауаптың мән-мазмұнымен бірге газеттің келесі санында жарияланады.
