ҚР Премьер-министрі О. А. Бектеновке
Бәсекелестікті қорғау және дамыту агенттігінің төрағасы М. Омаровқа
- Бүгінгі таңда смартфонсыз өмірімізді елестету мүмкін емес. Ашығын айтқанда, байланыс құралдары күнделікті тұтынатын азық-түлігіңізден бір де кем болмай тұр…
Еліміздегі телеоператорлардың соңғы кездердегі қадамдары ел құлағында жатталып қалған «Самарқанда бір апам бар, бұдан да өткен сорақы» дейтін тәмсілді еріксіз еске түсіреді.
Таяуда Қазақстанның ұялы байланыс операторлары – Altel, Tele2 және Beeline ұялы телефонның абонент төлемін 20 пайызға өсіретіндігін мәлімдеді. Яғни, аталған операторлар интернеттің де тарифін 20 пайызға өсіреді деген сөз. Сөз емес, солай ашық мәлімдеді.
Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев әрдайым «Бизнестің әлеуметтік жауапкершілігі – қоғам алдындағы парыз» екенін жиі айтады. Алайда ұялы байланыс нарығындағы алпауыттардың бұл іс-әрекеті аталған ұстанымға мүлдем қайшы келіп отыр.
Расында, елдегі телеоператорлардың бұл қадамы – миллиондаған қазақстандықтың қалтасына салмақ салатын шешім. Өйткені бүгінде телефон мен интернет – халықтың ақпаратқа қолжеткізуіне, жұмыспен қамтылуына, кәсіп жүргізуіне, баланың білім алуына, сондай-ақ мемлекетпен байланыс орнатуына мүмкіндік беретін аса маңызды құрал. Яғни, тарифтің көтерілуі қарапайым отбасылардың бюджетіне ғана емес, олардың өмір сүру сапасына қол сұғу деп бағалауға тура келеді.
Аталған қадам халқымыздың барлық әлеуметтік топтарының қалтасына «қырғидай тиетіні» анық. Қазақстан халқының барлығы дерлік ұялы телефонды пайдаланады.
Осы ақпарат шыққалы, еліміздің әр өңірінен сайлаушылар хабарласып, әлеуметтік желілерде, қабылдау бөлмелерінде өздерінің шағымдарын білдіруде. «Күнкөріс қиындап тұрғанда, неге байланыс та қымбаттауы тиіс?», «Неге баға бір мезетте көтерілді?» деген заңды сауалдар қойылуда. Ең қызығы – үш ірі оператордың тарифтерді бірдей көлемде және біруақытта қымбаттатуы қоғамда үлкен күмән тудыруда. Бұл – компаниялар арасындағы бәсекенің емес, өзара келісімнің, үйлесімнің, астыртын ақылдасудың белгісі емес пе? «Байтал түгіл бас қайғы» дегендей, осындай қадамдардан кейін «Қолжетімді интернет» ұлттық жобасын ойлаудың өзі мұң болып қалды…
Ел Президентінің «Жеке монополия – мемлекеттік монополиядан да сорақы» деген сөзі дәл осындай жағдайларға бағытталып айтылғандай.
Әдетте бәсекелі нарықта әр оператор өз стратегиясын бөлек-бөлек жасайды. Бірі бағаны төмендетеді, бірі акция ұйымдастырады, енді бірі қосымша қызметтер ұсынады.
Бұл жағдай – қарапайым тұтынушылардың құқығын таптау деп есептейміз. Себебі баға өседі, бірақ нарықта балама оператор жоқ, яғни тұтынушы таңдау мүмкіндігінен айырылады. Нәтижесінде абоненттерге бажсыз (жай ғана бағаны келісіп көтеру арқылы) жоғары ақы төлеу міндеттеледі.
Статистикалық деректерге көз жүгіртсек:
2023 жылдан бері байланыс тарифтері 7–57 пайыз аралығында қымбаттапты.
Қазақстанда 26,3 миллион мобильді жазылым бар – бұл халық санынан да көп.
18,8 миллион азамат мобильді интернетті пайдаланады.
Бұл цифрлар – мобильді байланыс қазір жай ғана қызмет емес, елдің цифрлық тұтастығын ұстап тұрған стратегиялық ресурс екенін дәлелдейді. Яғни, бағаның тұрақсыздығы – экономикалық ғана емес, аса үлкен қауіптің де белгісі.
Жанарбек ӘШІМЖАН, ҚР Парламенті Мәжілісінің депутаты
