пен
БҰРЫЛЫС
- Қазақстан Республикасының премьер-министрі Әлихан Смайыловқа
Құрметті Әлихан Асханұлы!
«AMANAT» партиясының 2023–2027 жылдарға арналған сайлауалды бағдарламасының алдындағы он міндеттің бірі – қала мен ауылдарда адамдардың өмірі үшін қолайлы жағдай жасау, тұрғын үймен және сапалы инфрақұрылыммен қамтамасыз ету.
Болашақта 730 мыңнан астам отбасы үшін қолжетімді бағадағы 78 миллион шаршы метрден астам жаңа тұрғын үй салу жоспары бар. 30 мыңға жуық апатты және тозығы жеткен тұрғын үйлердің азаматтары жаңа үй алуға тиіс. Партия бағдарламасына орай, жеке құрылыс компанияларын әлеуметтік тұрғын үй құрылысын салуға ынталандыру жолдары қарастырылмақ. Жаңадан «Құрылыс» кодексі және «Риэлторлық қызмет туралы» заңдар қабылданатын болады.
Менің сауалым, құрылыс саласындағы отандық тауар өндіруші кәсіпкерлерді қолдауға байланысты болмақ.
Тұрғын үй салу және жөндеу жұмыстарына тендерлер сол жобадағы құрылысты толық (под ключ) тапсыруға негізделіп жарияланады. Осы орайда құрылыс жобасын жеңіп алған мердігердің конкурстық ұсынысында құрылыс материалдарының (жабын плитасы, кірпіш, цемент, түрлі тұрбалар, есік, терезелер, тағы басқалары) өзінен шығатын не шықпайтыны, сонымен қоса қандай материалды сырттан алатыны және құнын қалай, қашан өтейтіні мердігердің тендерге ұсынысында көрсетіліп, тендер шешімінде ескерілсе, дұрыс болар еді. Өйткені көп жағдайда құрылысқа қажетті тауарды өндіруші компания тиесілі қаржысын алу үшін, мердігердің құрылыс жобасын толық бітіруін күтуге мәжбүр. Бұл кейде бірнеше жылдарға созылуы мүмкін. Нәтижесінде құрылыс материалын шығаратын компания банк алдындағы берешегін өтегенше ұзақ, қосымша шығынға батады. Мұндай жағдай отандық құрылыс материалдарын шығаратын компанияларға үлкен қауіп төндіріп, нарықтан ығыстыруы мүмкін.
Бұл біздің «AMANAT» партиясының аймақтардағы халықпен сайлауалды кездесулерімізде айтылған өтініштердің бірі еді. Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік сатып алу заңының шарттарына өзгерістер мен толықтырулар енгізілген кезде және жаңадан қабылданатын «Құрылыс» кодексінде осы жайлар ескерілсе деймін.
Бақтықожа ІЗМҰХАМБЕТОВ,
ҚР Парламенті Мәжілісінің депутаты,
«Аманат» фракциясының мүшесі
КИІКТІҢ КИЕСІ
жердің иесіне
ҚИЫН БОЛДЫ
- Қазақстан Республикасы премьер-Министрі Әлихан Смайылов мырзаға
Киіктің киесінен қорқып, киелі жануарға жанашырлықпен қарайтын қазақ үшін обал-сауаптың орны ерекше. Алайда бүгінгі күні жағдай мүлде басқаша болып тұр. Себебі киік санының күрт көбеюі шаруашылыққа жайлы болып тұрған жоқ.
Соңғы ресми мәліміттерге сәйкес, бүгінде киік саны 2 миллионнан асқан. Оның 90 пайызы Қазақстанның батысында мекендейді. Негізінде салалық министрліктің есебі бойынша киіктердің саны 750–770 мыңнан аспауы керек еді. Жайылымдық жердің өзін айтпағанда, шаруа қожалықтары маңдай терімен еккен егістіктерді киіктер тобы бір таптап өткенде-ақ, миллиондаған қаржылары желге ұшады. Мысалы, Қазақстанның солтүстігінде жылына 150 мыңдай гектар егін алқаптары бүлінеді, орта есеппен 1 гектардан 10 центнер өнім зая кетсе, сол өңірдің шаруалары 14 млрд теңге шығынға ұшырайды. Несие қайтара алмаған шаруалар банкрот болуда.
Осындай жағдайда Үкіметтің жайбасарлығы таң қалдырады. Себебі киіктен зардап шегіп отырған 6 облыстың шаруалары қауқарсыз болып отыр. Тапталған егістіктің өтеуі жоқ. Бұған менің еш қатысым жоқ деп, тек сырттан ғана қалай қарап отыра аламыз?
Сонымен қатар түрлі себептермен мерт болған киіктер де көп кездесуде. Кең далада қараусыз тегін жатқан дүниеге ауыл жұртының қызығушылығы артатыны заңдылық. Кәдеге жаратпаса да, қабырғаны безендірермін деген оймен мерт болған киік мүйізін кесіп алғандар сотталып жатыр, оның ішінде білместік жасаған жасөспірімдер де бар. Бұл жерде заң бұзушыларды жақтап жатқанымыз жоқ. Мәселені осындай деңгейге дейін жеткізбеу керек.
Осы орайда киіктің емес – адамның обалына қалатын сияқтымыз. Әрине, бұл жақсы емес.
Сондай-ақ мерт болған киіктер түрлі ауру ошағына айналады. Шаруалардың малы сол жерде жайылатындықтан, оларға ауру жұғып, эпизоотиялық ахуал ушығады. Қазақстанға киік мәселесімен қаншама шетелдік сарапшылар келгенімен, ешқандай нақты қадам жоқ.
Қорыта келе айтарымыз: Қазақстанның ең бірінші байлығы – халқы! Осы ретте дәл қазір киікті қорғаймыз ба, әлде киіктен адамды қорғаймыз ба?
Тез арада киік популяциясын реттеп, мүмкін, оны өндірістік жолға қойып, мүйізін, етін, терісін дұрыс пайдаланып, кәдеге жаратқан дұрыс шығар?!
Егер Үкімет киік қарғысынан қорқатын болса, шаруалардың шығынын толық өтеп беру тетігін енгізу керек. Бұл мәселеде нақты шешім керек.
Аян ЗЕЙНУЛЛИН,
ҚР Парламенті Мәжілісінің депутаты
Арал тағы да
ТАРТЫЛЫП
бара жатыр
Қазақстан Республикасы премьер-министрінің бірінші орынбасары
Роман Скляр мырзаға
Арал теңізінің проблемасы Мемлекет басшысының үнемі бақылауында екендігін Арал өңірінің халқы жақсы біледі. Өткен жылдан бастап «Көкарал бөгетін сақтап қалу» жобасын іске асыру жұмыстары басталғаны үшін тұрғындардың алғысы шексіз! (жоба құны 4,5 млрд). Бірақ бүгінгі күні Солтүстік Арал теңізінің тартылу жағдайы өңір халқын қатты алаңдатып отыр.
Тағдырлы теңіздің аянышты жағдайын тағы айтуға мәжбүрмін. Өкінішке қарай, соңғы 12 жыл ішінде теңіз көлемі 8,5 млрд текше метрге азайған. Яғни, үштен бірінен айырылды (27 млрд – 18 млрд м3). Суы қашқан теңіздің орнынан көтерілген тұздар бүкіл Орталық Азия елдеріне зиянын тигізетін экологиялық апатқа айналды. Нәтижесінде судың тұздылығы 8-ден 13 грамм/литрге көбейген. Ал егер судың тұздылығы 15 грамм/литрге жетсе, балықтар жаппай қырыла бастайды.
Баршаңызға мәлім, 2020–2021 жылдары Арал ауданының аумағында қуаңшылық белең алып, 95 пайыз жайылымға шөп шықпай, жауын-шашын мүлдем болмаған. Оның үстіне теңізге Сырдария өзені арқылы құятын су көлемі күрт азайып, Қамыстыбас, Ақшатау көлдер жүйесі мен Кіші Арал теңізі жағалаудан 1,5 км тартылып кеткен. Ал теңіздің тартылуы салдарынан 3000-ға жуық балықшы күнделікті нәпақасынан айырылып, 9 балық өңдеу зауыты және 14 шағын цех уақытша тоқтап қалу қаупі бар. Бұл жағдай теңізді жағалай қоныстанған аралдықтар үшін үлкен үрей болып тұр.
Сырдария өзені бойындағы мемлекеттердің трансшекаралық су қорларының проблемасына селқос қарауы мәселені күрделендіруде. Осы орайда халықаралық келісімдер бойынша теңізге жыл сайын кемінде 3 млрд текше метр су түсуі қажет. Алайда теңізге судың түсуі әсіресе вегетациялық кезеңде қалдық принципі бойынша жүзеге асырылып келеді.
Аралдың экологиялық мәселесі өткен ғасырда-ақ әлем назарын бұрғызып, оны қорғау, қалпына келтіру мәселесі бойынша халықаралық және республикалық деңгейде сандаған жиындар өтсе де, айтылған сөз айтылған жерде қалып, өткізілген конференция, форумдардан оңды нәтиже болмай отыр.
Осыған орай, «AMANAT» партиясы Аралды алаңдататын барлық мәселелер бойынша толық шешімін табу үшін, нақты іс-шаралар іске асырылуы қажет деп санайды!
Қорыта келе, Арал теңізінің су мөлшерін сақтау және тұрақты қамтамасыз ету үшін, Сізден келесі ұсыныстарды қарастыруыңызды сұраймын.
Бірінші. Өзбекстан, Қырғызстан, Тәжікстан мемлекеттерімен вегетациялық кезеңде теңізге бөлек су лимитін белгілеу жөнінде және Фархад су торабынан төменге санитарлық су жіберу мәселесі бойынша келіссөздер жүргізіп, ынтымақтастықты ұзақ жылдарға жоспарлау – еліміз үшін тиімдірек болары сөзсіз.
Екінші. Мемлекетаралық келісімді «кепілдендірілген келісім» статусын беруіміз қажет. Себебі Арал теңізіне бөлінген лимиттің сақталуын және орындалуын бақылап отырған ешқандай орган жоқ деуге де болады.
Үшінші. «Қараөзек» арнасының бойындағы көлдер жүйесінде 1 млрд текше метрге жуық қысқы-көктемгі тасқын суды жинақтау мүмкіндігі бар. Ол үшін «Қараөзек» арнасының бойындағы 3 су тоспаны қалпына келтіру маңызды.
Төртінші. «Өңірлік дамыту және Арал теңізінің солтүстік бөлігін қалпына келтіру» жобасына Дүниежүзілік банктің қайтарымсыз гранты есебінен (1,5 млн АҚШ доллары) Солтүстік Арал теңізінің аумағын ұлғайтудың нұсқалары бойынша тиімді шешімдерді жасап, жобаны жалғастыру бойынша уәкілетті органдар тиісті шаралар қабылдағаны жөн.
Депутаттық сауалға заңда белгіленген мерзімде жауап беруіңізді сұраймыз.
Мархабат ЖАЙЫМБЕТОВ,
ҚР Парламенті Мәжілісінің депутаты
