ҰРЛАНҒАН БАЙЛЫҚ ХАЛЫҚҚА ҚАЙТА МА?

• «Заңсыз алынған активтерді мемлекетке қайтару туралы» Қазақстан Республикасының Заңы (Жоба).

• Заң Қазақстан Республикасының аумағында да, оның шегінен тыс жерлерде де заңсыз жолмен алынған, шығарылған активтерді анықтауға және оларды мемлекетке қайтаруға байланысты қоғамдық қатынастарды реттейді.

1-тарау. ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР

1-бап. Осы Заңда пайдаланылатын негiзгi ұғымдар

Осы Заңның мақсаттары үшін мынадай негізгі ұғымдар пайдаланылады:

1) активтер – Қазақстан Республикасында және одан тыс жерлерде орналасқан, жоғарыда көрсетілген мүліктен алынған (алынатын) кез келген мүліктік игіліктер мен құқықтарды қоса алғанда мүліктік игіліктер мен құқықтар (мүлік);

2) активті бақылау – активті кез келген тәсілмен тікелей немесе жанама басқару мүмкіндігі және (немесе) активтің заң жүзiндегi тағдырын кез келген тәсілмен айқындау мүмкіндігі, оның ішінде жанама түрде және кез келген негізде бір немесе бірнеше тұлғалар мен ұйымдар арқылы (активтерді қайтару жөніндегі уәкілетті орган не сот қараған күнге, сол сияқты өткен кез келген күнге);

3) адал алушы – осы Заңның 2-бабында көрсетілген тұлғалармен үлестес емес, мүлікті өтеулі және нарықтық шарттарда алған, бұл ретте мүліктің заңсыз алынған активтерге жататынын бiлмеген немесе бiлуге тиiс емес тұлға;

4) адал несие берушi – осы Заңның 2-бабында көрсетілген тұлғалармен үлестес емес, аталған тұлғалармен жасалған мәмілелерден туындаған, олардың мүлкімен қамтамасыз етілген мүліктік талап ету құқықтары бар тұлға, оның ішінде заем берушiлер, сондай-ақ жалға алушылар;

5) заңсыз алынған (алынатын) активтер – сот оларды осы Заңда көзделген негіздер бойынша, негізсіз байлық (түсініксіз текті активтер), қылмыстық шығу тегі бар немесе қылмыстық әрекетке байланысты активтер деп тануына байланысты мемлекетке қайтаруға жататын активтер;

6) активтерді өзгерту – активті, оның нысанын немесе түрін материалдық, қаржылық немесе заңдық түрлендірудің немесе өзгертудің кез келген нысаны, осындай түрлендіру, түрлендіру не қосу тәсіліне қарамастан, активті басқа активке ішінара немесе толық қосу, оның ішінде валютаны, валюталық құндылықтарды, бағалы қағаздарды немесе өзге де қаржы құралдарын бір түрден екінші түрге ауыстыру, бағалы қағаздарды ауыстыру немесе өзге де қаржы құралдарын қатысу үлесіне ауыстыру, өзге активтерді активтердің басқа түрлеріне ауыстыру, активті өзге активке алмастыру, ақшалай соманы төлеуге немесе өзге де қарсы ұсынуға алмасу үшін активті сату және өз бағыты бойынша ұқсас өзге де әрекеттер;

7) негізсіз байлық (түсініксіз текті активтер) – құны заңды кірістердің мөлшеріне не осындай активтерді алуға арналған шығыстарды жабудың өзге де заңды көздеріне сәйкес келмейтін тұлғаның активтері;

8) тізілім – меншігінде, иелігінде немесе бақылауында оларды алу (шығу тегі) көздерінің заңдылығын растауға жататын активтері бар (болған) немесе болжамды түрде бар (болған) жеке және заңды тұлғалардың (тұлғалар топтарының) тізімі;

9) активтің номиналды иесі – активтің меншік иесінің (иесінің, пайдаланушының) құқықтарын өзге тұлғаның мүддесі үшін және (немесе) оның тапсырмасы бойынша жүзеге асыратын тұлға;

10) активтерді қайтару жөніндегі уәкілетті орган – Қазақстан Республикасы Бас прокуратурасының активтерді қайтару жөніндегі ведомствосы;

11) жауапты мемлекеттік лауазымды атқаратын (атқарған) адам – мемлекеттік функцияларды және мемлекеттік органдардың өкілеттіктерін орындау үшін Қазақстан Республикасының Конституциясында, Қазақстан Республикасының конституциялық және өзге де заңдарында белгіленген лауазымды, оның ішінде Қазақстан Республикасы Парламентінің депутаты, Қазақстан Республикасы Конституциялық сотының судьясы, Қазақстан Республикасының бұрынғы Конституциялық кеңесінің мүшесі, судья, Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкілдің лауазымын атқаратын (атқарған) адам, сол сияқты Қазақстан Республикасының мемлекеттік қызмет туралы заңнамасына сәйкес мемлекеттік саяси лауазымды не «А» корпусының мемлекеттік әкімшілік лауазымын атқаратын (бұрын атқарған) адам;

Осы Заңның мақсаттары үшін жауапты мемлекеттік лауазымды атқаратын (бұрын атқарған) адамдарға осы тармақшаның бірінші абзацында санамаланған лауазымды және өзге де адамдарды уақытша алмастыратын (бұрын уақытша алмастырған) адамдар да жатады;

12) туыстық қатынастары бар адамдар – ата-аналар (ата-анасы), балалар және олардың жұбайлары, бала асырап алушылар және олардың жұбайлары, асырап алынғандар (асырап алынған) және олардың жұбайлары, ата-анасы бір және ата-анасы бөлек ағалы-інілер мен апалы-сіңлілер (аға-қарындастар) және олардың жұбайлары, ата, әже, немерелер, шөберелер және олардың жұбайлары;

13) әлеуметтік жобалар – денсаулық сақтау, білім беру, халықтың әлеуметтік қорғалмаған топтарын, мүгедектерді, жетім балаларды, ауыл жастарын, жұмыссыздарды, ауылдық жерлер мен моноқалалар тұрғындарының мұқтажы үшін коммуналдық және әлеуметтік-мәдени инфрақұрылым объектілерін қолдау саласындағы жобалар және Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындайтын өзге де бағдарламалар;

14) экономикалық жобалар – Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындайтын, Қазақстан Республикасы экономикасының орнықты даму мақсаттарын қамтамасыз етуге бағытталған жобалар;

15) үстеме кірістер – әкімшілік-билік ресурстарын (байланыстарды, ықпалды) пайдалану нәтижесінде алынған кірістер.

2-бап. Осы Заңның қолданылу саласы

1. Осы Заң Қазақстан Республикасының аумағында жеке тұлғаларға – Қазақстан Республикасы азаматтарына, «Астана» халықаралық қаржы орталығының аумағын қоса алғанда, Қазақстан Республикасының аумағында тіркелген шетелдіктерге және азаматтығы жоқ адамдарға, заңды тұлғаларға, олардың мекеме (тіркеу) еліне қарамастан, меншігінде, пайдалануында Қазақстан Республикасының аумағындағы активтер не Қазақстан Республикасынан тыс жерлердегі Қазақстан Республикасында заңсыз алынған қаражатқа (табыстарға) алынған активтер иелігінде немесе олардың бақылауында (болған) не болжамды түрде бар (болған) Қазақстан Республикасынан тыс жерлерде тіркелген заңды тұлғалардың, сол сияқты заңды тұлға құрмайтын шетелдік құрылымдарға қатысты қолданылады.

2. Осы Заң Қазақстан Республикасының азаматтарына қатысты олардың орналасқан жеріне және олардың меншігінде, иеленуінде немесе Қазақстан Республикасының аумағында активтердің бақылауында болуына (болмауына) қарамастан қолданылады.

3. Осы Заң шетелдіктер мен азаматтығы жоқ адамдарға қатысты, егер мұндай адамдар бұрын Қазақстан Республикасының аумағында тұрақты тұрған не Қазақстан Республикасының салық резиденттері болып табылған жағдайда, олардың орналасқан жеріне және олардың меншігінде, иеленуінде немесе Қазақстан Республикасының аумағында активтердің бақылауында болуына (болмауына) қарамастан қолданылады.

Осы тармақтың бірінші абзацы аталған тұлғалардың олар немесе олардың үлестес тұлғалары Қазақстан Республикасының аумағында тұрақты тұрған не Қазақстан Республикасының салық резиденттігі кезеңінде заңсыз алған активтеріне қатысты қолданылады.

4. Осы Заң осы баптың 3-тармағының бірінші абзацында көрсетілген адамдардың үлестес тұлғалары болып табылатын (болған) шетелдіктер мен азаматтығы жоқ адамдарға қатысты қолданылады.

5. Осы баптың 1–4-тармақтарында көзделген ережелерді ескере отырып, осы Заңның заңсыз алынған активтерді мемлекет кірісіне айналдыру туралы нормалары мынадай белгілерге сәйкес келетін адамдарға қатысты қолданылады:

1) осы Заңда көзделген көздерден өздеріне қатысты:

осы адамның жауапты мемлекеттік лауазымды атқаратын (атқарған) тұлға болып табылатындығы және (немесе) жауапты мемлекеттік лауазымды атқаратын (атқарған) адамдарға және (немесе) мемлекеттік ұйымда немесе квазимемлекеттік сектор субъектісінде басқарушылық функцияларды орындайтын (орындаған) адамдарға қатысты әкімшілік-билік ресурстарының (байланыстар, ықпал ету) болуы (оның ішінде бұрын болуы) туралы;

әкімшілік-билік ресурстары (байланыстар, ықпал ету) не заңнамалық және өзге де нормативтік-құқықтық актілерде белгіленген кәсіпкерлік қызметті жүргізуге қолайлы бәсекелестік емес жағдайларды қалыптастыруға ықпал ету нәтижесінде активтерді және (немесе) кірістерді (оның ішінде бұрын алынған активтерден) (оның ішінде акцияларын (жарғылық капиталдардағы үлестерін) жеке тұлға иеленетін заңды тұлғаларды қоса алғанда, тікелей немесе үлестес тұлғалар арқылы) алу;

тауарлардың, жұмыстардың немесе көрсетілетін қызметтердің тиісті нарығында, оның ішінде тиісті тауар нарығында үстем немесе монополиялық жағдайды иеленетін және (немесе) иеленген нарық субъектілерінің, табиғи және мемлекеттік монополиялар субъектілерінің акцияларын (жарғылық капиталдарға қатысу үлестерін) иелену жолымен экономикалық ресурстардың іс жүзіндегі шоғырлануы туралы мәліметтер (жиынтығында) бар жеке тұлғалар (бұдан әрі – субъект);

2) субъектілермен үлестес жеке және заңды тұлғалар.

6. Субъектілердің үлестес тұлғалары төменде аталған негіздердің бірі бойынша субъектілермен байланысты немесе өзара байланысты, шешімдерді (іс-әрекетті, әрекетсіздікті) тікелей және (немесе) жанама немесе өзге де түрде айқындауға және (немесе) бір-бірімен (тұлғалардың бірімен) қабылданатын шешімдерге (жүзеге асырылатын іс-әрекеттерге, әрекетсіздіктерге) қандай да бір ықпал етуге мүмкіндігі бар және (немесе) бар болған:

1) туыстық қатынастары бар адамдар, жұбайы (зайыбы), оның ішінде бұрынғы жұбайы (зайыбы), жұбайымен (зайыбымен) туыстық қатынастары бар адамдар, оның ішінде бұрынғы жұбайымен (зайыбымен) туыстық қатынастары бар адамдар, сондай-ақ серіктестер (бірге тұратындар) және олармен туыстық қатынастары бар адамдар, оның ішінде бұрынғы серіктестер (бірге тұратындар) және олармен туыстық қатынастары бар адамдар;

2) жұбайының (зайыбының), серіктесінің (бірге тұрушының) туыстары, сондай-ақ бұрынғы жұбайының (зайыбының), бұрынғы серіктесінің (бірге тұрушының) туыстары;

3) жеке тұлғаның асырауындағы не онымен ортақ шаруашылық жүргізетін адамдар;

4) осы бапта көзделген субъектінің немесе өзге де жеке тұлғаның өздеріне қатысты іс-әрекеттерді айқындауға іс жүзінде мүмкіндігі бар, оның ішінде оларға, заңға, өзге де құқықтық актіге немесе құрылтай құжатына байланысты олардың атынан сөз сөйлеуге уәкілеттік берілген адамдарға, сондай-ақ заңды тұлғаның немесе заңды тұлға құрмайтын бірлестіктің (ұйымның) басқару органдарының мүшелеріне нұсқау беру мүмкіндігі бар жеке тұлғалар, олардың мекемесінің (тіркелуінің) еліне қарамастан, заңды тұлғалар және заңды тұлға құрмайтын бірлестіктер (ұйымдар);

5) субъектілердің және олармен үлестес тұлғалардың тапсырмасы бойынша және (немесе) мүдделері үшін өзге түрде әрекет ететін тұлғалар, оның ішінде осындай субъектілердің және олармен үлестес тұлғалардың мүлкін сенімгерлік басқарушылар болып табылатын, сол сияқты аталған субъектілердің және олармен үлестес тұлғалардың мүлкін өзге де алушылар, номиналды немесе іс жүзіндегі иелері болып табылатын тұлғалар;

6) субъектілермен және олармен үлестес тұлғалармен келісімнің және (немесе) өзге де уағдаластықтың негізінде мүлікке иелік ететін, пайдаланатын немесе билік ететін тұлғалар;

7) субъектілермен және олармен үлестес тұлғалармен ортақ меншігі бар тұлғалар;

8) субъектілермен және олармен үлестес тұлғалармен ортақ коммерциялық және экономикалық мүдделермен байланысты жеке және заңды тұлғалар;

9) субъектілер мен олармен үлестес тұлғалар тікелей және (немесе) жанама бақылайтын заңды тұлға;

10) құрылтайшыларын, банктерді (қаржы ұйымдарын), пайда алушыларды, басқарушыларды қоса алғанда, шетел мемлекеттерінде траст қорларын және (немесе) басқа да ұқсас құрылымдарды құруға, басқаруға қатысатын тұлғалар және траст пен мүлікті басқарудың (пайдаланудың) өзге де ұқсас құрылымына қатысы бар өзге де тұлғалар;

11) сот субъектілермен үлестес және олармен үлестес тұлғалар деп таныған өзге де жеке және (немесе) заңды тұлғалар.

7. Осы баптың 1–6-тармақтарында көзделген ережелерді, осы Заңның адамдарды тізілімге енгізу, активтерді ашу туралы декларациялар беру туралы, сол сияқты осындай адамдардың активтерін негізсіз байлық (түсініксіз текті активтер) деп тануға байланысты мемлекет меншігіне айналдыру туралы нормаларын ескере отырып, жиынтық мөлшері айлық есептік көрсеткіштің он үш миллион еселенген мөлшеріне тең немесе одан асатын активтері (сол сияқты олардың мұрагерлерінің) меншігінде, пайдалануында, иеленуінде немесе бақылауында болатын адамдарға қолданылады.

Тұлға (тұлғалар тобы) активтерінің жиынтық мөлшері кез келген қолжетімді көздер, оның ішінде бухгалтерлік, салықтық, аудиторлық есептілік мәліметтері, активтердің кадастрлық, баланстық, нарықтық, бағалау құны туралы мәліметтер, активтерді алу немесе кейіннен иеліктен шығару бағасы туралы мәліметтер, бұқаралық ақпарат құралдарындағы талдамалық шолулар мәліметтері және басқа да мәліметтер негізінде айқындалады.

3-бап. Қазақстан Республикасының заңсыз алынған активтерді мемлекетке қайтару туралы заңнамасы

1. Қазақстан Республикасының заңсыз алынған активтерді мемлекетке қайтару туралы заңнамасы Қазақстан Республикасының Конституциясына негізделеді және осы Заңнан және Қазақстан Республикасының өзге де нормативтік-құқықтық актілерінен тұрады.

2. Егер Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шартта осы Заңда қамтылғандағыдан өзгеше қағидалар белгіленсе, халықаралық шарттың қағидалары қолданылады.

4-бап. Активтерді қайтарудың негізгі қағидаттары

1. Активтерді мемлекетке қайтару мынадай қағидаттар негізінде жүзеге асырылады:

1) заңдылық;

2) ерікті қайтаруды ынталандыру басымдығы;

3) жариялылық, ашықтық және есептілік;

4) іс жүргізуге қатысушылардың құқықтарын, бостандықтары мен мүдделерін қорғаудың басымдығы;

5) мемлекет пен азаматтық қоғамның өзара іс-қимылы;

6) азаматтық айналымды, адал алушылар мен несие берушiлердің құқықтарын қорғау;

7) активтерді мемлекетке қайтару жөніндегі шаралар мен тетіктердің пропорционалдылығы (мөлшерлестігі).

2. Активтерді заңсыз алу және шығару фактілері туралы хабарлаған немесе активтерді қайтаруға өзге де жолмен жәрдемдесетін адам мемлекеттің қорғауында болады және Қазақстан Республикасының Үкіметі белгілеген тәртіппен көтермеленеді.

5-бап. Осы Заңның мақсаттары мен міндеттері

1. Осы Заңның мақсаты заңсыз алынған активтерді мемлекетке қайтару және (немесе) оларды Қазақстан Республикасындағы заңды экономикалық айналымға тарту, оларды заңсыз иемденуге және шығаруға ықпал еткен себептер мен жағдайларды жою, сондай-ақ қоғамдағы әлеуметтік әділеттілікті қалпына келтіру болып табылады.

2. Осы баптың 1-тармағында көрсетілген мақсаттарға қол жеткізу мынадай міндеттерді шешу арқылы іске асырылады:

1) активтерді шығару саласындағы құқық бұзушылықтарды анықтау, жолын кесу, ашу және тергеп-тексеру;

2) активтерді қайтару бойынша халықаралық-құқықтық ынтымақтастықты дамыту;

3) мемлекеттік саясатты қалыптастыру және қайтарылған қаражатты қоғамның игілігі үшін тиімді пайдалану;

4) экономикалық ресурстардың заңсыз шоғырлануына, активтердің заңсыз шығарылуына ықпал еткен себептер мен жағдайларды анықтау және олардың салдарын жою.

2-тарау. АКТИВТЕРДІ ҚАЙТАРУ ЖӨНІНДЕГІ УӘКІЛЕТТІ ОРГАННЫҢ ЖӘНЕ БАСҚА ДА МЕМЛЕКЕТТІК ОРГАНДАРДЫҢ, ҰЙЫМДАРДЫҢ ЖӘНЕ КВАЗИМЕМЛЕКЕТТІК СЕКТОР СУБЪЕКТІЛЕРІНІҢ ҚҰЗЫРЕТІ

6-бап. Активтерді қайтару жөніндегі уәкілетті органның құзыреті

1. Активтерді қайтару жөніндегі уәкілетті орган:

1) мемлекет атынан және оның мүддесі үшін заңсыз алынған активтерді іздеу және қайтару жөніндегі қызметті жүзеге асырады;

2) активтерді заңсыз алу және шығару туралы ақпаратты жинауды, талдауды және мониторингті жүзеге асырады;

3) ведомствоаралық өзара іс-қимылды және активтерді қайтару жөніндегі жұмысты үйлестіруді қамтамасыз етеді;

4) комиссия ұсынымдарының негізінде адамдарды және олардың үлестес тұлғаларын тізілімге енгізу және тізілімнен шығару туралы шешім қабылдайды;

5) активтерді қайтару мақсатында қылмыстық-құқықтық, әкімшілік-құқықтық және азаматтық-құқықтық салаларда халықаралық-құқықтық ынтымақтастықты жүзеге асырады;

6) заңсыз алынған активтерді іздеу (ашу), шығу тегін растау, қамтамасыз ету шараларын қолдану, олардың сақталуын қамтамасыз ету, басқару, өткізу және мемлекетке қайтару саласында халықаралық-құқықтық ынтымақтастықты жүзеге асырады;

7) комиссияның қызметін қамтамасыз ететін жұмыс органының функцияларын жүзеге асырады;

8) осы Заңда көзделген негіздер бойынша жеке және заңды тұлғаларға қатысты мемлекет атынан сот талқылауларына бастамашылық жасайды;

9) өз құзыреті шегінде Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен нормативтік-құқықтық актілерді қабылдайды;

10) активтерді қайтару саласындағы нормативтік-құқықтық базаны жетілдіру жөнінде ұсыныстар әзірлейді;

11) мемлекеттік органдардан, ұйымдардан, квазимемлекеттік сектор субъектілерінен және лауазымды адамдардан Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен ақпарат пен материалдарды сұратады және алады;

12) активтерді ашу туралы декларацияны ұсыну нысаны мен тәртібін бекітеді;

13) сот оларға қатысты алдын ала қамтамасыз ету шаралары мен қамтамасыз ету шараларын қабылдаған активтердің сақталуын және күтіп ұсталуын қамтамасыз етеді;

14) осы Заңда және қолданыстағы заңнамада көзделген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

7-бап. Заңсыз алынған және шығарылған активтерді қайтару саласындағы ведомствоаралық өзара іс-қимыл

1. Активтерді қайтару жөніндегі уәкілетті орган Қазақстан Республикасының құқық қорғау органдарымен, арнаулы мемлекеттік органдармен, уәкілетті мемлекеттік органдармен, ұйымдармен, квазимемлекеттік сектор субъектілерімен өз өкілеттіктері шегінде мынадай нысандарда өзара іс-қимылды жүзеге асырады:

1) активтердің заңсыз шығарылуына қарсы іс-қимыл жасау үшін ақпарат жинау, талдау және мониторинг жүргізу;

2) активтерді қайтару жөніндегі уәкілетті органның сұрау салуы бойынша өз қызметі процесінде алынған активтерді заңсыз алу және (немесе) шығару туралы, сондай-ақ банктік құпияны, сақтандыру құпиясын және бағалы қағаздар рыногындағы құпияны қоспағанда, қызметтік, коммерциялық, салықтық немесе заңмен қорғалатын өзге де құпияны құрайтын мәліметтер мен құжаттарды осы Заңға сәйкес тізілімге енгізілген және енгізуге жоспарланатын тұлғаларға қатысты ақпаратты ұсыну.

Тізілімге енгізілген тұлғалар бойынша банк құпиясын, сақтандыру құпиясын және бағалы қағаздар нарығындағы құпияны құрайтын ақпаратты, мәліметтер мен құжаттарды банктер, сақтандыру ұйымдары және бағалы қағаздар нарығының кәсіби қатысушылары активтерді қайтару жөніндегі уәкілетті органның сұрау салуы бойынша ұсынады;

3) заңсыз алынған активтерді қайтару жөніндегі шараларды жүзеге асыру, сондай-ақ комиссияның жұмыс органының функцияларын орындау үшін, активтерді қайтару жөніндегі уәкілетті органға қажетті ақпаратты, мәліметтерді және құжаттарды ұсыну;

4) «Қарсы барлау қызметі туралы» Қазақстан Республикасы Заңының 20-бабының 4-тармағында көзделген мәліметтерді қамтитын дерекқорларды (ақпараттық жүйелерді), сондай-ақ Ұлттық банктің, қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті органның, орталық депозитарийдің және қор биржаларының, екінші деңгейдегі банктердің, сақтандыру ұйымдарының және бағалы қағаздар нарығының кәсіби қатысушыларының дерекқорларын қоспағанда, дерекқорларға, ақпараттық жүйелер мен ресурстарға активтерді қайтару жөніндегі уәкілетті органға қолжетімділікті қамтамасыз ету;

5) «Жедел-іздестіру қызметі туралы» Қазақстан Республикасының Заңымен беруге тыйым салынған мәліметтерді қоспағанда, активтерді қайтару жөніндегі уәкілетті органға қылмыстық іс жүргізу және жедел-іздестіру қызметі барысында алынған активтерді заңсыз алуға және шығаруға байланысты мәліметтерді беру;

6) дербес анықталған кезде активтерді қайтару жөніндегі уәкілетті органды күдікті операциялар туралы, оның ішінде жеке және заңды тұлғалардың деректемелерін көрсете отырып, нарықтық құнынан айқын ерекшеленетін бағалары бар тауарлардың (жұмыстардың, көрсетілетін қызметтердің) экспорты (импорты) жөніндегі мәмілелер туралы хабардар ету;

7) активтерді қайтару жөніндегі уәкілетті органның тиісті уәкілетті мемлекеттік, құқық қорғау және арнаулы мемлекеттік органдардың атына заңнамада белгіленген тәртіппен қажетті тексеру, жедел-іздестіру іс-шараларын, сотқа дейінгі тергеп-тексерулер жүргізу туралы материалдар (өтініштер) жіберуі.

8-бап. Комиссия

1. Заңсыз алынған және шығарылған активтерді қайтару мәселелері бойынша ұсыныстар мен ұсынымдар әзірлеу мақсатында комиссия құрылады.

Комиссия тұрақты негізде жұмыс істейді және оны лауазымы бойынша Қазақстан Республикасының Премьер-Министрі басқарады.

Комиссияның ережесі мен қалған мүшелерінің дербес құрамын Қазақстан Республикасының Үкіметі бекітеді.

Комиссия мүшелерінің дербес құрамы Қазақстан Республикасы Парламентінің депутаттарынан, қоғам қайраткерлерінен, Қазақстан Республикасының Үкіметі мүшелерінен, мемлекеттік органдардың бірінші басшыларынан және өзге де адамдардан қалыптастырылады.

2. Комиссияның жұмыс органы активтерді қайтару жөніндегі уәкілетті орган болып табылады.

3. Активтерді қайтару жөніндегі уәкілетті орган мен комиссия мүшелері активтерді мемлекет кірісіне мәжбүрлеп айналдыру немесе активтерді ерікті түрде қайтару туралы келісімнің талаптарын орындау туралы сот шешімі шығарылғанға дейін алынған мәліметтердің сақталуын және құпиялылығын қамтамасыз етуге міндетті.

4. Комиссия қызметінің өзге де мәселелері ол туралы ережемен реттеледі.

9-бап. Комиссияның функциялары

1. Комиссияның негізгі функциялары:

1) заңсыз алынған активтерді қайтару мәселелері бойынша ұсынымдар әзірлеу;

2) заңсыз алынған активтерді мемлекетке қайтару тәсілдері мен тетіктері бойынша ұсынымдар әзірлеу және (немесе) оларды Қазақстан Республикасындағы заңды экономикалық айналымға тарту;

3) активтер туралы ақпаратты және декларацияланған активтерді алу көздерінің (шығу тегі) заңдылығын растайтын өзге де мәліметтерді қарау;

4) әлеуметтік-экономикалық тәуекелдер мен өзге де факторларды ескере отырып, адамдарды (адамдар топтарын) тізілімнен қосу немесе алып тастау туралы ұсынымдар әзірлеу болып табылады.

2. Комиссия әлеуметтік, саяси және экономикалық тұрақтылықты қамтамасыз ету қажеттілігін назарға ала отырып, бюджеттік жоспарлау саласындағы уәкілетті орган бекіткен Қала құраушы заңды тұлғалардың тізбесіне енгізілген активтер – заңды тұлғалар бойынша ұсынымдар әзірлейді.

Осы тармақтың бірінші абзацында көрсетілген ұсынымдар Қазақстан Республикасының Үкіметімен міндетті түрде бекітілуге тиіс.

3. Комиссияның ұсынымдары активтерді қайтару жөніндегі уәкілетті органның қарауына міндетті.

3-тарау. ЗАҢСЫЗ АЛЫНҒАН ЖӘНЕ ШЫҒАРЫЛҒАН АКТИВТЕРДІ ҚАЙТАРУ ЖӨНІНДЕГІ ШАРАЛАР

10-бап. Активтерді заңсыз алуға, шығаруға қарсы тұру және қайтару үшін ақпаратты мониторингілеу және талдау

1. Заңсыз шығарылған активтер туралы келіп түскен ақпаратты іздеуге, жинауға, өңдеуге, қорытуға, бағалауға бағытталған активтерді заңсыз алуға, шығаруға және қайтаруға қарсы іс-қимыл үшін ақпаратқа мониторинг пен талдауды активтерді қайтару жөніндегі уәкілетті орган:

1) қаражатты заңсыз шығару схемасына тартылған адамдардың, үлестес және өзге де адамдардың шеңбері;

2) тізілімге енгізілуге жататын субъектілер активтерінің жиынтық мөлшері;

3) активтерді заңсыз алу, оның ішінде оларды Қазақстан Республикасынан тыс жерге шығару белгілері мен мән-

жайлары;

4) тауарлардың, жұмыстардың немесе көрсетілетін қызметтердің тиісті нарығында экономикалық ресурстардың шоғырлануының себептері, шарттары мен мән-жайлары;

5) заңсыз алынған, оның ішінде шығарылған активтерді мемлекетке қайтару стратегияларын дайындау үшін қажетті өзге де мәліметтерді айқындау мақсатында жүзеге асырады.

Активтерді заңсыз алуға, шығаруға және қайтаруға қарсы іс-қимыл жасау үшін, ақпаратқа мониторинг және талдау жүргізу тәртібі Қазақстан Республикасының Бас Прокуроры бекітетін нормативтік-құқықтық актімен белгіленеді.

2. Субъектіні тізілімге одан әрі енгізу мақсатында мониторинг пен талдау үшін ақпарат көздері Қазақстан Республикасының заңнамасында тыйым салынбаған кез келген ақпарат көздері болып табылады.

Субъект және онымен үлестес тұлғалар активтерінің жиынтық мөлшері активтер тұлғасының (тұлғалар тобының) меншігінде, пайдалануында, иеленуінде және (немесе) бақылауында болған кезең ішінде кез келген күнге кез келген қолжетімді ақпарат көздері негізінде айқындалады.               

3. Ақпаратқа мониторинг және талдау жүргізу барысында активтерді қайтару жөніндегі уәкілетті орган субъектілерден және олардың үлестес тұлғаларынан, мемлекеттік, жергілікті өкілді және атқарушы органдардан, жергілікті өзін-өзі басқару органдарынан және меншік нысанына қарамастан өзге де ұйымдардан қосымша ақпаратты талап етуге, активтерді алу (шығу тегі) көздерінің заңдылығын тексеруге және өзге де іс-шараларға бастамашылық жасауға құқылы.

4. Ақпаратты талдау нәтижелері мемлекеттік органдар тексеру жүргізу үшін, сондай-ақ тізілімді қалыптастыру үшін негіз бола алады.

11-бап. Заңсыз алынған активтерді мемлекетке қайтару жөніндегі шаралар құрамы

1. Заңсыз алынған активтерді мемлекетке қайтаруға бағытталған шараларға: активтерді іздеу (ашу), олардың шығу тегін растау жөніндегі шаралар, қамтамасыз ету шаралары, активтерді мемлекетке ерікті немесе мәжбүрлеп қайтару, тыйым салынған, тәркіленген немесе мемлекет кірісіне айналдырылған активтерді басқару жөніндегі шаралар және өзге де шаралар жатады.

2. Активтерді іздеу (ашу) жөніндегі шараларға қайтарылуға жататын активтердің болу фактісін анықтауға, олардың нақты және заңды орналасқан жерін айқындауға бағытталған шаралар жиынтығы, активтерді иеленетін немесе бақылайтын активтер мен тұлғалар (тұлғалар топтары) арасындағы корпоративтік, нақты және өзге де байланыстардың схемаларын және заңсыз алынған активтерді қайтаруға бағытталған одан әрі жұмысты жүргізу үшін қажетті өзге де ақпаратты белгілеу жатады.

3. Активтердің шығу тегін растау жөніндегі шараларға активтердің қалыптасуының (алынуының), шығу тегінің, ұлғаюының заңдылығын растауға, мәліметтер мен дәлелдемелерді талдау мен бағалауға бағытталған шаралар жиынтығы жатады.

4. Қамтамасыз ету шараларына Қазақстан Республикасының заңнамасында және халықаралық шарттарында, шетел мемлекеттерінің заңнамасында көзделген қамтамасыз ету шаралары жатады.

5. Активтерді мемлекетке ерікті немесе мәжбүрлеп қайтару жөніндегі шараларға осы Заңның 4-тарауының ережелерінде көзделген шаралар жатады.

6. Тыйым салынған, тәркіленген немесе мемлекет кірісіне айналдырылған активтерді басқару жөніндегі шараларға мыналар жатады:

1) активтерді басқаруға қабылдау;

2) активтерді күтіп ұстау және олардың сақталуын қамтамасыз етуге арналған шығыстарды көтеру;

3) Қазақстан Республикасынан тыс жерлердегі активтерді олар іске өткізілгенге дейін сыртқы (сенімгерлік) басқарушыларды тағайындау;

4) тыйым салынған, тәркіленген немесе мемлекет кірісіне айналдырылған активтерді өткізуді қоса алғанда, активтерге билік ету шарттарын айқындау;

5) оларға қатысты қамтамасыз ету шаралары қабылданған, сондай-ақ мемлекет кірісіне айналдырылған кәсіпорындардың үздіксіз жұмысын қамтамасыз ету;

6) активтерді басқару және оларға билік ету жөніндегі өзге де мәселелерді қамтиды.

7. Осы Заңда көзделген шаралар шетел мемлекеттеріне құқықтық көмек көрсету қажет болған кезде де қабылдануы мүмкін.

12-бап. Тізілім

Комиссияның ұсынымы бойынша активтерді қайтару мақсаттары үшін активтерді қайтару жөніндегі уәкілетті орган тізілімді қалыптастырады және бекітеді.

Тізілім меншік, иелігінде немесе бақылауында оларды алу (шығу тегі) көздерінің заңдылығын растауға жататын активтері бар (болған) немесе болжамды (болған) субъектілер мен олардың үлестес тұлғалары туралы, сондай-ақ субъектілер мен олардың үлестес тұлғаларының мұрагерлері туралы мәліметтерді қамтиды.

13-бап. Тізілімді қалыптастыру тәртібі

1. Ақпаратқа мониторинг жүргізу және талдау негізінде активтерді қайтару жөніндегі уәкілетті органда субъектінің және (немесе) оның үлестес тұлғаларының сол сияқты субъектілердің мұрагерлері мен олардың үлестес тұлғаларының меншігінде, пайдалануында, иелігінде немесе бақылауында (болған), болуы мүмкін (болғаны мүмкін), жиынтық мөлшері айлық есептік көрсеткіштің он үш миллион еселенген мөлшеріне тең немесе одан асатын активтерінің алу (шығу тегі) көздерінің заңдылығына ақылға қонымды күмән туындаған жағдайда субъектіні және оның үлестес тұлғаларын тізілімге енгізу мәселесі комиссияның қарауына шығарылады.

2. Субъектінің немесе оның үлестес тұлғаларының активтерін алу (шығу тегі) көздерінің заңдылығына ақылға қонымды күмән туғызу үшін мынадай белгілердің бірін көрсететін мәліметтер негіз болып табылады:

1) адамның меншігіндегі, пайдалануындағы, иеленуіндегі немесе бақылауындағы (болжамды) активтер құнының заңды кірістердің не осындай активтерді алуға арналған шығыстарды жабудың өзге де заңды көздерінің мөлшеріне, оның ішінде бастапқы активтерге қатысты (оған дейін) және бастапқы кірістерге (шығыстарды жабу көздеріне дейін) қатысты (оған дейін) сәйкес келмеуі;

Осы Заңның мақсаттары үшін заңды табыстарға немесе адамның активтерді алуға арналған шығыстарын жабудың өзге де заңды көзіне Қазақстан Республикасы заңнамасының барлық талаптарын сақтай отырып, заңды жолмен алынған кірістер, оның ішінде бастапқы активтерге дейін және бастапқы активтерді алуға арналған шығыстарды жабу көздеріне дейін активтерді алуға арналған шығыстарды жабудың заңды көздері жатады.

2) сотқа дейінгі тергеп-тексеру шеңберінде адамның меншікке қарсы қылмыстық құқық бұзушылықтар, экономикалық қызмет саласындағы қылмыстық құқық бұзушылықтар, экологиялық қылмыстық құқық бұзушылықтар, мемлекеттік қызмет пен мемлекеттік басқару мүдделеріне қарсы сыбайлас жемқорлық және өзге де қылмыстық құқық бұзушылықтар жасауға қатысы бар-жоғына тексеру (оның ішінде бұрын) жүргізу;

3) тұлғаға қатысты әкімшілік сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылықтар, қоршаған ортаны қорғау, табиғи ресурстарды пайдалану, салық салу, сауда және қаржы, кәсіпкерлік қызмет саласындағы әкімшілік құқық бұзушылықтар туралы істер бойынша (оның ішінде бұрын)іс жүргізу;

4) субъектілердің немесе олардың үлестес тұлғаларының жиынтығында осы Заңда белгіленген шекті мәннен асатын активтерді осындай тұлғалардың бірі жауапты мемлекеттік лауазымға немесе мемлекеттік ұйымда немесе квазимемлекеттік сектор субъектісінде басқару функцияларын орындауды болжайтын лауазымға орналасқаннан кейін (кезінде) алуы;

5) «Жедел-іздестіру қызметі туралы» Қазақстан Республикасының Заңында көзделген жедел-іздестіру іс-шараларының нәтижелері бойынша тұлғаға заңсыз шыққан активтер тиесілі деп болжауға жеткілікті негіз беретін мәліметтерді анықтау;

6) тұлғаға қатысты шетелдік сот шығарған айыптау үкімінің

болуы;

7) субъектінің немесе оның үлестес тұлғаларының кәсіпкерлік қызметін жүргізудің қолайлы бәсекелестікке жатпайтын заңнамалық (нормативтік, реттеушілік) және өзге де жағдайларының болуы;

8) субъектінің немесе оның үлестес тұлғаларының кәсіпкерлік қызметі жағдайларының, мәмілелердің экономикалық орынсыздығының, мәмілелердің нарықтық емес жағдайларының белгілерін қоса алғанда, ауытқушылық белгілерінің болуы;

9) субъектінің және (немесе) оның үлестес тұлғасының көрінеу қайтарылмайтын кредиттерді (қарыздарды) алу, нарықтық емес шарттарда не қолданыстағы заңнаманы және банктің ішкі құжаттарын бұза отырып кредиттер (қарыздар) алу, мемлекеттік қолдау бағдарламаларына қатысқан (кез келген нысанда) және (немесе) квазимемлекеттік сектор субъектілері тарапынан депозиттерге қаражат орналастыру, депозиттік және өзге шоттар бойынша талаптарды қайта қарау түрінде қолдау алған екінші деңгейдегі банктерге қатысты не өзге жолмен, екінші деңгейдегі банктер шығарған облигацияларды алу, екінші деңгейдегі банктердің облигациялық бағдарламаларының шарттарын және экономикалық және (немесе) заңды мәні екінші деңгейдегі банктің (бұдан әрі – мемлекеттік қолдау алған банктер) қаржылық тұрақтылығын қолдауға байланысты өзге де іс-қимылдарды қайта қарау арқылы екінші деңгейдегі банкке залалдар келтіргені туралы мәліметтердің болуы;

10) субъектілердің және (немесе) олардың үлестес тұлғаларының қылмыстық кірістерді заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмді қаржыландыруға қарсы іс-қимыл туралы заңнамаға сәйкес қылмыстық кірістерді заңдастырудың (жылыстатудың) үлгілері, схемалары мен тәсілдері ретінде қаралатын операцияларға тартылу белгілері бар мәліметтер.

3. Осы Заңның 9-бабы 2-тармағының ережелерін ескере отырып, отырыста қарау қорытындылары бойынша Комиссия адамдарды тізілімге енгізу не енгізбеу туралы ұсыныс шығарады.

4. Комиссияның ұсынымдары негізінде активтерді қайтару жөніндегі уәкілетті орган субъектіні енгізу және мынадай мәліметтерді көрсету арқылы тізілімді қалыптастырады:

жеке тұлғалар үшін – тегі, аты, әкесінің аты (егер ол жеке басты куәландыратын құжатта көрсетілсе), жеке сәйкестендіру нөмірі (салық төлеушінің нөмірі, өзге де баламалы ұқсас деректемелер, егер бар болса), азаматтығы;

заңды тұлғалар үшін – атауы, тіркеу нөмірі, орналасқан (тіркелген) жері.

5. Егер субъект ұсынған активтерді ашу туралы декларацияны талдау қорытындылары бойынша активтерді алу (шығу) көздерінің заңдылығына негізді күмән келтіру үшін негіздер жоқ екені не субъект осы Заңның 2-бабында көзделген белгілерге сәйкес келмейтіні анықталған жағдайда, субъект осы мәселе комиссияда қаралғаннан кейін тізілімнен шығарылуға жатады.

Осы баптың мақсаттары үшін активтерді алу көздерінің (шығу тегінің) заңдылығына негіздемелердің болмауы адамның меншігіндегі активтер құнының, заңды кірістер мөлшеріне не осындай активтерді алуға арналған шығыстарды жабудың өзге де заңды көздерінің, оның ішінде бастапқы активтерге қатысты (оған дейін) және бастапқы кірістерге қатысты (оған дейін) сәйкес келуін білдіретін кірістер (шығыстарды жабу көздері).

6. Адамның тізілімде болуы үшін шекті мерзім адамды тізілімге енгізген күннен бастап бір жылды құрайды.

Көрсетілген мерзімнің өтуі:

1) сотқа дейінгі іс жүргізуге қатысушылардың іс жүргізу құқықтарын іске асыруы;

2) тізілімге енгізілген тұлғаларға қосымша сұрау салулар жіберу;

3) уәкілетті мемлекеттік, құқық қорғау және арнаулы мемлекеттік органдарға сұрау салулар жіберу;

4) шетелдік соттармен және уәкілетті органдармен өзара іс-қимыл жөніндегі, оның ішінде активтердің қайтарылуын қамтамасыз етуге бағытталған ақпаратқа, құқықтық көмекке және өзге де арнаулы іс-шараларға сұрау салуларға байланысты аудит, ревизия, тексеру, талап қою және өзге де іс-

шаралар жүргізу;

5) тізілімге енгізілген адамға (адамдар тобына) қатысты сотқа дейінгі тергеп-тексерулер жүргізу;

6) тізілімге енгізілген адамға (адамдар тобына) қатысты әкімшілік құқық бұзушылық туралы істер бойынша іс жүргізуді жүргізу;

7) құқықтық көмек туралы сұрау салуларды, ақпарат беру туралы сұрау салуларды, тыйым салу, өзге де қамтамасыз ету шараларын қабылдау немесе активтерді тәркілеу және дәлелдемелер алу туралы сұрау салуларды шет мемлекеттердің тиісті органдары мен ұйымдарына немесе халықаралық ұйымдарға жіберу;

8) шетелдік соттарға және шетел мемлекеттерінің өзге де құзыретті органдарына азаматтық талап-арыздар беру;

9) сотқа дейінгі тергеп-тексеруді немесе азаматтық немесе қылмыстық іс бойынша, сондай-ақ әкімшілік құқық бұзушылық туралы іс бойынша іс жүргізу шеңберінде өзге де әрекеттерді жүзеге асыру және Қазақстан Республикасының атынан ақпарат, мәліметтер немесе құжаттар алу үшін шет мемлекеттердің құзыретті органдарымен бірлескен тергеп-тексеру шеңберінде шетел мемлекетінің аумағында тергеу әрекеттерін жүргізу;

10) шетел мемлекеттері соттарының немесе өзге де құзыретті органдарының заңсыз алынған активтерді іздестіруге (ашуға), олардың шығу тегін растауға, қамтамасыз ету шараларын қолдануға, олардың сақталуын қамтамасыз етуге, басқаруға, сатуға және мемлекетке қайтаруға қатысты шешімдерін тану және орындау;

11) адамның (адамдар тобының) шет мемлекеттердің соттарына не төреліктерге, Қазақстан Республикасына және (немесе) мемлекеттік органдарға немесе Қазақстан Республикасы мемлекеттік органдарының лауазымды адамдарына активтерді қайтару жөніндегі шараларға байланысты талап-арыздар беруі;

12) Қазақстан Республикасының соттары адамның (адамдар тобының) мемлекеттік органдардың әкімшілік актілеріне немесе олардың активтерді қайтару жөніндегі уәкілетті органның сұрау салулары бойынша өз өкілеттіктерін іске асыруына байланысты әрекеттеріне (әрекетсіздігіне)

қатысты талап-арыздары бойынша әкімшілік істер қозғауы;

13) активтерді ерікті түрде қайтару шеңберінде келісу және өзге де рәсімдерді жүргізу арқылы жүзеге асырылған жағдайда үзіледі.

Белгіленген тәртіппен адамның (адамдар тобының) тізілімде болу мерзімінің өтуіне үзіліс жасауға негіз болған мән-жайлар аяқталғаннан кейін осы мерзімнің өтуі қайта басталады.

Адам оның тізілімде болуының шекті мерзімі өткеннен кейін тізілімнен шығарылған болып есептеледі. Адамды тізілімнен шығару үшін активтерді қайтару жөніндегі уәкілетті органның шешімі талап етілмейді.

Адамды тізілімнен алып тастағаннан кейін, оған қатысты активтерді қайтару жөніндегі уәкілетті органның мұндай активтердің мемлекет кірісіне түсіндірілмеген байлық (түсініксіз текті активтер) ретінде мәжбүрлеп өтеусіз айналдыру туралы талап-арызы берілмейді.

Адам бұрын тізілімге сол негіздер бойынша енгізілген адамды тізілімге қайта енгізуге жол берілмейді.

14-бап. Тізілімге енгізілген адамдарды хабардар ету

1. Тізілімге енгізілген адамдарды активтерді қайтару жөніндегі уәкілетті орган олардың тізілімге енгізілгені туралы, сондай-ақ активтерді қайтару жөніндегі уәкілетті органның оған активтерді (немесе олардың бөліктерін) кез келген нысанда өтеулі немесе өтеусіз иеліктен шығару, кез келген нысанда ауыртпалық салу, сенімгерлік басқаруға беру жөніндегі тізілімге енгізілген адамның ниеті туралы алдын ала (екі ай бұрын) хабардар ету қажеттігі туралы хабардар етеді.

Хабарламада адамды тізілімге енгізу негізі көрсетілуі тиіс.

2. Хабарлама жазбаша нысанда не жеткізуді тіркеуді қамтамасыз ететін Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген өзге де тәсілдермен жүргізіледі, оның ішінде:

1) электрондық пошта мекенжайына;

2) ұялы байланыстың абоненттік нөміріне;

3) электрондық үкімет жүйесіндегі жеке кабинетке;

4) жеткізу фактісін тіркеуді қамтамасыз ететін басқа да электрондық байланыс құралдарын пайдалана отырып, өзге де

тәсілдермен жүзеге асырылады.

Хабарлама оны қабылдаудан бас тартуға байланысты қайтарылған жағдайда тұлға тиісті түрде хабардар етілген болып есептеледі.

15-бап. Активтерді ашу туралы декларацияны ұсыну тәртібі

1. Тізілімге енгізілген тұлғалар осындай тұлғалардың меншігіндегі, пайдалануындағы, иеленуіндегі және (немесе) бақылауындағы активтерді, оның ішінде Қазақстан Республикасының аумағынан тыс жерлердегі активтерді ашу туралы декларацияны декларацияланған активтерді алу (шығу тегі) көздерінің заңдылығын растайтын мәліметтерді (құжаттарды) қоса бере отырып ұсынуға құқылы.

2. Активтерді ашу туралы декларация және оған қоса берілетін мәліметтер (құжаттар) активтерді қайтару жөніндегі уәкілетті органға қағаз және электрондық жеткізгіште ұсынылуы мүмкін:

1) хабарламаны тапсырған (алған) күннен бастап бір ай мерзімде;

2) дәлелді себептерге байланысты құжаттарды жинау және дайындау үшін неғұрлым ұзақ мерзім қажет болған жағдайда хабарламаны тапсырған (алған) күннен бастап үш ай мерзімде жүзеге асырылады.

Осы баптың мақсаттары үшін дәлелді себептерге мынадай себептердің бірі бойынша мәліметтерді (құжаттарды) бір ай мерзімде ұсынудың объективті мүмкін еместігі жатады:

– тұлғада тиісті ақпарат пен мәліметтерді растайтын құжаттардың болмауы және оларды Қазақстан Республикасындағы және (немесе) шет мемлекеттердегі мемлекеттік органдардан, өзге де ұйымдардан сұрату (алу) қажеттілігі;

– адамның емделуде госпитальдарда, санаторийлерде және басқа да емдеу мекемелерінде, бас бостандығынан айыру орындарында, Халықты әлеуметтік қорғау мекемелерінде, тергеу изоляторларында болуы.

Дәлелді себептер болған жағдайда тұлға олар туралы хабарламаны алған күннен бастап бір ай мерзім өткенге дейін активтерді қайтару жөніндегі уәкілетті органды хабардар етуге құқылы.

3. Активтерді ашу туралы декларацияда Қазақстан Республикасының аумағында да, одан тысқары жерлерде де (болған) активтер туралы және активтер бастапқы шыққан жеріне дейін алынған қаражаттың шығу тегі туралы, сондай-ақ бұрын алынған активтерден түскен кірістер туралы толық ақпарат көрсетіледі.

Декларациялауға жататын активтердің түрлері активтерді қайтару жөніндегі уәкілетті орган бекітетін активтерді ашу туралы декларацияның нысанымен белгіленеді.

4. Тізілімге енгізілген адамдардың активтерді ашу туралы декларацияны ұсынбауы Қазақстан Республикасының заңдарында және Қазақстан Республикасының халықаралық шарттарында көзделген активтерді қайтару жөнінде шаралар қабылдауға кедергі болып табылмайды.

16-бап. Активтерді және оған қоса берілетін мәліметтерді ашу туралы декларацияны қарау тәртібі

1. Активтерді және оған қоса берілетін мәліметтерді ашу туралы декларацияны қарау кезінде активтерді қайтару жөніндегі уәкілетті орган тізілімге енгізілген тұлғалардан қосымша ақпарат сұратуға, аудитке бастамашылық жасауға, активтерді алу (шығу тегі) көздерінің заңдылығын тексеруге, активтерді қайтаруға байланысты талап-арыздар беруге, сондай-ақ өзге де іс-шараларды жүзеге асыруға құқылы.

Осы баптың 1-тармағында көрсетілген Қазақстан Республикасының заңдарында және Қазақстан Республикасының халықаралық шарттарында көзделген активтерді қайтару жөніндегі шараларды іске асыру мақсатында активтерді қайтару жөніндегі уәкілетті орган тізілімге енгізілген тұлғалардың активтерді ашу туралы декларацияны бергеніне немесе бермегеніне қарамастан іс-қимылдар жүргізуге құқылы.

Тізілімге енгізілген тұлғалар 20 жұмыс күні ішінде активтерді қайтару жөніндегі уәкілетті органның сұрау салуына жауап беруге құқылы.

2.Активтерді қайтару жөніндегі уәкілетті органның активтерді ашу туралы декларацияны, сондай-ақ оған қоса берілген және тізілімге енгізілген тұлға қосымша ұсынған материалдарды қарау мерзімі олар ұсынылған күннен бастап алты айдан аспауға тиіс. Көрсетілген мерзімнің өтуі:

1) сотқа дейінгі іс жүргізуге қатысушылардың іс жүргізу құқықтарын іске асыруы;

2) тізілімге енгізілген тұлғаларға қосымша сұрау салулар жіберу;

3) уәкілетті мемлекеттік, құқық қорғау және арнаулы мемлекеттік органдарға сұрау салулар жіберу;

4) тізілімге енгізілген адамға (адамдар тобына) қатысты сотқа дейінгі тергеп-тексерулер жүргізу;

5) аудитке, тексерулерге, тексерулерге бастамашылық жасау, активтерді қайтаруға байланысты талап-арыздар беру, сондай-ақ шетелдік соттармен және уәкілетті органдармен өзара іс-қимыл жөніндегі, оның ішінде активтерді қайтаруды қамтамасыз етуге бағытталған ақпаратқа, құқықтық көмекке және өзге де арнайы іс-шараларға сұрау салуларға байланысты өзге де іс-шараларды жүзеге асыру.

6) активтерді алу (алу) көздерінің заңдылығына тексеру жүргізу жағдайында үзіледі.

3. Комиссия активтерді қайтару жөніндегі уәкілетті органға мынадай шаралардың бірін қабылдауды ұсынуға құқылы:

1) активтерді мемлекет кірісіне мәжбүрлеп айналдыруға өтініш жасау туралы талап қоя отырып, сотқа жүгіну үшін негіздердің жоқтығын тануға және субъектіні тізілімнен шығаруға;

2) активтерді ерікті түрде қайтару туралы келісім жасасуға (субъектіден тиісті өтініш жасалған жағдайда) не осындай активтерді мемлекет кірісіне мәжбүрлеп айналдыруға өтініш жасау туралы талап қоюмен сотқа жүгінуге;

3) декларацияны және оған қоса берілетін материалдарды (қажет болған жағдайда ақпаратты, мәліметтер мен құжаттарды ұсынуға сұрау салуды жібере отырып) Комиссияның қарауына қайта шығара отырып, қосымша зерделеуге.

17-бап. Активті алу (шығу) көздерінің заңдылығын тексеру

1. Активтерді қайтару жөніндегі уәкілетті орган жүргізетін активті алу (шығу) көздерінің заңдылығын тексеру активтерді қайтару жөніндегі уәкілетті орган басшысының шешімі бойынша жүзеге асырылады.

Активтерді қайтару жөніндегі уәкілетті орган заңсыз алу, оның ішінде активтерді шығару фактілерін растау үшін активті алу (шығу) көздерінің заңдылығын тексеруді жүзеге асырады.

2. Активті алу (шығу) көздерінің заңдылығын тексеру осы Заңның қолданылу аясына жататын субъектінің активіне қатысты жүргізіледі.

3. Активті алу (шығу) көздерінің заңдылығына тексеру жүргізу туралы қаулы шығарылады, ол мемлекеттік құқықтық статистика және арнайы есепке алу саласындағы прокуратура органдарының ведомствосында тіркеледі.

Активті алу (шығу) көздерінің заңдылығын тексеру алпыс жұмыс күнінен аспайтын мерзімде жүргізіледі.

Қосымша материалдарды талап ету қажет болған кезде активті алу (шығу) көздерінің заңдылығына тексеру жүргізу мерзімі алпыс жұмыс күнінен аспайтын мерзімге ұзартылуы мүмкін.

Активті алу (шығу) көздерінің заңдылығын тексеру сараптама, басқа активтер бойынша өзге де қарсы тексеру тағайындалған жағдайларда, сондай-ақ шет мемлекеттерден мәліметтер мен құжаттарды алу қажет болған кезде және тексеру жүргізуге кедергі келтіретін өзге де жағдайларда тоқтатыла тұруы мүмкін.

Активтің алу (шығу) көздерінің заңдылығына тоқтатыла тұрған тексеруді жүргізу мерзімін есептеу ол қайта басталған күннен бастап жалғасады.

4. Активті алу (шығу тегі) көздерінің заңдылығын тексеруді жүзеге асыру кезінде активтерді қайтару жөніндегі уәкілетті органның:

1) егер олар активті алу (шығу) көздерінің заңдылығын тексеру нысанасына жатпаса, құжаттарды, ақпаратты ұсынуды талап етуге;

2) активті алу (шығу) көздерінің заңдылығына тексеру жүргізудің белгіленген мерзімінен асып кетуге;

3) заңдылық пен қоғамдық тәртіпке, өңірдегі әлеуметтік-экономикалық тұрақтылыққа, Қазақстан Республикасының конституциялық құрылысы мен ұлттық қауіпсіздігіне қатер төндіретін, сондай-ақ адамдардың өмірі мен денсаулығы үшін қайтымсыз салдарлардың туындауына қауіп төндіретін жағдайларды қоспағанда, тексерілетін активтің қалыпты жұмыс істеуіне кедергі келтіруге құқығы жоқ.

Активтің алу (шығу) көздерінің заңдылығын тексеру, тағайындау және оның тәртібі Бас прокурордың актісімен бекітіледі.

18-бап. Алу (шығу) көздерінің заңдылығын тексеру нысанасы болып табылатын активтің меншік иесі болып табылатын субъектінің құқықтары мен міндеттері

1. Активтің меншік иесі болып табылатын, алу (шығу тегі) көздерінің заңдылығы тексеру нысанасы болып табылатын субъект не оның уәкілетті өкілдері активтерді қайтару жөніндегі уәкілетті орган активтің алу (шығу) көздерінің заңдылығын тексеруді жүзеге асырған кезде:

1) активті алу (шығу) көздерінің заңдылығына тексеру жүргізу үшін келген тұлғаларды объектіге келесі жағдайларда жібермеуге:

– тиісті активке қатысты активті алу (алу) көздерінің заңдылығын тексеруді тағайындау туралы қаулы ұсынбау;

– мұндай тіркеу міндетті болған кезде мемлекеттік құқықтық статистика және арнайы есепке алу саласындағы прокуратура органдарының ведомствосында тіркеусіз активті алу (шығу) көздерінің заңдылығына тексеру жүргізу;

– осы Заңның 18-бабында көрсетілген мерзімдердің өтуі;

– активті алу (шығу) көздерінің заңдылығына тексеруді тағайындау туралы қаулыда көрсетілмеген тұлғалардың активті алу көздерінің (шығу тегінің) заңдылығына тексеру жүргізу;

2) активті алу (шығу) көздерінің заңдылығын жүргізілетін тексеру нысанасына жатпайтын мәліметтер мен құжаттарды ұсынбауға;

3) активті алу (шығу) көздерінің заңдылығын тексеруді тағайындау туралы қаулыға, сондай-ақ активтерді қайтару жөніндегі уәкілетті органның және оның лауазымды адамдарының шешімдеріне, актілеріне, әрекеттеріне (әрекетсіздігіне) осы Заңда белгіленген тәртіппен шағым беруге құқылы.

2. Алу (шығу) көздерінің заңдылығы тексерілетін активтің меншік иесі болып табылатын субъект не оның уәкілетті өкілдері активтерді қайтару жөніндегі уәкілетті орган активтің алу (шығу) көздерінің заңдылығын тексеруді жүзеге асырған кезде:

1) алу (шығу) көздерінің заңдылығы тексерілетін активтердің меншік иесі болып табылатын субъектінің аумағына және үй-жайларына активтерді қайтару жөніндегі уәкілетті органның лауазымды адамдарының кедергісіз қол жеткізуін қамтамасыз етуге.

Активтерді қайтару жөніндегі уәкілетті органның лауазымды адамдарының және тексеруге тартылған адамдардың режимдік объектілердің аумағына және үй-жайларына кіруі өткізу және объектішілік режимдер туралы белгіленген талаптар ескеріле отырып қамтамасыз етіледі;

2) заңдылықтың сақталуын тексеру нәтижелері туралы анықтамаға қоса тіркелу үшін, прокуратура органдарының лауазымды адамдарына қағаз және электрондық жеткізгіштердегі құжаттарды (мәліметтерді) не олардың көшірмелерін ұсынуға;

3) активтің алу (шығу) көздерінің заңдылығын тексеруді тағайындау туралы қаулымен және оның нәтижелері туралы анықтамамен танысуға және қол қойғызып алуға;

4) еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау туралы талаптарға сәйкес активті алу (шығу тегі) көздерінің заңдылығын тексеруді жүзеге асыратын адамдар үшін қажетті жағдайларды қамтамасыз етуге міндетті.

ХХХХХХХХХХХХХХХХХххххХххххххххххххх ДО!

19-бап. Заңсыз алынған және шығарылған активтерді қайтаруға байланысты өтініштерді немесе шағымдарды қарау тәртібі

1. Активтерді қайтару жөніндегі уәкілетті орган алу (шығу) көздерінің заңдылығы тексеру нысанасы болып табылатын активтердің меншік иелері болып табылатын субъектілердің не оның уәкілетті өкілдерінің өтініштерін қарайды.

Өтініштер активтерді қайтару жөніндегі уәкілетті органмен өтініш келіп түскен күннен бастап он бес жұмыс күні ішінде қаралады.

Өтінішті қарау мерзімі активтерді қайтару жөніндегі уәкілетті орган басшысының немесе оның орынбасарының дәлелді шешімімен ақылға қонымды мерзімге, бірақ дұрыс қарау үшін маңызы бар нақты мән-жайларды белгілеу қажеттілігіне байланысты екі айдан аспайтын мерзімге ұзартылуы мүмкін, бұл туралы тұлғаға мерзім ұзартылған күннен бастап үш жұмыс күні ішінде хабарланады.

2. Активтерді қайтару жөніндегі уәкілетті органның және оның лауазымды адамдарының шешімдеріне, актілеріне, әрекеттеріне (әрекетсіздігіне) шағымдар тұлғаға шешім, акт қабылдау немесе әрекет (әрекетсіздік) жасау туралы белгілі болған күннен бастап үш айдан кешіктірілмей жоғары тұрған лауазымды адамға беріледі. Дәлелді себеппен шағымдану үшін мерзімді өткізіп алған жағдайда, шағым берген адамның өтінішхаты бойынша мерзімді жоғары тұрған лауазымды адам қалпына келтіре алады.

Шағымды қарау мерзімі оның түскен күнінен бастап екі айды құрайды.

Шағымды қарау нәтижелерін сот активтерді мемлекет кірісіне айналдыру туралы талап-арыздар бойынша азаматтық істерді қарау кезінде ескереді.

20-бап. Алдын ала қамтамасыз ету шараларын қабылдау туралы өтініш

1. Активтерді елден шығару немесе қайта құру, оның ауыртпалығы не активтерді мемлекетке қайтаруды қиындататын немесе мүмкін етпейтін өзге де мән-жайлардың туындау, оның ішінде кез келген нысанда өтеулі немесе өтеусіз иеліктен шығару, кез келген нысанда ауыртпалық салу, өзіне тиесілі активтерді (немесе олардың бір бөлігін) сенімгерлік басқаруға беру ниеті туралы тізілімге енгізілген адамнан алынған ақпарат (хабарлама) бойынша, қаупі туындаған жағдайда активтерді қайтару жөніндегі уәкілетті орган азаматтық іс жүргізу заңнамасында көзделген алдын ала қамтамасыз ету шараларын қабылдау мақсатында мұндай активтерді іздеуді және мемлекетке қайтаруды қиындату немесе мүмкін болмайтындай етіп елден шығару немесе активті қайта құру тәуекелі туындайтын жағдайда сотқа арыз жолдайды.

Алдын ала қамтамасыз ету шаралары қылмыстық шығу тегі бар активтерге, сондай-ақ қылмыстық әрекетке қатысы бар активтерге қатысты да қабылдануы мүмкін.

2. Мемлекеттің мүліктік мүдделерін қамтамасыз ету жөніндегі шараларды Қазақстан Республикасының соттары Қазақстан Республикасынан тыс жерлердегі активтерге қатысты да қабылдауы мүмкін.

3. Активтерді қайтару жөніндегі уәкілетті орган шетелдік соттарға және (немесе) шет мемлекеттердің өзге де уәкілетті органдарына тізілімге енгізілген адамдардың (тұлғалар топтарының) активтеріне тыйым салу және (немесе) іс-қимылдардың жолын кесуге бағытталған активтерді іздеуді және мемлекетке қайтаруды қиындату немесе мүмкін етпеу мақсаты бар өзге де шараларды қабылдау туралы нысанда құқықтық көмек туралы өтініштермен, қолдаухаттармен және сұрау салулармен жүгіну туралы шешім қабылдайды.

4. Сот бұрын мемлекеттің мүліктік мүдделерін қамтамасыз ету жөнінде шаралар қабылдаған мүлікті алған адамдар адал алушылар болып табылмайды.

5. Активтерді қайтару жөніндегі уәкілетті орган сот тәртібімен тұлғалардан алдын ала қамтамасыз ету шаралары туралы сот ұйғарымдарын орындамаудан келтірілген залалдарды өтеуді талап етуге құқылы.

6. Активтерді қайтару жөніндегі уәкілетті орган кейіннен тиісті активтердің мемлекет кірісіне айналдыру туралы талап-арыз бермеген жағдайда активтің меншік иесі оған Қазақстан Республикасының Азаматтық-процестік кодексінің қағидалары бойынша сот тәртібімен алдын ала қамтамасыз ету шараларын негізсіз қабылдау арқылы келтірілген залалдардың өтемақысын (нақты залал көлемінде) талап етуге құқылы.

4-тарау. ЗАҢСЫЗ АЛЫНҒАН ЖӘНЕ ШЫҒАРЫЛҒАН АКТИВТЕРДІ ҚАЙТАРУ ТӘСІЛДЕРІ МЕН ТӘРТІБІ

21-бап. Заңсыз алынған және шығарылған активтерді қайтару тәсілдері (тетіктері)

1. Активтерді қайтару ерікті немесе мәжбүрлі болуы мүмкін.

2. Активтерді ерікті түрде қайтару заңсыз алынған және шығарылған активтердің барлығын немесе бір бөлігін мемлекетке беру арқылы жүзеге асырылады.

3. Активтерді мәжбүрлеп қайтару Қазақстан Республикасы, шетел мемлекеттері соттарының немесе шет мемлекеттердің құзыретті органдарының шешімдері, ұйғарымдары, үкімдері мен қаулылары негізінде осы Заңда және Қазақстан Республикасының өзге де заңнамалық актілерінде көзделген тәртіппен жүзеге асырылады.

22-бап. Активтерді ерікті түрде қайтару

1. Тізілімге енгізілген тұлғалар, сондай-ақ меншігіндегі, иелігіндегі немесе бақылауындағы активтері бар өзге де тұлғалар өз меншігіндегі, пайдалануындағы, иеленуіндегі немесе бақылауындағы активтерді:

1) активтерді ерікті түрде қайтару туралы келісімдер;

2) Қазақстан Республикасының азаматтық іс жүргізу заңнамасына сәйкес татуласу келісімі;

3) Қазақстан Республикасының қылмыстық және қылмыстық-процестік заңнамасына сәйкес кінәні мойындау және активтерді қайтару туралы процестік келісім;

4) Қазақстан Республикасының заңнамасына қайшы келмейтін өзге де келісімдер жасау жолымен мемлекетке өз еркімен қайтаруға құқылы.

2. Активтерді ерікті түрде қайтару туралы келісімдер және Қазақстан Республикасының заңнамасына қайшы келмейтін өзге де келісімдер тұлға мен активтерді қайтару жөніндегі уәкілетті орган арасында мемлекет кірісіне айналдыру туралы талап қойылғанға дейін жасалады және комиссияның бекітуіне жатады.

3. Өздеріне қатысты Қазақстан Республикасының соттарында активтер мемлекетінің кірісіне айналдыру туралы азаматтық істер қозғалған адамдармен жасалған бітімгершілік келісімдерді тиісті азаматтық істі қарайтын сот бекітуге тиіс.

4. Шет мемлекеттердің қолданыстағы заңнамасына сәйкес жасалған Қазақстан Республикасына активтерді ерікті түрде қайтару туралы келісімдердің Қазақстан Республикасының атынан тарабы активтерді қайтару жөніндегі уәкілетті орган болады.

Активтерді ерікті түрде қайтару туралы келісімнің жобасын дайындау барысында активтерді қайтару жөніндегі уәкілетті орган тұлғамен бірлесіп келісу рәсімдерін жүргізеді, оның шеңберінде мемлекетке беруге жататын активтердің тізбесі және оларды беру шарттары айқындалады.

Шарттар ақшалай қаражат төлеуді, активтердің бір бөлігін немесе барлығын беруді, алынбаған салықтардың сомаларын және Қазақстан Республикасының заңнамасын бұзумен келтірілген залал сомаларын мемлекетке өтеуді, активтерді иеленудің жалпы кезеңі үшін адамнан артық кірістер алған сомаларды, адамның активке инвестицияларды жүзеге асыру, активті жаңғырту жөніндегі міндеттемелерді қабылдауын, әлеуметтік және экономикалық жобаларды қаржыландыруды және қоғам мүддесі үшін жүзеге асырылатын өзге де іс-шараларды көздеуі мүмкін.

Активтерді ерікті түрде қайтару туралы келісімнің талаптарын айқындау кезінде активтің дамуына қосқан үлесі, активтен алынған кірістерді қайта инвестициялау, құрылған жұмыс орындарының саны және активтің тиімділігі мен пайдалану шарттарын сипаттайтын өзге де факторлар ескеріледі.

Активтерді ерікті түрде қайтару туралы келісімнің талаптары кәсіпкерлік қызметті жүргізудің қолайлы бәсекелестік емес жағдайларына байланысты, оның ішінде заңнамалық және өзге де нормативтік-құқықтық актілерде белгіленген, сол сияқты тауарлар, жұмыстар немесе қызметтер нарығында, оның ішінде тиісті тауар нарығында үстем немесе монополиялық жағдайға ие және (немесе) болған нарық субъектілерінің, табиғи және мемлекеттік монополиялар субъектілерінің акцияларына (жарғылық капиталдарға қатысу үлестеріне) тікелей немесе жанама иелік ету жолымен экономикалық ресурстарды нақты шоғырландыру нәтижесінде осындай үстеме табыс алған жағдайларда адамның активтерді иеленудің жалпы кезеңі үшін үстеме кірістер алған сомаларын қайтаруды көздеуге тиіс.

Адам алған үстеме табыс сомаларын есептеу тәртібін Қазақстан Республикасының Үкіметі бекітеді.

Активтерді ерікті түрде қайтару туралы келісімнің талаптары Қазақстан Республикасы мемлекеті мен халқының бұзылған мүдделерін қалпына келтіруге бағытталған қажетті шараларды іске асыруды, сондай-ақ Қазақстан Республикасына қаражатты қайта инвестициялауды, кәсіпорындарда қосымша жұмыс орындарын құруды, өндірістік қуаттарды экологиялық жаңғыртуға инвестицияларды және тараптар келіскен басқа да шараларды қоса алғанда, көздеуге тиіс.

5. Келісім жасалған күнге дейін 5 жұмыс күнінен ерте емес уақытта активтерді қайтаратын тұлға қайтарылатын активтердің өз есебінен орындалған тәуелсіз бағасын беруі тиіс, оның нәтижелері активтерді қайтару жөніндегі уәкілетті органға және мемлекетке қайтарылуға жататын соманы айқындау кезінде есепке алу үшін берілуі тиіс.

6. Активтерді ерікті түрде қайтару туралы келісімдердің және бітімгершілік келісімдердің талаптары орындалмаған жағдайда активтерді қайтару жөніндегі уәкілетті орган активтердің мемлекет кірісіне айналдыру және шығыстарды, оның ішінде талап қоюға байланысты соманы өндіріп алу туралы талап-арызбен сотқа жүгінеді.

Кейіннен мемлекетке мәжбүрлеп қайтару жөнінде шаралар қолданылатын келісім жасасқан тұлғалардың өзге де активтері анықталған жағдайда мұндай тұлғалар келісім жасалған күнгі жағдай бойынша активтерді иеленудің жалпы кезеңі үшін алынған үстеме кірістердің сомасын мемлекетке толық көлемде қайтаруға, сондай-ақ мемлекетке келтірілген залалдарды өтеуге міндетті.

7. Осы бапта көзделген шарттар активтерді ерікті түрде қайтару жөніндегі келісімдерге және бітімгершілік келісімдерге енгізілуге тиіс.

8. Ерікті түрде қайтарылған активтерді мемлекет меншігіне қабылдау және басқару, оның ішінде шетелдегі осындай активтердің сақталуын қамтамасыз ету, басқару және оларға билік ету мемлекеттік мүлік жөніндегі уәкілетті орган бекіткен қағидаларға сәйкес жүзеге асырылады.

23-бап. Субъектілердің құқықтық кепілдіктері

1. Субъектінің кәсіпкерлік қызметін жүзеге асыруға кедергі жасау мақсатында оған қандай да бір нысанда ықпал етуге жол берілмейді.

2. Субъектінің активті алу (шығу тегі) көздерінің заңдылығын тексеру, активтерді қайтару жөніндегі уәкілетті органның шешімдеріне, актілеріне, әрекеттеріне (әрекетсіздіктеріне) шағымдану мәселелері бойынша активтерді қайтару жөніндегі уәкілетті органға өтініш беру құқығына осы Заңмен кепілдік беріледі.

3. Келісімдер негізінде активтер ерікті тәртіппен қайтарылған және адамдар жауапкершіліктен босатылған жағдайда, олар активтерді қайтару жөніндегі уәкілетті органға берген ақпаратты өзге де уәкілетті мемлекеттік, құқық қорғау және арнаулы мемлекеттік органдарға активтерді қайтару жөніндегі уәкілетті орган пайдалануы мүмкін емес:

1) өз құзыретіне кіретін мәселелер бойынша соттарға талап-арыздармен және оларға арыздармен жүгіну;

2) осы келісімдерді жасасқан адамдарға қатысты көрсетілген келісімдер жасалған күннен кейін тіркелген жаңа қылмыстық істерді тергеп-тексеру;

3) көрсетілген келісімдердің нысанасы болып табылатын активтермен байланысты емес әрекеттерге қатысты көрсетілген келісімдер күніне дейін тіркелген қылмыстық істерді тергеп-тексеру;

4) осы келісімдерді жасасқан адамдарға қатысты көрсетілген келісімдер күнінен кейін тіркелген әкімшілік құқық бұзушылық туралы іс бойынша жаңа іс жүргізу қозғалған;

5) көрсетілген келісімдердің нысанасы болып табылатын активтермен байланысты емес іс-әрекеттерге қатысты көрсетілген келісімдер күніне дейін тіркелген әкімшілік іс жүргізуді жүзеге асыру үшін өзге де уәкілетті мемлекеттік, құқық қорғау және арнаулы мемлекеттік органдар мен активтерді қайтару жөніндегі уәкілетті органдар пайдалануы мүмкін емес.

4. Активтерді мемлекетке қайтару жөніндегі келісімнің, бітімгершілік келісімнің немесе кінәсін мойындау және заңсыз алынған активтерді қайтару туралы процестік келісімнің немесе Қазақстан Республикасының заңнамасына қайшы келмейтін, оның ішінде шет мемлекеттердің заңнамасына сәйкес жасалған өзге де келісімдердің барлық талаптарын орындаған субъект Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексіне сәйкес жасалған нысанасы немесе нәтижесі келісімде көрсетілген активтер болып табылатын сыбайлас жемқорлық және экономикалық қылмыстар үшін қылмыстық жауаптылықтан босатылады.

24-бап. Активтерді мемлекет кірісіне мәжбүрлеп айналдыру негіздері

1. Активтерді азаматтық сот ісін жүргізу тәртібімен шығарылған Қазақстан Республикасы соттарының шешімдері бойынша мемлекет кірісіне мәжбүрлеп айналдыру үшін негіздер активтерді:

1) негізсіз байлық (түсініксіз шыққан активтер);

2) қылмыстық шығу тегі бар активтер;

3) қылмыстық қызметке қатысы бар активтер ретінде тану болып табылады.

Азаматтық талап қою үшін қолданылатын негізді таңдауды активтерді қайтару жөніндегі уәкілетті орган жүзеге асырады.

Комиссияның ұсынымы бойынша активтерді қайтару жөніндегі уәкілетті органның осы тармақтың бірінші бөлігінде көрсетілген негіздердің бірін қолдануы осы тармақтың бірінші бөлігінде, осы Заңның өзге де ережелерінде немесе Қазақстан Республикасының өзге де заңдарында көзделген басқа негіздерді қолдану мүмкіндігіне не мүмкінсіздігіне байланысты емес.

Осы тармақтың 2) және 3) тармақшаларында көзделген негіздерді активтерді қайтару жөніндегі уәкілетті органның қолдануы үшін комиссияның ұсынымы және адамды тізілімге енгізу талап етілмейді.

2. Азаматтық сот ісін жүргізуде активтерді мемлекет кірісіне мәжбүрлеп айналдыру үшін негіздер мыналарға қарамастан қолданылады:

1) қылмыстық сот ісін жүргізу қағидалары бойынша айыптау үкімі болғаны;

2) қылмыстық іс бойынша іс жүргізу аяқталған, ақтау үкімі шығарылған, ақтау негізі бойынша қылмыстық іс бойынша іс жүргізуді тоқтатуды, қылмыстық қудалауды тоқтатуды;

3) Қазақстан Республикасының қылмыстық-процестік заңнамасында көзделген тәртіппен тіркелген және жүргізілетін сотқа дейінгі тергеп-тексерудің болуы;

4) қылмыстық деп сараланатын және осы әрекеттерді жасау кезінде қолданылған заңдарға сәйкес жазаланатын іс-әрекеттерге қатысты қылмыстық жауаптылыққа тартудың ескіру мерзімдерінің өтуі;

5) Осы Заң қолданысқа енгізілген күнге дейін қабылданған мүлікті жария етуге байланысты рақымшылық жасау және (немесе) қылмыстық жауаптылықтан босату туралы заңнамалық актілердің (тиісті заңнамалық актілердің шарттары бойынша жария етуге жатпайтын сыбайлас жемқорлық және өзге де қылмыстар санаттарын жасау нәтижесінде алынған мүлікке қатысты) болуы.

3. Азаматтық сот ісін жүргізуде активтерді мемлекет кірісіне мәжбүрлеп айналдыру заңдылық, қылмыс және жазалану мәселелерін осы әрекеттерді жасау кезінде қолданылған заңдар нормаларына сәйкес саралау кезінде жүзеге асырылады.

25-бап. Азаматтық сот ісін жүргізу шеңберінде заңсыз алынған активтерді мәжбүрлеп қайтару ерекшеліктері

1. Активтерді мемлекет кірісіне айналдыру туралы активтерді қайтару жөніндегі уәкілетті органның талап-арызы:

1) субъектілер мен олардың үлестес тұлғалары, олардың мұрагерлері;

2) субъектілердің және олардың үлестес тұлғаларының активтерін алған және осындай мүліктің қылмыстық не өзге де заңсыз шығу тегі туралы білетін немесе білуге тиіс өзге де адамдардың меншігіндегі активтерге қатысты берілуі мүмкін.

2. Тізілімге енгізілген адамдардың (адамдар топтарының) активтерді алу (шығу) көздерінің заңдылығын растау үшін ұсынылған мәліметтерді активтер қылмыстық шығу тегі бар немесе қылмыстық қызметке қатысы бар негіздер бойынша азаматтық сот ісін жүргізу қағидалары бойынша активтерді мемлекет кірісіне айналдыру үшін активтерді қайтару жөніндегі уәкілетті орган пайдалана алады.

3. Қазақстан Республикасының заңнамалық актілерінде көзделген жағдайларды қоспағанда, адал алушыдан активті талап ету жүргізілмейді.

Егер мемлекетке қайтарылуға жататын актив адал алушыға берілсе немесе оны сәйкестендіру, бөлу немесе мемлекет кірісіне айналдыру мүмкін болмаса, онда соттың шешімімен тиісті талаптар мәлімделген кезде жауапкерден активтерді қайтару жөніндегі уәкілетті орган талап қою берілген сәттегі жағдай бойынша көрсетілген активтің нарықтық құны мөлшерінде соманы өндіріп алуы мүмкін.

4. Егер мемлекетке қайтарылуға жататын активке адал кредиторлардың заңмен қорғалатын құқықтары, сондай-ақ Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген өзге де тұлғалардың құқықтары ауыртпалық түсірсе, онда сот шешімімен талапкердің талабы бойынша актив мемлекеттің кірісіне айналдырылуы мүмкін не жауапкерден талап қою берілген сәттегі жағдай бойынша көрсетілген активтің нарықтық құны мөлшерінде сома өндіріп алынуы мүмкін.

Актив мемлекет кірісіне айналдырылған кезде адал несие берушілер мен өзге де адамдардың заңмен қорғалатын құқықтары олардың қолданылу мерзімі өткенге дейін немесе Қазақстан Республикасының заңдарында не шарттарда көзделген негіздер бойынша тоқтатылғанға дейін сақталады.

Активтер мемлекет кірісіне айналдырылған жағдайда, олар қамтамасыз ететін міндеттемелер бойынша активтерге қатысты адал емес несие берушілердің мүліктік құқықтары осындай активтерді мемлекет кірісіне айналдыру туралы сот шешімі заңды күшіне енген сәттен бастап тоқтатылады.

Адал несие берушілерге (кез келген мүліктік құқықтарды алушыларға) өтеусіз не нарықтық емес шарттарда шарттар жасасқан және тізілімге енгізілген тұлғаларға үлестес, үлестестігін сот белгілеген тұлғалар жатпайды.

5. Егер мүлікке тұлғамен үлестес заңды тұлғаның немесе онымен туыстық қатынастары бар тұлғаның мүліктік құқықтары ауыртпалық түсірсе, не осы мүліктік құқықтардың бенефициары мүлікке тиесілі тұлға болып табылса, онда бұл құқықтар мүліктің мемлекет кірісіне айналысы туралы сот шешімі заңды күшіне енген сәттен бастап тоқтатылады.

6. Осы Заңда көзделген талап-арыздар мен арыздарды активтерді қайтару жөніндегі уәкілетті орган, Қазақстан Республикасының және мемлекет мүддесі үшін шет мемлекеттердің соттарына, сондай-ақ:

1) физикалық, психикалық және өзге де мән-жайларға байланысты оларды қорғауды дербес жүзеге асыра алмайтын адамдардың;

2) адамдардың шексіз шеңберінің;

3) егер бұл адамдардың өмірі, денсаулығы не Қазақстан Республикасының қауіпсіздігі үшін қайтымсыз салдарларды болғызбау, не осы Заңда көзделген мақсаттарға қол жеткізу үшін қажет болса, адамдар мен қоғамның;

4) квазимемлекеттік сектор субъектілерінің, оның ішінде квазимемлекеттік сектор субъектілері жасаған мәмілелерді жарамсыз деп тану және мәмілелердің жарамсыздығы салдарын қолдану туралы, квазимемлекеттік сектор субъектілерінің мүлкін бөтеннің заңсыз иеленуінен талап ету туралы, квазимемлекеттік сектор субъектілеріне келтірілген залалды өтеу туралы, квазимемлекеттік сектор субъектілері органдарының шешімдеріне дау айту туралы талап-арыздар;

5) мемлекеттік қолдау алған банктердің бұзылған құқықтарын қалпына келтіру және мүдделерін қорғау үшін бере алады.

7. Активтерді мемлекет кірісіне айналдыру туралы талап-арызда адамның активті иеленудің бүкіл кезеңі ішінде алған үстеме табыстарын қайтару, мәмілелерді жарамсыз деп тану туралы талаптар, активтерді қайтару бойынша жұмсалған шығыстарды өтей отырып, бөтеннің иелігінен талап ету туралы талаптар және өзге де заңды талаптар қамтылуы мүмкін.

Осыған дейін жіберілді

26-бап. Негізсіз байлықты (түсініксіз шыққан активтерді) мемлекет кірісіне мәжбүрлеп айналдыру

1. Активтерді қайтару жөніндегі уәкілетті органда комиссия материалдарды қарағаннан кейін тізілімге енгізілген адамның активтерін алу (шығу тегі) көздерінің заңдылығына ақылға қонымды күмән болған жағдайда, барлық қажетті мән-жайларды қарау негізінде, Комиссияның ұсынымдары негізінде активтерді қайтару жөніндегі уәкілетті орган мұндай жағдайларда мәжбүрлеп өтеусіз өтініш жасау туралы сотқа талап қою жөнінде шешім қабылдайды, комиссияның ұсынымдары негізінде түсініксіз байлық (түсініксіз шыққан активтер) ретінде мемлекет кірісіне активтер қайтарылады.

Қажет болған жағдайда, бұрын қабылданған алдын ала қамтамасыз ету шараларына қосымша активтерді қайтару жөніндегі уәкілетті орган сотқа өзге активтерге тыйым салу және талап қою бойынша өзге де қамтамасыз ету шараларын қабылдау туралы өтініш береді.

Осыған ұқсас сипаттағы шараларды активтерді қайтару жөніндегі уәкілетті орган не оның сұрау салуы бойынша шет мемлекеттердің халықаралық шарттарында және заңнамасында белгіленген тәртіппен өзге де органдар және (немесе) ұйымдар шет мемлекеттердің соттарында және өзге де уәкілетті органдарында қабылдайды.

2. Түсініксіз байлықтың (түсініксіз шыққан активтердің) мемлекет кірісіне мәжбүрлеп өтеусіз айналысы туралы істер бойынша дәлелдеуге жататын мән-жайлар Қазақстан Республикасының Азаматтық-процестік кодексінде белгіленеді.

3. Егер жауапкер Қазақстан Республикасының Азаматтық-процестік кодексіне сәйкес мән-жайларды дәлелдемеген немесе талапкер (активтерді қайтару жөніндегі уәкілетті орган) көрсеткен мән-жайлардың болуын жоққа шығармаған жағдайда, талап қою нысанасы болып табылатын активтер сот шешімінің негізінде мемлекеттің кірісіне түсіндірілмеген байлық (түсіндірілмеген шығу тегі активтері) ретінде мәжбүрлеп өтеусіз жүгінуге жатады.

4. Активтердің мемлекет кірісіне түсініксіз байлық (түсініксіз шыққан активтер) ретінде айналысы туралы талап қою үшін талап қоюдың ескіру мерзімі бес жылды құрайды.

Активтердің мемлекет кірісіне түсініксіз байлық (түсініксіз шыққан активтер) ретінде айналысы туралы талап қою үшін талап қою мерзімінің өтуі тұлға активтерді ашу туралы декларацияны ұсынған күннен басталады. Егер декларация ұсынылмаған жағдайда, талап қою мерзімінің өтуі тұлға активтерді ашу туралы декларацияны ұсынуға құқылы болған мерзім өткен күннен басталады.

27-бап. Қылмыстық шығу тегі бар активтерді мемлекет кірісіне мәжбүрлеп айналдыру

1. Активтерді қайтару жөніндегі уәкілетті орган қылмыстық тегі бар субъектінің немесе оның үлестес тұлғасының активтері мемлекеттің кірісіне мәжбүрлеп өтеусіз өтініш жасау туралы азаматтық талап қоюмен Қазақстан Республикасының сотына жүгінеді, сондай-ақ қажет болған жағдайда активтерге тыйым салу және оның пікірінше талап қою бойынша өзге де қамтамасыз ету (шектеу) шараларын сот қабылдауы туралы өтініш береді. Қазақстан Республикасының Азаматтық іс жүргізу заңнамасында көзделген тәртіппен:

1) субъект немесе оның үлестес тұлғасы болып табылатын күдікті, айыпталушы, сотталушы немесе сотталған мемлекетаралық, халықаралық іздестіруге жарияланса;

2) субъект немесе оның үлестес тұлғасы болып табылатын күдіктіге, айыпталушыға, сотталушыға қатысты қылмыстық қудалау Қазақстан Республикасы Қылмыстық-процестік кодексінің 35-бабы 1-бөлігінің 3), 4) және 11) тармақтарының негізінде тоқтатылған;

3) субъект немесе оның үлестес тұлғасы болып табылатын адамды қылмыстық қудалау қылмыстық жауаптылыққа тартудың ескіру мерзімдерінің өтуіне байланысты немесе Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексінде немесе Қазақстан Республикасының Қылмыстық-процестік кодексінде көзделген өзге де негіздер бойынша жүзеге асырыла алмайды.

Осыған ұқсас сипаттағы шараларды активтерді қайтару жөніндегі уәкілетті орган не оның сұрау салуы бойынша өзге де органдар және (немесе) ұйымдар Қазақстан Республикасының халықаралық шарттарында және тиісті шет мемлекеттердің заңнамасында белгіленген тәртіппен шет мемлекеттердің соттарында және өзге де уәкілетті органдарында да қабылдайды.

2. Сот активтерді қайтару жөніндегі уәкілетті органның дәлелдерімен келіскен кезде азаматтық талап қою бойынша жауапкер болып табылатын адамның (адамдар тобының) қылмыстық қызметі фактісін алдын ала кінәсін мойындау немесе анықтау қажеттілігінсіз активтерге алдын ала қамтамасыз ету және қамтамасыз ету шараларын қолдануға құқылы.

Активтердің меншік иелері болып табылатын адамдар тиісті азаматтық іс бойынша жауапкер бола отырып, сотта өздерінің мүліктік құқықтарын қорғауға құқылы.

3. Қылмыстық тегі бар активтердің мемлекет кірісіне айналысы туралы істер бойынша дәлелдеуге жататын мән-жайлар Қазақстан Республикасының Азаматтық іс жүргізу кодексінде белгіленеді.

4. Егер жауапкер Қазақстан Республикасының Азаматтық іс жүргізу кодексіне сәйкес мән-жайларды дәлелдемесе немесе талапкер дәлелдеген мән-жайларды жоққа шығармаса, талап қою нысанасы болып табылатын активтер сот шешімінің негізінде мемлекеттің кірісіне мәжбүрлеп өтеусіз жүгінуге жатады.

28-бап. Қылмыстық қызметке қатысы бар активтердің мемлекет кірісіне мәжбүрлеп жүгінуі

1. Субъектіге немесе оның үлестес тұлғасына тиесілі активтер қылмыстық қызметтің нәтижесінде алынды деп пайымдауға негіз болған жағдайларда, тиісті адамды қылмыстық жауаптылыққа тарту үшін жеткілікті деректер болмаған кезде активтерді қайтару жөніндегі уәкілетті орган мұндай активтердің мемлекет кірісіне мәжбүрлеп өтеусіз айналысы туралы талап-арызбен сотқа жүгінеді, сондай-ақ қажет болған жағдайда соттың активтерге тыйым салу және оның пікірі бойынша талап қою бойынша өзге де қажетті қамтамасыз ету (шектеу) шараларын қабылдауы туралы өтінішті тәртіппен береді, Қазақстан Республикасының Азаматтық іс жүргізу заңнамасында көзделген.

Осындай сипаттағы шараларды активтерді қайтару жөніндегі уәкілетті орган не оның сұрау салуы бойынша өзге органдар және (немесе) ұйымдар Қазақстан Республикасының халықаралық шарттарында және тиісті шет мемлекеттердің заңнамасында белгіленген тәртіппен шет мемлекеттердің соттарында және өзге де уәкілетті органдарында қабылдайды.

2. Сот активтерді қайтару жөніндегі уәкілетті органның дәлелдерімен келіскен кезде азаматтық талап қою бойынша жауапкер болып табылатын адамның (адамдар тобының) қылмыстық қызметі фактісін алдын ала кінәсін мойындау немесе анықтау қажеттілігінсіз активтерге тыйым салуға немесе өзге де шектеу шараларын қолдануға құқылы.

Активтердің меншік иелері болып табылатын адамдар тиісті азаматтық іс бойынша жауапкер бола отырып, сотта өздерінің мүліктік құқықтарын қорғауға құқылы.

3. Мемлекеттің кірісіне қылмыстық қызметке қатысы бар активтердің айналысы туралы істер бойынша дәлелдеуге жататын мән-жайлар Қазақстан Республикасының Азаматтық іс жүргізу кодексінде белгіленеді.

4. Егер жауапкер Қазақстан Республикасының Азаматтық іс жүргізу кодексіне сәйкес мән-жайларды дәлелдемесе немесе талапкер дәлелдеген мән-жайларды жоққа шығармаса, талап қою нысанасы болып табылатын активтер сот шешімінің негізінде мемлекеттің кірісіне мәжбүрлеп өтеусіз жүгінуге жатады.

29-бап.   Қылмыстық мүліктен айырылған мүлікті тәркілеу не мемлекет меншігіне айналдыру мүмкіндігі және қылмыстық мүліктің ақшалай баламасын талап ету мүмкіндігі

1. Заңсыз алынған активтерді қайтарудың осы Заңда көзделген тәсілдері (тетіктері), тыйым салу және өзге де қамтамасыз ету шаралары, сондай-ақ заңсыз алынған активтер ішінара немесе толық түрлендірілген немесе түрлендірілген не олар ішінара немесе толық қосылған активтерге қатысты, осындай түрлендіру, қайта құру не қосылу тәсіліне қарамастан, сол сияқты осындай активтерді пайдалану нәтижесінде алынған жемістерге, өнімдерге, табыстарға қатысты.

2. Егер заңсыз алынған активтер басқа активтерге толық немесе ішінара қосылған болса, заңсыз алынған активтердің белгіленген құнына сәйкес келетін қосылған активтердің бір бөлігі ғана қайтарылуға жатады. Тыйым салу және өзге де қамтамасыз ету шаралары заңсыз алынған активтерге қатысты белгіленуі мүмкін.

3. Егер қайтарылуға жататын активтерді заттай қайтару мүмкін болмаған жағдайда, осындай активтердің құны активтерді қайтару жөніндегі уәкілетті орган тиісті талап қоюды сотқа берген күнге ақшамен өтелуге жатады.

5-тарау. АРНАЙЫ МЕМЛЕКЕТТІК ҚОР ЖӘНЕ БАСҚАРУШЫ КОМПАНИЯ

30-бап. Арнайы мемлекеттік қор

1. Арнайы мемлекеттік қор – Қазақстан Республикасының Бюджет кодексіне сәйкес бюджетті атқару жөніндегі орталық уәкілетті органда Қазақстан Республикасының әлеуметтік, экономикалық жобаларын қаржыландыру мақсатында ақша түсімдерін есептеу және жұмсау үшін ашылған қолма-қол ақшаны бақылау шоты.

Арнайы мемлекеттік қордан түскен қаражат Қазақстан Республикасының заңнамасында айқындалған тәртіппен заңсыз сатып алынған активтерді қайтаруға байланысты қызметті қаржыландыру үшін де республикалық бюджетке жіберілуі мүмкін.

2. Арнайы мемлекеттік қордың қаражатын бөлу орталық мемлекеттік органдардың ұсыныстарын Қазақстан Республикасының Бюджет кодексіне сәйкес республикалық бюджет комиссиясында міндетті түрде қараумен жүзеге асырылады.

Арнайы мемлекеттік қор қаражатының түсімдері мен жұмсалуы туралы ақпаратты бюджетті атқару жөніндегі орталық уәкілетті орган жыл сайын жариялауға тиіс.

3. Арнайы мемлекеттік қордың түсімдері:

1) ақша, оның ішінде осы Заңда және Қазақстан Республикасының басқа да заңдарында белгіленген тәртіппен қайтарылған мүлікті өткізуден түскен ақша;

2) басқарушы компанияның меншігіне не оның Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес активтерді басқару жөніндегі қызметі нәтижесінде түскен өзге мүлікті өткізуден түскен ақша.

Арнайы мемлекеттік қор қаражатын жоспарлау және пайдалану және мониторингілеу тәртібін бюджетті атқару жөніндегі орталық уәкілетті органмен бірлесіп бюджеттік жоспарлау жөніндегі орталық уәкілетті орган айқындайды.

Әлеуметтік және экономикалық жобаларды іріктеу және олардың өлшемшарттарын айқындау тәртібін мемлекеттік жоспарлау жөніндегі орталық уәкілетті орган әзірлейді.

31-бап. Басқарушы компания

1. Басқарушы компания жалғыз құрылтайшысы Қазақстан Республикасының Үкіметі болып табылатын ұйым болып саналады.

Басқарушы компанияның мақсаты: осы Заңда және Қазақстан Республикасының басқа да заңдарында белгіленген тәртіппен қайтарылған активтерді басқару, олардың сақталуын қамтамасыз ету, сату болып табылады.

2. Басқарушы компанияның мүлкі:

1) осы Заңда көзделген тәртіппен қайтарылған активтер;

2) өз қаражаты.

Ақшалай нысанда қайтарылған активтер тікелей арнаулы мемлекеттік қорға есептеледі.

Басқарушы компания бухгалтерлік есепті жүргізеді және қаржылық есептілікті осы Заңда және Қазақстан Республикасының басқа да заңдарында көзделген тәртіппен қайтарылған өз қаражаты мен активтері бойынша бөлек ұсынады.

3. Басқарушы компанияның міндеттері:

1) мемлекет атынан өзіне қайтарылған активтерді меншікке қабылдау;

2) мемлекет кірісіне айналдырылған активтердің сақталуын және ұсталуын қамтамасыз ету;

3) активтерге билік ету;

4) активтерді сатудан түскен қаражатты арнаулы мемлекеттік қорға аударуды қамтамасыз ету.

4. Басқарушы компанияға берілген активтер:

1) кепіл затымен;

2) кредиторлардың талабы бойынша өндіріп алынған;

3) тыйым салу немесе мүлікке өзге де ауыртпалық салу нысанасымен;

4) басқарушы компанияның және үшінші тұлғалардың міндеттемелері бойынша инкассолық өкіммен өндіріп алынған;

5) мерзімінде орындалмаған салық міндеттемесінің орындалуын қамтамасыз ету нысанасы болып табылады;

6) регрессиялық талаптар тәртібімен өндіріп алынған;

7) өзге міндеттемелер бойынша, оның ішінде басқарушы компанияның міндеттемелері бойынша қамтамасыз ету нысанасы болып табылады.

5. Басқарушы компанияның меншікті қаражаты (мүлкі) басқарушы компанияның жарғылық капиталынан, республикалық бюджеттен бөлінетін қаражаттан және Қазақстан Республикасының заңнамасында тыйым салынбаған өзге де түсімдерден құралады және тұрады.

6. Басқарушы компания алдағы жылға арналған республикалық бюджеттен қаржыландыру болмаған жағдайда өз қызметі үшін комиссиялық сыйақы алуға құқылы, оның шамасын Қазақстан Республикасының Үкіметі белгілейді.

Комиссиялық сыйақылар сомасы тиісті қаржы жылында басқарушы компанияның ағымдағы шығыстарын қаржыландыру үшін қажетті қаражат сомасымен шектеледі.

7. Басқарушы компанияны құру кезінде қамқоршылық кеңес құрылады, оның құрамына Қазақстан Республикасы Парламентінің депутаттары, жұртшылық өкілдері және тәуелсіз сарапшылар кіруі мүмкін.

8. Басқарушы компанияға берілген активтерді сатуға Мемлекеттік мүлік туралы заңнама қолданылмайды.

9. Басқарушы компанияға берілген активтерді басқару тәртібін мемлекеттік мүлікті басқару жөніндегі орталық уәкілетті орган айқындайды.

10. Басқарушы компанияның ағымдағы қызметіне квазимемлекеттік сектор субъектілерін Мемлекеттік алу және алу туралы заңнаманың ережелері қолданылмайды.

11. Сот мүліктің мемлекет меншігіне түсуіне негіз болған актінің күшін жойған (тиісті бөлігінде өзгертілген) жағдайда Басқарушы компания мүлікті заттай қайтарады. Егер мүлік Қазақстан Республикасының заңсыз алынған активтерді мемлекетке қайтару туралы заңнамасында белгіленген тәртіппен өткізілген жағдайда, оның құнын оны өткізуден алынған қаражат шегінде өтеу жүргізіледі. Залалдар Қазақстан Республикасы Азаматтық кодексінің 9-бабының 4-тармағына сәйкес өтелуге жатады.

32-бап. Басқарушы компания қызметінің аудиті

1. Қазақстан Республикасының Жоғары аудиторлық палатасы басқарушы компания қызметінің жыл сайынғы мемлекеттік аудитін жүргізуді қамтамасыз етеді.

Басқарушы компания Қазақстан Республикасының Жоғары аудиторлық палатасына активтерді басқару және оларды пайдалану мәселелері жөніндегі құжаттарға қол жеткізуді ұсынуға міндетті.

2. Басқарушы компанияның активтерді тиісінше басқармау немесе активтерді заңсыз иеліктен шығару немесе өзге де билік ету әрекеттері фактілері анықталған жағдайда, мемлекеттік мүлік жөніндегі уәкілетті орган бұл туралы осы фактілерді тексеру және Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген шараларды қабылдау үшін тиісті құқық қорғау органдарына, прокуратура органдарына активтерді қайтару жөніндегі уәкілетті органға хабарлайды және тиісті активтерді басқарушыны немесе басқарушы компанияның лауазымды тұлғаларын шеттету жөніндегі іс-шараларды жүзеге асырады.

3. Қамқоршылық кеңестің ұсынысы бойынша жылдық қаржылық есептілікке аудит жүргізу үшін, басқарушы компания халықаралық аудиторлық ұйымды үш жылда бір реттен жиі емес тарта алады.

6-тарау. АКТИВТЕРДІ ҚАЙТАРУ МАҚСАТЫНДА ХАЛЫҚАРАЛЫҚ-ҚҰҚЫҚТЫҚ ЫНТЫМАҚТАСТЫҚ

33-бап. Активтерді қайтару мақсатында халықаралық-құқықтық ынтымақтастықтың жалпы қағидаттары

1. Активтерді қайтару жөніндегі уәкілетті орган Қазақстан Республикасының халықаралық шарттары мен заңнамасына сәйкес шет мемлекеттердің тиісті органдарымен және ұйымдарымен, халықаралық ұйымдармен заңсыз алынған активтерді іздеу (ашу), шығу тегін растау, қамтамасыз ету шараларын қолдану, олардың сақталуын қамтамасыз ету, басқару, өткізу және қайтару саласындағы халықаралық-құқықтық ынтымақтастықты жүзеге асырады.

Тиісті халықаралық шарт болмаған жағдайда халықаралық-құқықтық ынтымақтастық өзара іс-қимыл қағидаты негізінде жүзеге асырылуы мүмкін.

2. Активтерді қайтару мақсатында халықаралық-құқықтық ынтымақтастық халықаралық шарттарда және Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген тәртіппен жүзеге асырылады:

1) құқықтық көмек туралы сұрау салуларды жіберу, шет мемлекеттердің құзыретті органдарынан құқықтық көмек туралы сұрау салуларды орындауға жәрдемдесу;

2) заңсыз алынған активтерге қатысты, сондай-ақ активтерді заңсыз шығаруға қатысы бар жеке тұлғаларға, ұйымдарға және бенефициарлық меншік иелеріне, басқа да байланысты құқық бұзушылықтарға, ақшамен және (немесе) өзге мүлікпен жасалатын операцияларға қатысты ақпарат, мәліметтер мен құжаттар беру туралы сұрау салулар жіберу, сондай-ақ шетелдік құзыретті органдардың осындай сұрау салуларын орындауға жәрдемдесу;

3) тыйым салу, өзге де қамтамасыз ету шараларын қабылдау немесе активтерді тәркілеу және дәлелдемелер алу туралы сұрау салуларды шет мемлекеттердің тиісті органдары мен ұйымдарына немесе Халықаралық ұйымдарға жіберу, сондай-ақ шет мемлекеттердің құзыретті органдарынан осындай сұрау салуларды орындауға жәрдемдесу;

4) активтерге құқықтық мәртебе немесе меншік құқығын белгілеу туралы талап-арыздармен (арыздармен) шетелдік соттарға жүгіну;

5) шетелдік және халықаралық соттарда (төреліктерде), сондай-ақ шет мемлекеттердің өзге де құзыретті органдарында және халықаралық ұйымдарда активтерді қудалау және қайтару мәселелері бойынша мемлекет мүдделерін білдіру;

6) заңсыз алынған активтерді іздеуге (ашуға), олардың шығу тегін растауға, қамтамасыз ету шараларын қолдануға, олардың сақталуын қамтамасыз етуге, басқаруға, өткізуге және қайтаруға қатысты соттардың немесе шет мемлекеттердің өзге де құзыретті органдарының шешімдерін тану және орындау;

7) заңсыз алынған активтерді мемлекетке қайтару мәселелері бойынша халықаралық шарттар жасасу;

8) заңсыз алынған активтерді мемлекетке қайтарудың жекелеген мәселелері бойынша шет мемлекеттердің тиісті органдарымен немесе ұйымдарымен немесе халықаралық ұйымдармен ынтымақтастық туралы меморандумдар жасасу;

9) Қазақстан Республикасының заңнамасында және (немесе) Қазақстан Республикасының халықаралық шарттарында көзделген өзге де іс-әрекеттерді жүзеге асыру.

2. Сыртқы саяси қызмет саласында басшылықты жүзеге асыратын уәкілетті орган дипломатиялық құралдар мен әдістер арқылы Қазақстан Республикасынан тыс жерлерде заңсыз алынған және шығарылған активтерді қайтаруға жәрдемдесуді қамтамасыз етеді.

3. Осы Заңда көзделген негіздер бойынша не тиісті шет мемлекеттің халықаралық шарттарында немесе заңнамасында көзделген ұқсас негіздер бойынша мүлікті тәркілеу не өзге де алып қою туралы шетелдік сот шешімдері, сол сияқты шет мемлекеттің соты осындай мүлікке қатысты қабылдаған қамтамасыз ету шаралары Қазақстан Республикасының аумағында танылады және орындалады.

Шет мемлекеттердің сот актілерін тану және орындау тәртібі халықаралық шарттарда және Қазақстан Республикасының заңнамасында айқындалады.

4. Азаматтық іс жүргізу заңнамасында және Қазақстан Республикасының халықаралық шарттарында көзделген жағдайларда шет мемлекеттің тиісті органдары азаматтық талап-арыздармен, қамтамасыз ету шараларын қабылдау туралы өтініштермен, заңсыз алынған активтерді қайтаруға не осындай активтерді заңсыз алуға байланысты залалдарды өтеуге бағытталған өзге де өтініштермен Қазақстан Республикасының соттарына дербес жүгінуге құқылы.

5. Активтерді қайтару жөніндегі уәкілетті орган шет мемлекеттің құзыретті органдарының тергеп-тексеру нысанасы болып табылатын активтерге қатысты іс-әрекеттеріне қатысты қамтамасыз ету шараларын қабылдау туралы Қазақстан Республикасының соттарына осындай активтерге қатысты шет мемлекеттің құзыретті органдары ақыр соңында тәркілеу туралы шешім қабылдайды деп пайымдауға негізді негіздер болған кезде өтініш жасауға құқылы. Мұндай өтініш шет мемлекеттің құзыретті органының өтініші болмаған кезде де берілуі мүмкін.

6. Активтерді қайтару жөніндегі уәкілетті орган, Қазақстан Республикасының өзге де мемлекеттік органдары азаматтық талап-арыздармен, қамтамасыз ету шараларын қабылдау туралы өтініштермен, Қазақстан Республикасының аумағында орналасқан және шет мемлекеттің аумағында жасалған қылмыстың не өзге де заңға қарсы әрекеттің нысанасы, құралы болып табылатын активтерге қатысты өзге де өтініштермен, сол сияқты ұрлықпен Қазақстан Республикасының соттарына жүгінуге құқылы, осындай қылмыс не өзге де заңға қайшы іс-әрекет жасау нәтижесінде алынған өнім немесе табыс.

Қазақстан Республикасының халықаралық шарттарында және Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген жағдайларда және тәртіппен азаматтық талап қою, осы тармақтың бірінші абзацында көзделген өтініш бойынша өндіріп алынған активтер аумағында тиісті қылмыс не өзге де заңға қарсы әрекет жасалған шет мемлекетке не осындай активтердің меншік иелеріне республиканың мемлекеттік органдары шеккен шығыстарды шегергенде қайтарылады. Жеке кәсіпкерлік субъектілері іздестіру, қамауға алу барысында, егер Қазақстан Республикасының тиісті мемлекеттік органдары және шет мемлекеттің тиісті органдары немесе ұйымдары немесе халықаралық ұйымдар өзгеше уағдаласпаса, Тараптар арасындағы келісім бойынша ақшаны және (немесе) өзге де мүлікті, заңсыз шығарылған активтерді тәркілеу және қайтару.

7. Қылмыстық процесс шеңберінде активтерді қайтару мақсатында халықаралық-құқықтық ынтымақтастық халықаралық шарттарда және Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген тәртіппен құқықтық көмек көрсету туралы сұрау салулар мен халықаралық тергеу тапсырмаларын Қазақстан Республикасының Бас прокуратурасына жіберу арқылы жүзеге асырылады.

34-бап. Активтерді қайтару мақсатында халықаралық-құқықтық ынтымақтастық шеңберінде ақпарат алмасу ерекшеліктері

1. Шет мемлекеттермен және халықаралық ұйымдармен заңсыз алынған активтерді іздеу (ашу), шығу тегін растау, қамтамасыз ету шараларын қолдану, олардың сақталуын қамтамасыз ету, басқару, өткізу және қайтару мәселелері бойынша ақпарат, мәліметтер мен құжаттармен алмасу шет мемлекет немесе халықаралық ұйым Қазақстан Республикасының халықаралық шарттарында немесе заңнамасында айқындалған тәртіппен шет мемлекеттің немесе халықаралық ұйымның қолданыстағы активтерімен бірдей қамтамасыз етуі шартымен жүзеге асырылады. Оны қорғаудың ұлттық режимінің Қазақстан Республикасына, Қазақстан Республикасының активтерін қайтару жөніндегі уәкілетті органының және (немесе) өзге де мемлекеттік органдарының алдын ала келісімінсіз сот ісін жүргізу мақсаттары немесе сұрау салуда айқындалған өзге де мақсаттар үшін ғана пайдалану, сондай-ақ ақпаратты, мәліметтер мен құжаттарды үшінші тұлғаларға бермеу.

Активтерді қайтару жөніндегі уәкілетті орган немесе Қазақстан Республикасының өзге де мемлекеттік органы шет мемлекеттің немесе халықаралық ұйымның тиісті органына немесе ұйымына ұсынылатын ақпаратты, мәліметтер мен құжаттарды пайдаланудың қосымша шарттары мен шектеулерін белгілеуге құқылы.

2. Егер Қазақстан Республикасының халықаралық шартында өзгеше көзделмесе, шет мемлекеттен немесе халықаралық ұйымнан алынған ақпарат, мәліметтер немесе құжаттар тиісті ақпаратты, мәліметтерді немесе құжаттарды ұсынған шет мемлекеттің немесе халықаралық ұйымның келісімі болған кезде олардың сұрау салуы бойынша басқа шет мемлекетке немесе халықаралық ұйымға берілуі мүмкін.

7-тарау. ҚОРЫТЫНДЫ ЕРЕЖЕЛЕР

35-бап. Активтерді қайтару жөніндегі уәкілетті органның жауапкершілігі

Активтерді қайтару жөніндегі уәкілетті орган және оның лауазымды адамдары активтерді қайтару процесінде өзінің қызметтік міндеттерін орындамаған немесе тиісінше орындамаған жағдайда, оның ішінде адамдарды көрінеу негізсіз тізілімге қосқан кезде, сондай-ақ құқыққа қарсы әрекеттер (әрекетсіздік) жасалған жағдайда Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген жауаптылықта болады.

36-бап. Осы Заңды қолданысқа енгізу тәртібі

Осы Заң алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін он күнтізбелік күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасы Президенті