Біздің анықтама
Әлия Садырбаева – табысты бизнесмен, белсенді қоғам қайраткері және танымал блоггер. Қазақстандық DELUXE журналының негізін қалаушы, әрі бас редакторы. Ол ҚР президенті жанындағы Әйелдер істері және отбасылық-демографиялық саясат жөніндегі ұлттық комиссияның аймақтық мүшесі, Қарағанды облысындағы іскер әйелдердің «Атамекен» ұлттық өндірістік палатасының төрайымы, Қарағанды облыстық білім басқармасындағы Ата-аналар қоғамдық кеңесінің төрайымы, Қарағанды облысындағы «Атамекен» ұлттық өндірістік палатасының мүшесі. Сонымен бірге «Нұрлы-Бағыт» қоғамдық қорының төрайымы.
– Әлия ханым, жуықта ғана бесінші (әлде алтыншы ма еді?) балалы болғаныңызды білеміз: бауы берік болсын!
– Әумин! Рахмет, Азамат! Қаңтардың 18-інде дүниеге ұл әкелдім. Ол біздің жетінші баламыз.
– Көз тимесіннің керімен санынан жаңылғанымыз дұрыс бопты… Ал сіз үшін және сіз құралыптас отбасылар үшін, Қазақстанның қазіргі жағдайында көп балалы болудың басты мақсаты қандай деп ойлайсыз?
– Мен үлкен отбасымның болғанын жастайымнан көз алдыма елестетіп, армандап өстім десем де болады. Мен үшін бұның негізгі себебі – балаларды жанымдай жақсы көремін. Елдің қазіргі экономикалық жағдайына қарамастан, қазақта көп балалы отбасылар бұрын да болған және бола да береді. Өз басым, қанша баласы болса да, әрбір ананың алдында бас иемін, себебі бала туу және оны өсіру үлкен еңбекті талап еді.
– Көп балалы ана ретінде айтыңызшы: Сіз қазір балаларыңызға мемлекеттен қандай көлемде жәрдем алып жүрсіз?
– Қазіргі уақытта менің «Күміс алқа» иегері ретінде мемлекеттен алатын жәрдемақым 16 160 теңге. Бұл – жеті балаға берілген сома… Жеті баланың бәрін осымен қамтуға бола ма? Ойланып көріңізші…
– Сіздің бизнесіңіз және азды-көпті кірісіңіз бар, ал осы соманы асыраушысы жұмыссыз бес балалы отбасының тұрмыстық қажетіне жіктеп көрейікші: бұл сомаға не алуға болады?
– Егер дәл менің отбасым тұрғысынан қарастыратын болсақ, Жаратушыға мадақ, отбасымыздың лайықты өмір сүруіне мүмкіндік беретін табыстарымыз бар, мемлекеттік жәрдемге тәуелді емеспіз. Соның арқасында көмекке аса мұқтаж адамдарға да қол ұшын бере аламыз. Ал көмекке мұқтаж көп балалы отбасыларына келетін болсақ, бұл жағдайды Түркістан аумағының тұрғыны, көп балалы жас ана Жадыраның мысалында қарастырғым келеді. Ол туралы БАҚ осы жылдың басында жазған болатын. Оның айтуынша, күйеуінің тұрақсыз табыстарына жалдамалы пәтерде тіршілік еткен және негізгі табыс көзі – баласын күтуге берілген жәрдемақыға күндерін көрген. Болашаққа деген сенімі болмаған және баласы бір жасқа толғаннан кейін жәрдемақы тоқтаса, әрі қарай қалай өмір сүретіндерін елестете де алмайтын. Дәл осындай жағдайды Қазақстанда мыңдаған отбасы басынан кешіп отыр.
Дегенмен Жадыраның жолы болды, ол көзге түсті және оны жастардың Форумына шақырды. Президенттің алдында сөз сөйлегеннен кейін, бұл отбасының өмірі өзгерді – билік оларға пәтер сыйлап, көмек көрсетті. Ал көп балалы отбасылардың бәрі ел президентінің алдына жете бермейді ғой: олардың өмірі сол қалпында қалды. Осыдан-ақ тұжырым жасай беріңіз.
– Астанадағы бір отбасының бес періштесі өртеніп өлген қанды оқиғадан кейін, елде әлеуметтік жағдайына наразы көп балалы аналар қозғалысы пайда болғанын білесіз. Бұл наразылықтың себеп-салдарын сіз қалай түсіндіріп берер едіңіз?
– Мен екі жыл бойы азаматтардың әлеуметтік қорғалу деңгейінің тым төмен екеніне биліктің назарын аудартуға тырысып жүрмін. Қоғамдағы наразылықтың толғағы баяғыда-ақ жеткен. Бес күнәсіз періштелердің қайғылы қазасы, менің ойымша, аналардың белсенді әрекетке баруына қозғау салды. Әйелдер қозғалысы ұйымдастырыла бастады. Аналарды орнынан қозғаған – әлеуметтік әділетсіздік. Аналар – алып күш, біздің қолымыздан мәселені орнынан қозғалту келеді деген үміттемін.
– Ал әлемдегі мұнай өндіруші елдердің ондығына кіретін Қазақстанда ана мен балаға қамқорлық жасаудың қандай мүмкіндіктері бар екенін есептеп көрдіңіз бе?
– Қазақстан – тек мұнай өндіруде ғана емес, сонымен қатар басқа да табиғи қорлары бойынша көшбасшылардың ондығына кіреді. Солар тиімді пайдаланылып, ел игілігіне жұмсалса, әлеуметтік салада бүгінгі жағдайға тап болмас едік деп ойлаймын. Жақында Лакшми Митталдың бір күнде теміртаулық «Карметтен» 893 000 теңге таза пайда алатыны туралы оқыдым! Сіз өзіңізге бұл соманың қаншалықты мол қаржы екенін елестете аласыз ба? Мұндай мол қаржыға қаншама мұқтаж азаматтарға көмек көрсетуге болар еді!
Маған үкіметтің ұстанымында түсініксіз болған тағы бір мәселе – елге қытайлық инвесторларды тартып, олардың қолына кен орындарын табыстау және оған қоса оларды салықтан босатқаны. Біздің үкіметтің форумдар өткізу және шетелдік іссапар үшін шетелден қарыз алуы да түсініксіз. Бұл несиелер елімізді қарызға одан сайын белшесіне батырады емес пе?
Мен Қазақстанның мүмкіндіктерін есептеуге тырысқан жоқпын, бірақ анық білетінім: егер қаржы көзі пайдасыз шаралардың орнына ел тұрғындарының әлеуметтік жағдайын жақсартуға бағытталса, онда бүгінгі тап болған әлеуметтік әділетсіздік мәселелері алдымыздан шықпас еді. Қазақстандықтар сән-салтанатты өмір сүріп, елін сүйіп, елінен безіп кетуге тырыспас еді.
– Рахмет, Әлия ханым! Отбасыңызға амандық тілейміз!
Азамат ШОРМАНХАНҰЛЫ,
«D»