«Общественная позиция»
(проект «DAT» №19 (290) от 14 мая 2015 г.
БІЛЕ ЖҮРІҢІЗ:
Мына суреттегі әйгілі дизайнер-сәнші, қазақстандық қыз-қырқынды «Salta» киім үлгілеріне тәнті еткен Салтанат Баймұхамедованың түр-тұлғасы, сөз жоқ, тамаша келіншек. Әп-әдемі! Ал кәсіби тұрғыда, қазақшалап айтқанда – өз ісінің шебері.
Бірақ осы Салтанат қызымыз gonzo.kz интернет-сайтына берген сұхбатында былай деген екен (жолма-жол):
gonzo.kz: – Дети владеют родным языком?
Салтанат Баймухамедова: – Пока казахский нам не пригодился, но не исключаю, что в будущем, возможно, нам придется его выучить. Думаю, это не проблема. Сегодня знание английского важнее…
Әрине, Салтанаттың қазақ тілін үйрену «проблема емес» дегені көңілге қуаныш ұялатады. Құдай жарылқап, қазақ тілі қажеттілікке айналған кезде балаларының тіл үйреніп алғаны жақсы-ақ болады. Ел халқының 70 пайызға жуығы қазаққа айналған шақта, бұл ұлттың басына бақ орнар сәт алыс емес шығар…
Дегенмен, осы сұхбаттағы қос тіркес жүрегіңді тіліп-тіліп түсіреді: «…казахский нам не пригодился» және «придется его выучить» деген. Яғни, қазақшалап айтсақ, бұған дейін Салтанаттың балаларына «қазақ тілі қажет болмаған», енді оны «үйренуге тура келеді».
Осыны қазақ қызы айтты дегенге аузың бармайды. «Не пригодился» дегеніне амалсыз көнесің: қазақ тілін емен есіктің артында отырған билік басындағылар қажет етпеген соң, Салтанат солай айтты деудің ретін таппайсың. Бұл – қазақ деген елдің қасіреті.
Ал оның «придется» дегені – өз жерінің, өз елінің тіліне деген қандай «құрмет» екенін түйсіну – түк емес. Орыс тіліндегі «придется» деген етістік еріксіз жасалатын немесе лажсыз істеуге тура келетін іс-қимылды білдіреді. Қандай аянышты: қайрансыз қалған Салтанат-сұлуға қиын соғатын болды-ау?
…Айтпақшы, мың қазақтың бірі білмейтін қайдағы-жайдағы gonzo.kz сайтындағы бықсықты былықтырып нем бар еді – егер осындай лажсыздыққа «душар болған» қазақтарға жаным ашымаған болса?! Әттең-ай, әттең! Қайтсек, бұларды лажсыздықтан арашалай аламыз?!
Ермұрат БАПИ