Обалы кімге?
Алматы қалалық соты қоғам белсенділері Ермек Нарымбаев пен Серікжан Мәмбеталинді екі айға тұтқындау туралы бұған дейінгі бірінші сатыдағы сот шешімін өзгеріссіз қалдырды. Оларға Қылмыстық кодекстің 174-бабының 2-тармағы бойынша «ұлтаралық араздық қоздырды» деген айып тағылған еді.
Алматы соты ғимаратының алдында қоғам белсендісі Макс Боқаев Мәмбеталин мен Нарымбаевты қудаламауды талап етіп, «Тіл кеспек жоқ» деген плакат ұстап, жалғыз өзі пикет өткізді.
Азаматтық ұстанымына берік, «алабөтен» ойы бар азаматтарға қатысты кез келген сот ісі дау-дамаймен басталатыны әдетке айналғаны қашан. Жаза-жаза жауыр болса да, қайталауға тура келіп тұр. Алдымен сот залына кірудің өзі бір машақат, қалалық соттың кіре берісі «жабайы базардағы» саудаласқан жұртты елестетеді, сотқа кімнің кіруі тізімге алынып, алақандай қуысқа қысылып, полицейлерге құжатымызды көрсетіп, әрең кірдік. Ал өзге сот ісіне қатысушылардың атын атап, шақырып, еркін кіргізіп жатса, біз жаға жыртысып, үнемі айқай шудың арасында жүрміз.
Залға кіріп, отырғанымыз сол еді, соттың хатшысы, террористер мен аса қауіпті қылмыскерлерді жауапқа тартып жатқандай, «шығыңыздар, бұл – жабық іс» деді. Сіресіп отырып алған жұртты сүйреп шығарудан тайынатын түрлері жоқ. Судья Ардақ Ешеев апелляциялық арызды БАҚ және қоғамдық ұйымдар өкілдерінің қатысуынсыз қарау туралы қаулыны қолма-қол шығарды.
Өзіміздің конституциялық құқымызды талап еткенімізге судья міз баққан жоқ, шығып кетіп, басқа залға барды да, есігін тарс бекітіп алып, істі қарады. Қамауда отырған екі азамат та сотқа шақырылған жоқ. Мәмбеталин мен Нарымбаевтың да ісін судья Ардақ Ешеев бірінен соң бірін қарап болған соң, шығарған шешімін жиылған жұртқа ежіктеп оқып берді.
Қылмыстық кодекстің «Әлеуметтiк, ұлттық, рулық, нәсiлдiк, қауымдық немесе діни алауыздықты қоздыру» деп аталатын 174-бабының 2-тармағы бойынша бес жылдан он жылға дейінгі мерзімге бостандығын шектеу, не дәл сол мерзiмге бас бостандығынан айыру жазасы белгіленген. Жаңаөзендегі қанды қырғыннан соң «Әлеуметтік араздық туғызу» айыбы азаматтық қоғамның белсенділеріне жиі тағылуда. Адвокаттардың айтуынша, бұл – соттың соңғы шешімі. Екі айдан соң іс оңды шешілмеген жағдайда адам құқықтары жөніндегі БҰҰ комитетіне шағым берілетінін мәлімдеді.
БҰҰ-ға шағым жеткенше, екі азаматтың жағдайы қалай боларын кім білсін, тәуелсіз сарапшылардың айтуынша, бұл іске тапсырыс беруші Ресейдің «ФСБ» қызметі, орындаушысы өзіміздің «КНБ» көрінеді. Ғаламторда, әлеуметтік желіде «Тәуелсіздікке қауіп төндіретін шовинистік пиғылдағы саясатты ашық сынағандары үшін қамауға алынған» деген пікірлер шындыққа саяды. Әйтпесе ұлт араздықты туғызатындай жазбалары «әккі тергеушілердің» зерттеуі неге сот ісін қараған кезде жария етілмеді? Демек, екі айдың ішінде ондай дәлелдер ойдан құрастырылатынына күмән жоқ. Тәуелсіздіктің ширек ғасырға жуықтаған кезеңіне «37»-нің қуғын сүргіні қайта айналып келгені ме деген үрейден құтылар күн қайсы?..
Бақытгүл МӘКІМБАЙ,
«D»