«Общественная позиция»
(проект «DAT» №36 (353) от 6 октября 2016 г.
Донецкіде атып түсірілген малайзиялық МН17 лайнері туралы тексеру қорытындысы жарияланды. Күткендегідей, Ресей бәрін теріске шығару ойынына кірісіп кетті. Олар ештеңені де мойындағысы жоқ. Жақында, осы баяндама жарияланар қарсаңында тағы бір кезекті гипотезаны ұсынғаны белгілі. Ол бұрынғы айтып жүргендерінен мүлдем өзгеше болып шықты. Бұған ресейлік журналистердің өзі таң қалды, бірақ бұдан қымсынып жатқан олар жоқ, дәлел толық емес деп жар салуда.
Әрі қарай не болады? Бұл жөнінде Украина саясаттанушысы О. Пономарь төмендегідей жорамал жасайды. Ол өз болжамын дәл осындай жағдайды басынан өткерген Ливия басшысы Каддафидің тағдырымен салыстыра отырып талдайды. Енді соған сөз берейік:
«Сонымен… не білдік?
«Бук» (ракета кешені – Ред.) – расчетымен қоса Ресейдікі. Тіпті оларды өлгеннен кейін де, оқиға болардан бір апта бұрын жалған бұйрықпен армиядан запасқа жіберген болса да, бұл ештеңені өзгертпейді – Бас қолбасшыдан бастап, төмен қарай барлығы да жұмыстарында отыр.
Бұл адамдардың барлығы да анықталған. Енді оларды жауап алу үшін сұрату басталады. Бұл жұмыстарға 1 жыл 3 ай уақыт бөлінген. Әрине, оларды бірден бермейді. Бұл уақыттың бәрінде саудаласу жүріп жатады. Содан соң санкциялар салынады.
Санкциялардан құтылу үшін, Ресей тергеу орындарымен келісімге келуге мәжбүр болады – біреулерді беруге, азды-көпті ақша төлеуге келіседі. Мысалы, Қорғаныс министрін.
Батыс алдымен бұған келіседі. Әйтеуір істі орнынан жылжыту үшін. Сосын жаңа иск басталады (салями тактикасы). Ақырында бәрібір 3 млрд ақшаны төлеуге тура келеді (әрбір қайтыс болған адамға $10 млн компенсация). Бұл 100%. Ақша толық төленбей, санкциялар алынбайды.
Каддафи тарихында трагедия болған сәттен бастап, $3 млрд ақша толық төленіп болғанша, 15 жыл уақыт өткен (онда да 270 адам өлген, әр адамға $10 млн компенсацияны Каддафи ақыры төлеуге мәжбүр болды, оларға да кейбіреулерді беруге тура келді).
Әрине, қазіргі жағдайда бұл процесс анағұрлым шапшаң жүруі тиіс, өйткені онсыз да Ресей басқа себептерге байланысты санкцияда тұр.
Әрі қарайғы Каддафидің тағдырын бәріңіз де білесіздер».
Тағы да МН17 рейсі туралы: кешегі МН17 рейсі туралы пресс-конференция Батыс БАҚ-тарында одан әрі қызу талқылану үстінде. Әсіресе Ресейдің нешетүрлі версиялар ұсынып, түлкібұлаңға салуы Батыс қоғамын таңырқатып отыр, олар Ресейді жаңа қырынан қайта ашып жатқандай. Бұлар кімдермен істес болып отырғандарын енді-енді түсіне бастаған сыңайлы. Баяндамада нақты ешкімнің аты аталмауы, жалпы Ресейді тікелей кінәлау сөздері жоқтығы – Ресей және оның ТМД аумағындағы жанашыр-ватниктерінің хошын келтіріп, көңілдерін көтеруде. Бұл олардың жауапкершіліктен құтылып кетуге болады-ау деген жалған үмітін оятқандай.
Дегенмен де нақты жағдайды анықтай түсу үшін, Батыстың бірнеше өкілдерінің пікірлерін тыңдап көрейік:
Саманта Пауэр – АҚШ-тың БҰҰ-дағы тұрақты өкілі:
• «МН17 лайнерінің апаты туралы Ресей Шығыс Украинадағы жанжал туралы үнемі қолданып келе жатқан әдісіне салып, халықаралық қоғамды шатастыруға барынша тырысып-ақ жатыр».
Петр Порошенко –
Украина президенті:
• «Алдын ала тергеу қорытындысы МН17 апатына Ресейдің кінәлі екендігін нақтылады. Енді БҰҰ Қауіпсіздік кеңесі аясында бұған кінәлілерді жазалау механизмін жасауымыз қажет».
Арик Толер – МН17 рейсінің жойылу себебін зерттеген Bellingcat тобының мүшесі:
• «Халықаралық тергеу тобында жұмыс жасайтын мамандар бізге белгілі жағдайдан анағұрлым көп білетіндігі сондай, мен бұған ризашылықпен қатты таң қалдым. Олардан келген қорытынды да біз жасаған қорытындымен бірдей. Соған қарамастан тергеушілер тым сақтық танытып отыр. Мен мұны саяси шешім деп есептеймін – Ресейге, мемлекет ретінде, өзіне-өзі қазып отырған көрден бір қадам жерге әлі де болса кейін шегінуге мүмкіндік қалдырып отыр. Оның мақсаты – жекелеген Ресей азаматтары әлі де болса тергеу орындарымен әріптестік қатынас орнатып, жағдай мүлдем қиындап кетпей тұрғанда, өз жағдайларын жақсартуға жұмыстанса дейді.
Олар Ресейдің қатысы бар екендігін анық біледі, дегенмен де негізгі акцентті кінәлі адамдар тергеу ісіне өз еріктерімен көмектессе дегенге аударып отыр. Бұл 100 адамның басым бөлігі – Ресей әскерилері және тек қана 53-бригада емес, «БУК»-ті тасымалдауға көмектескендер де бар. Бұл операцияға қатысқан барлық адамдардың нақты аты-жөні белгілі. Оларда одан басқа да толып жатқан ақпараттар бар.
Тағы бір байқағаным – пресс-конференцияда көрсетілген видеода «БУК»-тің соңғы екі санын көрсетпей, тек «9М38» жазуын ғана қалдырыпты да, соңғы Курскілік 53-бригаданікі екендігін білдіретін «M1» индексін бояп қойыпты. Мұның өзі – әлі де болса Ресейге қалдырып отырған мүмкіндігі. Соған қарамастан олар бәрін теріске шығарудан танар емес.
Захарова (РФ Сыртқы істер министрлігінің ресми өкілі – Ред.) мұны саяси астары бар баяндама дейді ме? Олай болса, келесі баяндаманы күтсін. Онда ашық текстімен бәрі де айтылатын болады және орыс әскерилерінің барлық нақты аты-жөні аталатын болады. Сонда да Ресей өтірікті қарша боратуын қоймауы мүмкін. Олар өтірікті қаншалықты айтқан сайын, біз оны нақты фактілермен соншалықты жоққа шығаруға дайынбыз. Жалпы, біз әзірге жұмыссыз қалмайтын сияқтымыз».
P.S. Аустралия СІМ: МН17 лайнерін жойған күдіктілердің аты-жөні 2016 ж. аяғына дейін жарияланатын болады. Былайша айтқанда, ресейліктерге өз еркімен тергеу орындарына келуге 3 ай мерзім беріліп отыр.
Қуаныш ЕДІЛХАНТЕГІ