«Общественная позиция»
(проект «DAT» №9 (373) от 8 марта 2017 г.
Сәрсенбінің сәтінде
Жазған әндері шоу-бизнестің шаңын шығарып жүрсе де, өз басы танымалдыққа талпынбайтын, қарапайым қалпында жүруді жөн көретін сазгер, әрі әнші Айгүл Бажанова бүгінгі «Сәрсенбінің сәтінде» қонақта.
− Айгүл ханым, Қытайдағы ән байқауында ерекше дауысымен әлемді дүрліктірген Димаш сіздің бір әніңізге құда түсті деп естідік. Сұхбатымызды осы хабардан бастайық…
− Иә, Димаштың музыкалық талғамы мен ерекше дауыс диапозонын ескеріп, әкесі – Қанатқа «бір ән жіберейін, тыңдап көріңіз» деп ұсыныс тастаған өзім болатынмын. Ол кісі ұсынысымды қабыл алған соң, 3-4 әнімді жібердім. Соның ішінен ақын Мұнайдар Баймолда сөзін жазып берген «Маxаббат бер маған» деген әнімді ұнатып, Қанат бұл әнді Димаштың репертуарына қосқысы келетінін айтты.
Жалпы, бізде – Димаш екеуіміздің арамызда алдағы уақытта да шығармашылық байланыс болады деп ойлаймын. Себебі Димаштың дауыс мүмкіндіктері менің әндерімнің шарықтау мүмкіндігіне сәйкес. Осы тектес әндер менде баршылық. «Әйтеуір түбінде бір орындаушысын табар, әр нәрсенің өз уақыты бар» деп, сақтап жүрген әндерім бар еді. «Маxаббат бер мағанның» да жазылғанына 3-4 жылдай болып қалған-ды.
− Бұл ән Димаш қатысып жатқан «Сингер» байқауында орындала ма?
− «I ‘m singer»- де орындала ма, жоқ па – ол жағын мен сұрамаппын. Мүмкін, орындайтын болар – оны Димаштың өз қалауы біледі.
− Музыка мамандарының айтуы бойынша, Димаш әнді төрт октаваға дейінгі диапозонда орындайды екен. Яғни, сіздің бұл әніңіз сол дауыстың талабына сай келгені ғой…
− Солай шығар… Мен шынында да күрделірек әндер жазғанды жақсы көремін. Екі октавада орындалатын әндерім бар, егер модуляция жасаса, ән үш октавада орындалады.
− Димаш бұрынырақта ел ішіндегі бір ән байқауына қатысқан кезде белгілі айтыс ақыны Ринат Зайытов «мұндай шыңғырған дауыстан қорқамын» дегені бар. Ал музыканың маманы ретінде сіз Димаштың дауысын қалай бағалар едіңіз?
− Біз қолда бар алтынды қадірлей алмаймыз. Барымызды қолдамақ тұрмақ, оны қасақана елемеуге, көрмеуге тырысамыз. Эфирге жиі шығатындарды, «жер өртеп, аттарын шығаратындарды» төбемізге көтеруге бармыз, бірақ нағыз талантты, саф алтынды байқамаймыз. Біздің байқауымыз үшін, Димашты міндетті түрде өзге бір алпауыт ел мойындауы керек екен. Оны әйгілі Лара Фабиан, сондай-ақ шетелдік танымал кәсіби музыка мамандары бағалап жатқанда, менің баға беруім бірнәрсе өзгерте қояр ма екен?! Мен оған баға беретіндей кіммін? Димаш біздің елден «өсіп кеткен» әнші.
− Осыған орай желіде жазылған пікірлердің ішінен бір оқырманның «сіздің қазақы нақыштағы әніңізді Димаш конкурстық әнге айналдырып жібермесе екен» деген жазбаны көріп қалдым. Бұған қатысты не айтар едіңіз?
− Конкурстық әндер әншінің мүмкіндігін тексеруге жақсы. Димашта білім де, музыкалық такт та, жүрек те, теxника да, дауыс та бар. Олай болмаса, көтере алмайтын шоқпарды беліне байламас еді деп ойлаймын. Сондықтан әнді өз деңгейінде орындайтынына сенемін.
− Жалпы, сіз жөнінде өз әнін кім көрінгенге бере бермейтін композитор деген сөз бар. Бұл қандай талғамнан туған талап деп айтар едік?
− Менің әндерімді кім көрінген сұрай да бермейді, кез келгенге ұнай да қоймайды. «Кім көрінгенге ұнай бермейді» деп, әндерімнің бағытын да, стилін де өзгерткім жоқ. Жеңіл-желпі ән жазу қиын емес шығар. Бірақ мен олай жазбаймын, жазғым да келмейді. Бұл – өнер. Өнер қонған адам болғасын, абыройлы болғанға не жетсін. Ал абырой бір айда немесе бір жылда келе салмайды. Ол – көп жылдардың жемісі. Жолымның, тариxымның былғанғанын қаламаймын.
− «Жұмыртқа бұрын пайда болды ма, әлде тауық па?» деген сауал тұрғысынан айтар болсақ, әнді әйгілі ететін композиторлық шеберлік пе, жоқ әлде әншінің дауысы ма?
− Әннің тағдыры да адам тағдыры сияқты. Біржақты сипаттай салуға болмайды. «Көк тудың желбірегенін», мысалы, ән танымал болғанға дейін де бірнеше белгілі әншілер орындаған. Бірақ сол Ибрагим Ескендірдің орындауында ғана әннің бағы ашылды. Сол сияқты қаншама ән орындаған әншіні ешбіреуі әйгілі етпей, тек бір ғана әннен бағы ашылып кеткендер де бар.
− Алматыда алғашқы шығармашылық концертіңізді өткізуге дайындалып жатқан көрінесіз: ол концерттің сахнасына кімдер шығады, жұртшылыққа қандай жаңалық ұсынбақ ойыңыз бар?
− Әншінің бәрін тізіп шығу міндет емес шығар. «Мұзарт» − «Жалғыз досым», Ақбота – «Қош, маxаббат», Сәкен (Майғазиев) – «Асыл ана», Айгүл (Иманбаева) – «Жақсы көрем» әнімен шығады. Ескі әндер де қайта өңделіп, оны басқа әншілер орындайтын болады. Жаңа әндер де көп. Оның бәрін айта берсем, несі жаңалық? (Күлді).
− Айтпақшы, ол концертке Димаштың қатысуы мүмкін бе?
− Мүмкін. Оны мен де білмеймін, Димаштың әкесі әрі продюсері Қанат та білмейді. Бұйырса, келер, бұйырмаса – оны да көрерміз.
– Анда-мұнда ән айтып қалатыныңыз бар: концертіңізде өзіңіз орындайтын ән бола ма?
− Әлбетте. Өзімнің концертім болған соң, соны пайдаланып, өзім де бір ән айтып қалайын! Менің де орындауымдағы әндердің айнымас табынушылары бар – сенсеңіз. Солар үшін саxнаға шығамын.
− Музыка сыншыларының арасында «Айгүл Бажанованың әндері – махаббат пен сыршылдықтың әлемі» деген бағам бар. Дегенмен, сізді өзге сазгерлер секілді телебағдарламалар мен концерттерден жиі көре бермейміз. Осы «тартыншақтаудың» астарында қандай сыр жатқанын білуге болар ма екен?
− Білмеймін, бірақ әдейі істемеймін. Шақырса – баруға тырысамын. Шақырмаса – сұранбаймын. Өзімнен «культ» жасағым келмейді. Ән шығару мен үшін өмірімнің жәй ғана бір бөлшегіндей, қалыпты, қарапайым, дәлелдеуді қажет етпейтін сіңісті нәрсе сияқты. Сондықтан ба, өзімді елден ерек, «композитор» сезінуім сирек. Қарапайым пендемін. Өзеуреп, өзімді көрінген сахнаға тықпалауды майда тірлік санаймын.
− Сіз ән ғана емес, сонымен бірге оның мәтінін де өзіңіз жазасыз: бұл сіздің ақындарға көңіліңіз толмағаннан туған талпынысыңыз ба, әлде «талантты адам – әр қырлы» деген сөздің әлпеті дәл келе ме?
− Тапсырыспен жаздырған әннің мәтіні «жансыз» болып, көзге ұрып тұрады. Сондықтан ақындарды қинағым келмейді. Нағыз, жазба ақындар ондайға шорқақ келеді. Себебі қарапайым болса да, ішімнен шыққан әнге өз жанымнан өлең жазғаным әлдеқайда сіңімдірек.
− Бірақ қазіргі кезде әншілер өздеріне-өздері ән жазып алатын «өнер шығарды». Мәселен, ақындық кемістігін бетіне басса да, әніне өзі өлең жазып алатын Сейфуллин Жолбарысты былай қойғанда, жас әншілер Әли Оқапов та, Жанар Дұғалова да өздері мәтін жазатын болды. Осы сияқты «әмбебаптыққа» сіз қалай қарайсыз?
− Әркім өз ісінің шебері болсын. Басқа айтарым жоқ.
− Айтпақшы, сіз тойға арналған әндер жазуға да соншалықты құштар емес екенсіз. Сонда әншінің бәрі тойдан нәпақа тауып жүргенде, сіз қандай табыстың есебінен күн көріп жүрсіз?
− Несібем – Алладан. Жоқтан барды жасай алмаймын. Әр күннің несібесі барына сенемін.
− Шығармашылығыңызда басқа алға қойған мақсаттарыңызбен бөлісе отырсаңыз…
− Осы мен мақсат та қоймайды екем. Бірақ іштей әндерімді «А’студио», Стинг, Лара Фабиан сияқты әншілердің орындағанын елестетіп, армандап аламын.
− Әншілерге ән жазып жүрген жас сазгерлер ішінен кімдердің еңбегіне қарап сүйсінесіз?
− Мүмкін, ізденіп, жаңа әндерді тыңдамағаннан болар, әзірге тоқталып ешкімді айта алмай тұрмын, есіме түспей отырғаны. Демек, есте қалардай ешнәрсе тыңдай қоймағаным ғой. Әйтпесе баршылық қой. Айтпақшы, Шоқан Уәлиxанов деген жас сазгер бар – ерекше стильді. Сосын Жанар Дұғалова жақсы, білімді композитор ғой.
− Сазгер ретінде сіздің есіміңізді қай жазған әніңіз көпшілікке танытады деп айта аласыз?
− Мен мектепте жүргенде «14 жасар сәбидің сөзі» деген ән жазып, xалықтың ықыласына бөленгенмін. Содан бері «Білмеймін, сені баласындым ба?», «Кездескім келеді», «Бұрымы ұзын қарындас», «Жалғыз досым», «Қош, маxаббат», «Ақ гүлдер», «Асыл ана» атты әндерімнің барлығы менің мәртебемді көтерді. Естеріңізде болса, «Ғашық жүрек-2» фильмінде Мөлдір конкурсқа менің «Сен» деген әнімді орындап шығады. Таңдау бұл әнге кездейсоқ түскен жоқ. Оны елімізге белгілі, өте сауатты музыкалық продюсер Бағым Мұxитденова таңдаған еді. Айтпақшы, концертке Баянның продюсерлігіндегі Жарқынай деген әнші қыз сол әнді орындап шығады. Және Бағымның өзі де менің бір әнімді орындайды. Осыдан кейін концертімнің болашақ деңгейін бағамдау қиын емес шығар…
– Иә, сәті түссе, деңгейлі концерт болайын деп тұр екен. Іске сәт!
Сұхбаттасқан –
Анар ДӘУКЕН
• Сурет Айгүл Бажанованың ФБ-парақшасынан алынды