Қытайдағы «саяси үйрену орталығы» деп аталатын түрмелерге мыңдап қамалып жатқан қандастарымыздың мәселесі әлі де өршіп тұр. Өкінішке қарай, қазақтың «рухани жаңғыруына» белсене араласып, даңғаза дүрмекпен жүрген мемлекеттік басылымдар мен телеарналар Қытайдағы «қазақ мәселесіне» келгенде жұмған ауыздарын аша алмауда. Бергі жақта бүкіл Қазақстан «жаңғырып» жатқан мезетте, арғы жақтағы ата-анасынан, ағайындары мен отбасыларынан хабар-ошарсыз қалған қандастарымыз қытайлық саясаттың озбырлығынан зардап шегуде.
Міне, осы аптаның басында да «Атажұрт ерікті жастары» қоғамдық қозғалысының кеңсесін паналаған бір топ қандастарымыз баспасөз мәслихатын өткізіп, Қазақстан билігін туған-туыстарына араша түсуге шақырды. Біз осы жиында жанайқайын қалың жұртшылыққа, Қазақстан билігіне жеткізуге жанұшырған бірер азаматтың сөздерін қаз-қалпында жариялап отырмыз.
Ақжол РАХМАН:
– Мына суреттегі адам – менің әкем. (Суретте ортада). Ол Қытайдың Толы ауданында 31 жыл бойы ұстаздық етті. Атамекенді аңсап, 2008 жылы отбасымызбен Қазақстанға көшіп келдік. Ел қатарлы еңбек етіп, бақытты отбасы болып өмір сүрдік. Алайда 2017 жылы бұл бақытты сезімнен айырылдық. Былтыр әкем зейнетақы мәселесімен Қытайға кетті. Арада 2 ай өткен соң, әкемізбен хабарымыз үзіліп, қазір оның тағдырына қатты алаңдап отырмыз. Ұзынқұлақтан келген хабарға сәйкес, әкемнің «Рахман» деген аты Қытайдың сақшыларына ұнамай, оны жауапқа тартыпты. Әкемді көрмегеніме бір жарым жыл болды. Ал әкемнің «саяси үйрену орталығы» деген түрмеде отырғанына 8 айдан асты. Оның денсаулығы да нашар, тыныс алу жолы ауруына шалдыққан. Жүрегі де нашар. Анамның жағдайы мәз емес. Әкемізді уайымдап, жанымызды қоярға жер таба алмай жүрміз. Мектепке барып, сабақ оқуға мүлде зауқым жоқ. Қалай оқимын сабақты, бар ойлағаным әкем болса?! Қазақстанды басқарып отырған атқамінер ағаларымыздан өтінерім – менің және мен сияқты мыңдаған балалардың әкелерін Қытай түрмесінен босатып беріңіздерші!
Мәденгүл МАНАП:
– Мен Тарбағатай аймағының тумасымын. Ұлым Жеңіс Нұрылжан 2017 жылдың 19 желтоқсанынан бері Қытайдың «саяси үйрену лагерінде» қамауда отыр. Немерем менің қолымда болғандықтан, оның балабақшада түскен суретін ұлыма «вичатпен» жібергенмін. Сөйтсе, балама сақшылар келіп, сенің Қазақстанмен байланысың бар деп, сол күні лагерьге қамауға алыпты. Менің жан бағып отырған жалғыз балам еді, содан бері одан хабарсыз қалдым. Қазір келінім мен немерем қамаудағы әкелерінен хабар аламыз деп, сол жақта қаңғырып жүр. Ұлымның денсаулығы нашарлап, ауруханаға түскенін естідім. Оған ота жасаған соң, 20 күннен кейін қайтадан лагерьге алып кеткен екен. Кейіннен елден естігенім: ұлымды сүйеп кіргізіп, сүйеп шығарады дейді. Ұлымның иә өлі, иә тірі екенін де біле алмай отырмын. Баламның қамауда жатқанына, міне, бір жыл болды. Өзім де жылай-жылай жүрек ауруына шалдықтым. Балам, келінім мен немерем Қазақстанға оралмайынша, маған тыныштық жоқ. Қолымнан келетін барлық әрекеттерді жасауға бел будым.
Нүкен ҚАДУАН:
– Мен Қазақстан азаматымын. Күйеуім Жанат Зейнелханұлы азаматтық алып үлгермеді, ықтияр хатпен жүрген. 2017 жылы 4 желтоқсанда шекарадан өткен кезде қытайлық сақшылар оның барлық құжаттарын тартып алған. Міне, бір жылдың жүзі болды, Қазақстанға келе алмай отыр. Кәмелетке толмаған екі баласы әкелерін іздеп, күнде жылайды. Үлкен балам 9 жаста, кішісі 3-ке енді толды. Балаларым Қазақстан азаматтары. Әкелерін көрмегендеріне 11 ай болды. Сабақтарына қарауды қойды. Маған әкемізді тауып бер дейді, қайдан тауып берем, қолымнан не келеді менің?! Қазақстан билігіндегі шенділерден көмек сұраймын! Біз сияқты мыңдаған отбасылардың қайта қосылуларына әрекет етсе екен деймін.
ТАУҚЫМЕТ ТІЗІМІ
Қытайдың Іле-Қазақ автономялы облысы, Алтай аймағы, Қаба ауданынан «саяси үйрену лагеріне» қамалғандар:
- Сарқыт имам Қалибекұлы – Сартам ауылы Жымба қыстағынан
- Шежау Солтанұлы – Сартам ауылы Қорқырама қыстағынан
- Құрманғазы Нәбиденұлы және Қуаныш Тоқанұлы -Жайылма ауылы Талды қыстағынан
- Ерқали Өмірбекұлы, Нұрқалыи Өмірбекұлы, Күмай Өмірбекқызы – Жайылма ауылы екінші қыстағынан
- Нұрбол Мапайұлы, Гүлсім Абылайқанқызы – Жайылма ауылы, Бәйге төбе қыстағынан
- Қайса Жұмаұлы, Мұратбек Қапдоллаұлы – Сартам ауылы Мәди қыстағынан
- Төлеуқалый Мұсаұлы – Теректі Ауылынан
- Өкен ймам Мақыметұлы – Сартам ауылы Тектұрмас қыстағынан –
- 92 жастағы Құрманғалидың немересі ұсталған (аты белгісіз) – Жайылма ауылынан
- Мақсат Кәсіпұлы – Сартам ауылы Сарөлең қыстағынан
- Екпін Оңалқанұлы – Сартам ауылы Кикбай қыстағынан
- Қабылбек Қанағатұлы – Көлібай ауылы Қарашіліктен
- Құрал Жұматайұлы – Көлібай ауылынан
- Думан Көшегенұлы – Көлібай ауылы Қарашіліктен
- Алға Нұрақыметұлы – Көлібай ауылы Жалаңаш қыстағынан
- Еркін Мамырқанұлы – Көлібай ауылы Қаратастан қыстағынан
- Күнбек Бекенбекұлы – Сарбұлақ ауылынан
- Біржан Жұмашұлы – Көлібай ауылы Қарашілік қыстағынан
- Қуаныш Жеңісбекұлы, Аршын Ергенбекұлы, Айқын Ергенбекұлы – Жайылма ауылы 9-қыстақтан
- Жалғас Толқынұлы – Көлібай ауылы Нәлі қыстағынан
- Серікбол Құсайынұлы – Сартам ауылы Көктұмсық қыстағынан
- Ерлі – зайыпты Болат Раздыханұлы және Қайшатай Білезікқызы – Көлібай ауылынан
- Ерлі-зайыпты Мағаз Мағырыйбайұлы және Рина Отарбекқызы
Шыбар ауылынан - Гұңзобек Зарыққанұлы – Көлібай ауылынан
- Мұрал Айтаxыметұлы – Сартам ауылынан
- Азат (тегі белгісіз) – Жайылма ауылы Ақтөбе қыстағынан
- Әйкен (тегі белгісіз) – Жайылма ауылы 9 –қыстақтан
- Абый (тегі белгісіз) – Жайылма ауылы 9-қыстақтан
- Ербол Құралқанұлы – Жайылма ауылы Кердала қыстағынан
- Табыс Тоқтарбекұлы – Жайылма ауылы Ақтөбе қыстағынан
- Рамазан имам – Жайылма ауылы Ақтөбе қыстағынан
Іле-Қазақ автономиялы облысы Мұңғылкүре ауданынан қамалғандар: - Нұржақып Әуелбек
- Еркінбек Сыбақ
- Ілебек Сыбақ
- Керімбек Сыбақ
- Жұмабек Сенбай
- Болат Ораз
- Оразғали Мәзім
- Ерзат Ілебек
- Ершат Айеша
- Нүсіп Қари
- Тілеутай Оразәлі
- Оразғали Имам
- Нұрсапа Саизбекұлы
- Бейсен Тоқтарбекұлы
- Әбдуәлит (ұйғыр)
- Нұргелді Әбдібай (ұйғыр)
- Әлімжан (ұйғыр)
- Еркін (ұйғыр)
- Уахап (ұйғыр)
• «Атажұрт қазақ жастары» ұйымы қамауда отырған бұдан басқа тағы 10 адамның тегін анықтауда.
Дайындаған –
Азамат ШОРМАНХАНҰЛЫ,
«D»
