Құрметті «DAT»-тың достары! Біз бұған дейінгі 21 жылда ешқашан сіздерге «алақан жайып», көмек сұрамаған едік… Елдегі дағдарыстың салдары өздеріңізге де оңай соқпай отырғанын жан-тәнімізбен біле отырсақ та, бүгін біз газет тап болған қиындықты қысыла-қысыла айтып, сіздерден көмек сұрайық деп отырмыз.
Ең алдымен сіздер қала-даланы кезіп жүріп, «DAT»-ты әрең әупіріммен тауып алатын, оны 120–150 теңгенің төңірегіндегі бағаға сатып алатын жағдайды айтайық. Біріншіден, Ақорданың айтуымен республика қалаларындағы газет сататын дүңгіршек-киоскілердің саны күрт қысқарып кеткенін көріп жүрсіздер. Әкімдердің айтатыны – «дүңгіршектер қала көшелерінің көркін кетіреді». (Ой-сананың көркі кетерінде олардың ісі жоқ). Бір ғана Алматының өзінде соңғы екі жылда 100-ден астам дүңгіршек жабылды. Астанада – Есілдің сол жағалауында газет-журнал саудалайтын ондай орын қалмады. Оң жағалауда қалғаны – оншақты ошақ. Басқа қалалардағы жағдай да оңып тұрған жоқ.
Міне, газеттің саудалануы мен оның таралымының өсуіне (құрығанда, тұрақтап тұруына) осы дүңгіршектердің күрт қысқаруы қатты әсер етті. Басқа алыс аудандар мен аймақтарды айтпағанда, соңғы екі жылда бір ғана Алматыда бес мың дана таралымнан айырылдық. Бұл – біздің баспахана қызметіне төлейтін ақымыздың тең жартысына пара-пар соманы жоғалттық деген сөз.
Айтпақшы, Алматы мен басқа да ірі қалаларда көше көркін кемсітпей, самсап тұрған «Караван» киоскілері біздің газетті саудалауға алмайды. Себебі – олардың қожайыны Дариға Назарбаева. Өзі мен туыс-туғанын, төңірегін жиі сынайтын «DAT»-ты сатуға бақандай ел парламентінің спикері тыйым салған. «Караван» газеті мен оның менеджер-логистиктерінің алдарына сан рет бардық. Олар «жоғарғы жақты» нұсқайды: «хозяйн запрещает» деп.
«Ол кім?».
«Как будто вы не знаете…».
Әрине, «знаем» – ол Рахаттан қалған «КТК» мен «Караванның» мұрасына ие болған Дариға ханым Назарбаева. Бір қызығы – Алматыдағы жөні түзу киоскілер «Дауыс» пен «Мир пресстен» бастап тегіс сүрілген кезде «Караванның» алба-жұлба дүңгіршектеріне Байбек әкімнің тісі батпады. Неге? Негесі белгілі: Байбек-бала өле алмай жүрген жоқ…
Екіншіден, қалған-құтқан жерлерде «DAT»-тың 120–150 теңгеге сатылуына біздің тіптен де қатысымыз жоқ. Бұл – біздің газет арқылы өз нәпақаларын түгендеген көтерме саудагерлердің «кәсіпкерлігінен» туған баға. Біздің редакциялық таратушылар белгілеген баға – 60–65 теңгеден аспайды. Ал тиыннан теңге құраған сатушылар газеттің таралымы есебінен түсімді ұлғайтудың орнына, оның бағасын өсіруге құштар. Бағаны 100 теңгеден асыра шарықтатуға әкімдіктердегі ішкі саясат мамандарының қатысы бар-жоғы – күмәнді мәселе. Таралымның неғұрлым аз болуы – тәуелсіз ақпарат іздеген елдің санасын сансыратпаудың амалы…
Әрине, газет таралымының қысқаруына смартфон-қалтафондардың да қатысы жоқ емес. Бүгінде екінің бірінің қалтасында «Айфон» мен «Самсунгтің» жүруі – қалыпты құбылыс: қала кезіп, газет іздеудің қажеті шамалы, бүкіл әлемнің тыныс-тірлігі қалтаңда жүр. Бірақ бір ескеретін жәйт – «DAT»-та шығатын ақпаратты «Айфоннан» өлсең де таба алмайсың!
Сонымен бірге теміржол және автокөлік тасымалының тарифі де күн сайын қымбаттау үстінде. Газетті алыс аймақтарға жеткізу қызметі өзіндік құнның 5 пайызына пара-пар. Қымбаттамай қалған – «DAT» қана. Оның бағасын өсіру – жарлы жұртшылықты буындырғанмен бірдей болған соң, соңғы үш жылдан бері бағаны «байлап» отырған жәйіміз бар. Редакцияның штаты мен басқа шығындарды (жалақы, аренда, байланыс, көлік) мейілінше қысқарту арқылы газет бағасын ұстап отыруға мәжбүрміз. Кешкісін жұмысынан үйіне қайтып бара жатқан халықты 150 теңгеге газет алам ба, әлде екі бөлке нан алам ба деген қиын таңдауға тап қылмайық дейміз-дағы…
Енді біз үшін қиындықтан құтылудың қандай амалы бар?
Әрі ойлап, бері ойлап, оның жолы – «DAT»-қа пошта арқылы жазылу деп шештік. Әрине, бұрыннан бері жазылып жүрген ағайынға айтар сөз жоқ. Айтар сөз – газеттің жаңа санын іздеумен сарсаңға түсетін жанашыр қауымға арналады.
«DAT»-қа жазылыңыздар, ағайын! Елдегі жарым-жалғыз нағыз тәуелсіз газетті сақтап қалайық. Үлкен өтініш – өзіңіз жазылыңыз, ағайын-туғанға, көрші-қолаңға, жұмыстас жолдастарға қолқа салыңыз: бір жылға жазылудың 4 мың теңгесі тесікке тығын болмас, бірақ көпшіліктен жиналған қаржы газетті қиындықтан құтқаруға сеп болары сөзсіз.
Бетімізбен жер басқандай болып айтарымыз осы: келесі жылға жазылу науқаны басталды – «DAT»-қа жазылыңыз! 21 жылдан бері бізбен бірге болған, бізді апта сайын іздейтін қадірлі оқырманның жәрдеміне зәру екенімізді жасыра-жасыра болдық! Бүгін жаңбыр-жаңбырдың арасынан өтіп, оқырманының ығын паналаған «ДАТ» жобасындағы «Общественная позиция» газетінің 500‑і саны сіздің қолыңызға тиіп отыр. Соңғы он жылда ғана 500 газет шығарып, бес ауыз сөзбен қолқа салуға қақымыз бар шығар: «DAT» жобасындағы газетке жаппай жазылайық!
Біз бұрынғы бетімізден таймаймыз: қазағын, мемлекетін сүйетін, халқының тағдырына жаны ашитын, оның қазіргі жағдайына арашашы, «айқайшы» газетіміз билікке «бөтен», балама ақпарат таратудан айнымайды. Демократиялық оппозицияда жүрген азаматтарды тобырымен соттап, айдап, қудалап жатқан заманда, Есілдің сол жағалауындағы Ақорда мен «кітапхананың» ортасында екіге жарылған биліктің ара-жігін білгіңіз келсе, «ДАТ»-қа жазылыңыз!
Бізге жаңадан қосылатын оқырмандар үшін қысқаша мәлімет: Қазақстандағы алғашқы оппозициялық басылым – «ДАТ» газетінің бірінші саны 1998 жылы сәуірдің 16-сы күні жарық көрді. Сол жылы нақақ жаламен жабылған бұл газеттің орнын жарты жылдан соң «СолDAT» газеті басты. Сот шешімімен ол да жабылған соң, Қазақстанда әр жылдары «DAT» баспагерлік жобасы аясында «Сегодня-Бүгін», «ДАТ-Ақбота», «ДАТ-Колесо», «ДАТ-Иртыш», «Жұма-Таймс», «Айна-плюс» және «Тасжарған» газеттері жарық көрді. Бұл газеттердің барлығы жалпы жиыны жүздеген миллион теңге айыппұл «арқалап», жарыққа шығуын солақай соттың шешімдерімен тоқтатты.
Ал 2009 жылдан бастап үздіксіз шығып келе жатқан «DAT» жобасындағы «Общественная позиция» апталығына жазылып, тәуелсіз ойдың ошағына жылынам десеңіз, өзіңіз тұратын аудандағы пошта бөлімшесіне барып: «Общественная позиция» газетіне жазылам деп, каталогтан 64258 индексін шұқып көрсетсеңіз болды – пошташы сіздің тұтынушылық талабыңызды орындайды.
Міне, ақыр аяғы «DAT»-тың өзі осылайша халықтан дат сұрауға мәжбүр болып отыр. Енді «DAT»-ты дағдарыстан құтқаруға жәрдем жасаңыз, ағайын!
«DAT» газеттер жобасының
редакциялық ұжымы
Жазылу ақысы төмендегідей:
Біздің индекс – 64258
Алматы қаласы бойынша
және басқа қалаларда (теңгемен):
бір айға – 339,23
үш айға – 1017,69
алты айға – 2035,38
бір жылға – 4070,76.
Аудандар мен ауылдарда:
бір айға – 357,86
үш айға – 1073,58
алты айға – 2147,16
бір жылға – 4294,32.
