Кто-то должен был умереть. 

Ая Ман­тай:

Сәу­ле апай, сіз­ге осын­дай сарын­да хат жазам деп ешқа­шан ойла­мағам. Мен сізді шын жақ­сы көр­дім. Бірақ сіз­ге сізді бүкіл кем­шілі­гіңіз­бен жақ­сы көрем деп уәде бер­генім жоқ. Мыса­лы, маған сіздің прин­ципсізді­гіңіз ұна­май­ды. Шыңғыс Мұқан­ды жеке парақ­шаңы­зда жаман­дай­сыз, сосын ол посты­ңы­зды алып тастай­сыз, екі-үш күн­нен соң, «Шым­кент­тің Науры­зын астар­лап сынаған Сәу­ле «Әй, сен­де, қой, сен­де қой» деп пост жазып шыға келеді. Бір адам «Сәу­ленің сол постын алды­руға сен сәл­де бол­са, себеп­ші болып едің» деп мой­ын­дай­ды деп үміт­те­нем… Сіз ол адам­ды қат­ты сый­лай­сыз, сол үшін атын ата­май-ақ қояй­ын.  Сосын Шым­кент­ке келіп, Шыңғыс Мұқан­ның «құр­метіне» бөленіп шыға келесіз. Кім арқы­лы айт­пай-ақ қояй­ын, оны өзіңіз білесіз. Сіз­ге деген құр­метім кемі­меу үшін өзім­ді пси­хо­ло­ги­я­лық тұрғы­да барын­ша дай­ын­да­дым. «Апай, сізді жақ­сы көрем» деп афир­ма­ция айт­тым.   «Ақжүніс» хаа­ба­рын ашты­ңыз, үялға­ным­нан «Құт­ты бол­сын, апай!» деп жаз­дым. Әле­умет­тік желі­де анамен де, мына­мен де ұрсып оты­ра­тын, сіздің шын мәнін­де, «Ақжүністі» жүр­гізу­ге мораль­дық құқы­ңыз жоқ. Біре­у­ге шарап ішіп оты­рып,  «Ойын лақ еткізіп фейс­бук­та жаза сала­тын қатын ғой» дедім, өтірік емес қой, апай. (рас, басым­ды кесіп алы­ңыз, тағы екі-үш сөз жаз­дым) Сіз алы­спаған фейс­бук­та адам қал­ма­ды, апай. Бәрібір жан­дү­ни­еңіз сәу­ле шашып тұра­тын адам­сыз ғой, оны өзіңіз­ге де мой­ын­даған­сыз. Шын­дап кел­ген­де, түбі бәрі­міз қатын­быз. Жеке­де­гі хат жеке­де қалу керек, апай, тем более мен шарап ішіп оты­рған кез­де­гі хат. Еркек адам жеке­де­гі хат­ты сақтау керек. Сіз­ге әңгі­ме жет­кіз­ген адам­ды мен шын жақ­сы көр­дім, Әмір­хан Балқы­бек секіл­ді жақ­сы көр­дім, сен­дім, ғашық бол­дым.…  Ауыр депрес­си­ядан ол адам бел­гілі бір дең­гей­де мені шығар­ды, бірақ менің хат­та­рым­ды  скрин жасап оты­ра­тын  сол ада­мға сен­ген ақы­мақты­ғы­ма ұялам… 

Сіз­ге сіңлілік кіш­кен­тай кеңес берей­ін: фейс­бук өмір емес, адам өлтіру­ші атанғы­ңыз кел­ме­се, фейс­бук­тан екі не үш жыл дема­лы­ңыз. Сіз фейс­бук­та отыр­саңыз, әлі талай адам­ды өлтіресіз, апай… Фейс­бук­та сіз ғана шын­шыл­сыз, сіз ғана өтірік айт­пай­сыз… Апай, давай, бір-бірі­міздің жеке өмірі­міз­ге әле­умет­тік желі­де қол­сұқ­пай­ық. Сіз жазған үш постқа бір ғана пост­пен жау­ап жазып отыр­мын. Себебі, жаз­басқа ама­лым қалмады…

 Егер тағы әле­умет­тік желі­де жеке басы­ма ашық не астар­лап пост жаза­тын бол­саңыз, онда халы­қа­ра­лық сот­та кез­де­се­міз. Себебі, мен қаза­қстан­дық сотқа сен­бей­мін.  Кім Ібіліс не кім ібіліс емесін зерт­тей­тін және қоры­тын­ды жасай­тын әлем­дік дең­гей­де экс­перт­тер бар.  Әле­умет­тік желі­де ана­ны да, мына­ны да Ібіліс деп оты­ра­тын (Сіз үшін Бер­ді­бек Сапар­ба­ев та Ібіліс қой, апай, иә?) не үшін сол сөзді көп қол­да­на­тын адам сәл ойла­ну керек… Әлем­дік экс­перт сіз Ібіліс пе, әлде мен Ібіліс пе, зерт­теп береді. Сосын қоры­тын­сын фейс­бук­та жари­я­ла­у­ға бола­ды. Рақ­мет, рома­ным үшін тақы­рып тауып бер­діңіз. Рома­ным­ның жар­ты­сын жазып, қолым жүр­мей жүр еді. Енді Құдай мен Ібіліс тура­лы жазам. Сол кез­де «Ойбай, Ібіліс ібіліс тура­лы жазып жатыр» деп арты­ңы­здан ерген тобыр­ды шулат­саңыз таңғал­май­мын. Сіздің­ше, пара­лель­ді әлем­ді көр­ген Бул­га­ков та Ібіліс қой, иә? Ескер­тем түй­сі­гім өте мықты. Түй­сі­гім­мен «жер­дің астын­дағы­ны сезіп қоя­тын бәле­мін». Егер жеке басы­ма әле­умет­тік желі­де ашық не астар­лап тиіс­сеңіз,  сот­та кез­де­се­міз. Маған не айтқы­ңыз келеді, жекем­де айты­ңыз, мені ұрғы­ңыз келе ме, қазір ауыл­да­мын. Жеті­сай­ға, ауы­лы­ма келіңіз. Қай­та­лап айтам, жеке­де­гі хат­ты ұяты бар, прин­ци­пі бар адам жеке­де қал­ды­ра­ды. Ұят та бол­са айтай­ын, ал мен әлі күн­ге дей­ін дев­ствен­ни­ца­мын, сен­бей­сіз бе, гини­ко­ло­гқа апа­рып, тек­сер­тіңіз. Әле­умет­тік желі­де мені «қан­шық, ібіліс» деп жаза­тын­дай, елге масқа­ра­лай­тын­дай сіз­ге кім құқық бер­ді, апай? Балаңы­зға қаты­сты айтқа­ным үшін кешірім сұрай­мын. Маған деген рені­шіңіз бар ма, жеке­ме жазы­ңыз. Мені аямаңыз. Бірақ әле­умет­тік желі­де, көп­шілік­тің талқы­сы­на мені сала­тын­дай заң бар. «Қан­шық» деп жаза­тын­дай мені еркек­тің қасы­нан ұстап алды­ңыз  ба? Кешіріңіз, мен әлі «еркек көр­медім».  Өзім ол жаз­ба­ны көр­медім, бірақ сенім­ді адам­дар айт­ты. Әле­умет­тік желі­де бүкіл жұрт­тың көзін­ше жеке басы­ма тіл тигіз­геніңіз үшін сізді халы­қа­ра­лық сотқа беруі­ме бола­ды? Маған не айтқы­ңыз келеді, ауыр сөз айтқы­ңыз келе ме, аямай тіл­де­гіңіз келе ме, жекем­де айты­ңыз, тіп­ті ұра­сыз ба, бәрін көте­рем.  Қай­та­лап айтам, мен сіз­ге сізді бүкіл кем­шілі­гіңіз­бен жақ­сы көрем деп уәде бер­медім и то соңғы кез­де «жақ­сы көрем, апай», десем өзім­ді сізді прин­ципсізді­гіңіз үшін жек көріп кет­пей­ін­ші деп өзім­ді пси­хо­ло­ги­я­лық тұрғы­да дайындадым. 

 Сіз­ге қаса­ры­сқан­да өлмей­мін деп шештім. Менің алдым­да әлі қан­ша­ма ғұмыр бар. Мен әлі тұр­мысқа шығып, бала туам, (сіз айтқан­дай бақыт­сыз Ая емес­пін, жақ­сы көретін қан­ша­ма оқыр­ма­ным бар) бақыт­ты Ая болам. Мен пері­ш­те емес­пін, жалғы­здық жаны­ма қат­ты батып, он-он бес күн­де сыра не қызыл шарап ішетінім бар. Жалғыз өзім. Үйде. Еркек­тер­мен ішпей­мін. Жасыр­май­мын, ішкем 2006–2008 жыл­да­ры Тоқтарәлі Таң­жа­рық, Ерлан Жүніспен сыра іштім және Бауы­р­жан Серік­ба­ев­пен 2019-да кафе­де сыра іштім, себебі, олар­дың адам­гер­шілі­гіне сен­дім. Соңғы кез­де бір айда екі- үш рет қызыл шарап ішетінім­ді сіз­ден де жасыр­мағам. Сол кез­де сіздің жеке басы­ңы­зға қаты­сты ауыр сөз айтып қой­сам осы әле­умет­тік желі­де кешірім сұраймын.

Сосын әле­умет­тік желі­де мені “Өтірік­ші”, “суайт” деп айып­та­уға сіз­ге кім құқық бер­ді? Айтқы­ңыз келе ме, жекем­де айты­ңыз. Шарап ішіп оты­рып, сан­ды­ры­қтап кететінім бар шығар, ең ары­сы әңгі­ме­лерім­нің көбі өмір­ден алы­нған. “Бөр­те” — Ақба­ян, туған наға­шым­ның қызы, он жеті жасын­да өкпе ауры­нан көз жұм­ды, “Депрес­сия” — жекөк­ше қыз өзім­нің сыны­па­сым,  “Жалғы­здық биі” — өзім, өзім­нің жалғы­зды­ғым т.б.

Сізді бәрібір сұлулы­ғы­ғыз үшін жақ­сы көрем, апай!!! Шын мәнін­де, сізді сұлулы­ғы­ңыз үшін жақ­сы көр­гем. Және оны өзіңіз­ден жасыр­мағам. Себебі, сұлулы­қты жақ­сы көрем!!! Сіздің жаны­ңыз шын мәнін­де таза, апай! Адам тани­мын, ұлтқа бол­сын дей­тін адам­сыз. Өті­нем, апай, осы пост­пен бір-бірі­міздің жаны­мы­зды жара­ла­май тоқтай­ық.  Сұлу ада­мға қашан­да биік­тік тән. Бәл­кім, мен биік бола алмаған шығар­мын, сіз биік қал­пы­ңы­зда қалыңызшы. 

Апай, сіз еке­умізді кім­нің шағы­лы­сты­рып оты­рға­нын өте жақ­сы білем. Және құр­бым Бану­дың теле­фо­ны арқы­лы кім екенін аны­қта­уға бола­ды. Апай, ерке­гі аз әлем­де еке­уміз еркек боп қалай­ы­қ­шы, өтініш. 

(Бір­де-бір сай­тқа көшіріп басуға рұқ­сат жоқ. Егер көшіріп бас­са, сот­та кездесеміз)

«Үш-төрт күн бұрын Алма­ты­дан Жеті­сай­дағы ана­сы­ның қасы­на барған еді. Ол өмірін­де­гі қиын­шы­лы­қтар­ды көте­ре алма­ды. Жаны нәзік жазу­шы мына қатал өмір­ге бей­ім бол­ма­ды. Соңғы рет «Рух» бай­қа­уы­на қаты­сқан еді. Шығар­ма­ла­ры жүл­де­ге ілін­беді, оның талан­тын ескер­меді. Оны өзіне етене жақын доста­ры ғана қол­да­ды. Соңғы жыл­да­ры мүл­дем жұмыс­сыз бол­ды. Жазу­шы­лар Одағы­нан да көмек бол­ма­ды. Мем­ле­кет жас жазу­шы­ны керек қыл­ма­ды. Одақ, әкім­дік мил­ли­он­дап әде­би­ет­тің айна­ла­сын­да жүр­ген­дер­ге ақша­ны таратқан­да Аягүл­ді еле­меді. Енді келіп қимай жатыр­мыз деп жоқта­уда. Бар кезін­де қадірін біл­меді. Ресей­де оқы­ған кез­де оның талан­тын Мәс­ке­уде­гі әде­би­ет қауы­мы өте жақ­сы баға­ла­ды. Ол жаққа барам деген­де, коро­на­ви­рус қозып тұр деп жібер­медік. Ол Мәс­ке­уде­гі РУДН-ге 2013 жылы оқуға түсіп 2015 жылы бітір­ді. Ресей­де 5 жыл тұр­ды. Соңғы кез­де оның өміріне, жүре­гіне жеке адам­дар, үлкен қыз­мет­те жүр­ген бір адам қат­ты әсер етті», — деді жазу­шы­ның құр­бысы Бану Оңдасынова.

Мади­на Сабыр

Көк­те­мі өткен,

өмір­дің жазы да өткен,

Шырқал­май­ды әні де сазы көптен. 

Бауы­ры­на құла­штап алып жатыр,

Қара жер­дің кең еді тәні неткен?!

Биік­тер құла­май­ды биік шыңнан,

Киік те құра­лай­ын сүй­іп тынған.

Аягүл, 

айна­лай­ын, 

айдай қалқам,

Ажалға кім бар сені қиып тұрған?

Шын­ды­қтан шырыл­да­ды үнің талай,

Опа­сыз дүние мын-сан құбылғаны-ай.

Қоғам­ның арам шөбі қап­тап тұрып,

Дала­ның әсем гүлі жұлынғаны-ай.

Ай қыз-ау, 

Аягүл қыз, 

Аяжан қыз,

Бәрі­міз де пен­де­міз , жәй адамбыз.

Сен түс­кен соқ­пақ жол­дың торабында,

Ада­сып кет­пе­сек ес-сана­дан біз.

Жапы­рағын жаны­ң­ның балталатып,

Су кештің, тон­дың бір­ге қарға батып.

Жүре­гің тыныш тап­са, мың жүректі,

Кет­тің ғой қапы­лы­ста паршалатып.

Жүй­рік еді қала­мың жорға сынды,

Бай­қо­ны­сың баян бақ, орда сынды.

Бозторғай боп оралғын өз далаңа,

Жаратқан иман­ды етсін жолдасыңды!!!

Р.S Алдың жарық бол­сын, Ая Мантай !!!

Әсел Оспан

Анна Вален­ти­нов­на Кирьянова :

Кого-то уби­ли. Я чув­ство­ва­ла отча­я­ние и боль; чело­ве­ка зажи­во ели. Зло акти­ви­зи­ро­ва­лось, вы заме­ти­ли? И выполз­ни ста­ли напа­дать на людей, отни­мая энер­гию жизни. 

Посколь­ку и на меня напал пор­но­гра­фи­че­ский «писа­тель», люби­тель живот­ных, я пола­га­ла, что это мои лич­ные ощу­ще­ния. И пла­чу­щая девуш­ка, кра­си­вая ази­ат­ка, кото­рую я вижу мыс­лен­но — это про­ек­ция моих лич­ных чувств. Меня отвлек­ли. Я отби­ва­лась от кле­щей и чер­вей с помо­щью друзей. 

А она умер­ла. Умер­ла писа­тель­ни­ца Ая Ман­тай из Казах­ста­на. Не спра­ви­лась с кибер­бул­лин­гом. Она неж­ная была, рани­мая. И не смог­ла выдер­жать поток гря­зи и оскорб­ле­ний. Ушла из жиз­ни. Я толь­ко что об этом узнала. 

«Люди хотят убить и похо­ро­нить тех, кто не похож на них», — горь­ко писа­ла она недав­но. Вскользь. Она не про­си­ла помо­щи у дру­зей и под­пис­чи­ков. Ей стыд­но было просить. 

И защи­щать­ся она не смог­ла. Ушла из жизни. 

Будь­те про­кля­ты, сете­вые кле­вет­ни­ки. И те, кто жад­но чита­ет кле­ве­ту, репо­стит ее и лай­ка­ет. Пусть про­кля­тие при­дёт в ваш дом. Вы сами его созда­ли. Вы уби­ли человека. 

Про­рок гово­рил, что нель­зя про­кли­нать часто. И он же гово­рил, что кле­вет­ни­ки и те, кто слу­ша­ет кле­ве­ту подоб­ны тем, кто пита­ет­ся чело­ве­чи­ной. Они попа­дут в ад. 

Неж­ные и рани­мые умирают. 

Силь­ные оста­ют­ся. Но ожесточаются. 

И вме­сто доб­рых рас­ска­зов пишут дру­гие сло­ва. Те, что писа­ли на пла­ка­тах во вре­мя вой­ны. Про окку­пан­тов, про фаши­стов. Про истин­ное Зло, услаж­да­ю­щее себя чужи­ми страданиями. 

Они доби­лись сво­е­го. Иман­ды бол­сын, Ая Мантай. 

А мы пока ещё дер­жим­ся. И будем дер­жать­ся. Вместе.

     Жеке­де көмек сұрап, желі­ге керісін­ше сөй­лей­тін әдет­ті қою керек, жақ­сы нәр­се емес ол.

Ләз­зат АХАТОВА