Қазақтың қайсар жігіті, Алаштың азаматы Арман Шораев сайлаудан шеттетілетін түрі бар. Астана қалалық мамандандырылған ауданаралық әкімшілік соты Қазақстан халқы партиясының (ҚХП) өкілі Нұрия Балтабайқызының «ар-намысыма тиді» деген арызы бойынша мәжіліс депутаттығына кандидат Арман Шораевқа қатысты әкімшілік істі қарауды бастады.

Арманның топшылауы бойынша, «билік Балтабайқызының қолымен мені сайлаудан шеттеткісі келетін сияқты». Дүйсенбі күні басталған сотқа Арман Шораевпен бірге БАҚ өкілдері, 40-қа жуық азаматтық белсенділер келді. Ал шағымданушы (ҚХП тізімімен мәжіліске ұсынылған Нұрия Балтабайқызы) сотқа өзі келмей, «ар-намысын» адвокаты арқылы қорғауды шешіпті.

Бұған дейін әлеуметтік желіде ҚХП мүшесі Нұрия Балтабайқызы өзінің «көсемі» Ермұхамет Ертісбаевтың Ресей журналисі, атышулы шовинист Владимир Соловьевқа берген сұхбатына байланысты жазған комментарийлер топтамасында «Арман Шораев ар-намысқа тиетін сөз жазды» деп, оны сотқа бергені туралы ақпарат таратқан еді.

Ал Арман Шораевтың айтуына қарағанда, ҚХП төрағасы Ермұхамет Ертісбаев пен Владимир Соловьевтың видео-сұхбатына байланысты «бұл сатқындарға, комммунистік партияға дауыс бермеңдер» деген комментарий жазғаны үшін Нұрия Балтабайқызы оны сотқа берген. Арман Шораев осындай пікір жазғанын мойындайды және «Азаттықтың» тілшісіне берген сұхбатында өз сөзінен қайтпайтынын айтады.

«Ермұхамет Ертісбаев Соловьевқа берген сұхбатында «орыс халқына тағзым етеміз, Владимир Путинге рахмет» дегенін естіп, «бұл сатқындарға, комунистік партияға дауыс бермеңдер» деп видео астына пікір жаздым. Біріншіден, Ертісбаев басқарып отырған партия коммунистік идеясын бір күнде сатып, атын ауыстырып алды. Екіншіден, Ертісбаев 30 жыл бойы Назарбаев билігін қорғап жүріп, бір күнде «оппозициялық» партия жетекшісі бола қалды. Үшіншіден, Ресей пропагандисі Соловьевқа берген сұхбатында Путинге Қаңтар оқиғасы кезінде ҰҚШҰ (ОДКБ) күштерін жіберіп, Қазақстанды құтқарып қалғаны үшін алғыс айтты. Бұл да сатқындық. Халық партиясы болса, әуелі халықты ойламай ма? Қаңтар оқиғасында халық қырылды емес пе? – дейді ол «Азаттық» тілшісіне.

Сонымен бірге ақиқатшыл азамат Арман Шораев шағымданушы Балтабайқызының өзі сотқа келіп, қандай көлемде және қалай «зардап шеккенін» өз сөзімен айтып, дәлел келтіруін және сот процесін мемлекеттік тіл – қазақ тілінде жүргізуді сұрады.

Осы орайда біз Арман-жігіттің белгілі журналист, «Ұлыс-медиа» порталының жүргізушісі Самал Ибраеваға берген сұхбатын газеттік мәтін нұсқасында жариялай отырып, оның азаматтық ой-пікірін оқырман қауымға жеткізуді мақсат тұттық.

Басқа қазақ пен Балтабайқызын қайдам, өз ұлтының ар-намысы үшін шыр-пыр болып, орыс шовинистерін оңдырмай осқылап жүрген Армандай асыл азаматқа әрдайым араша түсемін! Егемен ел болам, мүмкін болар қатерден елім мен жерімді жан-тәніммен қорғаймын деген әрбір есті қазақ Арман сияқты апайтөс азаматты қиянаттың құрбандығына бермеуі тиіс!

Ермұрат БАПИ

Арман Шораев: АРМАН ШОРАЕВ БОЛМАСА, билік сондай адамды ОЙЛАП ШЫҒАРУЫ КЕРЕК ЕДІ

• «МЕН НЕГЕ САЙЛАУҒА ТҮСТІМ?»

– Арман мырза, тура бір жыл бұрын сізбен сұхбат жүргізген екенбіз, осы бір жылда біраз нәрсе өзгерген сияқты. Осы орайда бір жылда болған саяси оқиғаларды, болып жатқан маңызды мәселелерді талқыласақ деген ниет бар. Сіз бір мандатты округ бойынша Астана қаласында құжаттарыңызды тапсырғаныңыз белгілі. Қазіргі уақыттағы сіздің статусыңыз қандай – тіркеді ме, жоқ па, неге соншалықты созылып жатыр деген заңды сұрақтар туындап отыр.

– Шынымен, бір жыл бір күндей болып өтіп кетіпті. Осыдан бір жыл бұрын талқылаған, әсіресе Украинаға байланысты мәселелер сол айтылғандай дәл келді. Украина біраз нәрсеге көзімізді ашты. Біздің елімізге өзгерістер керек екен, соның ішінде мына сайлауға байланысты. Шынымды айтсам, мен өзімнің үнімді халық пен билікке жеткізу үшін сайлауға түстім, әйтпесе бұл мандат маған қажет емес. Бірақ егер біздің үкімет осындай мүмкіншілік беріп жатса, саяси реформалар, өзгертулер орын алып жатса, онда мен осы жолы тек қана өзімнің бағымды сынаудан бөлек, биліктің ниетін сынап көрейін деп, құжаттарымды тапсырдым.

Өкінішке орай, осы күнге дейін декларация тексеру мерзімі өтіп кетті – 15 күн болды, сайлау комиссиясынан әлі ешқандай жауап келген жоқ. Ол жерде де нешетүрлі заңды-заңсыз жартылай әрекеттер бар, мысалға, фискалды органдар жауап хатты 5 күннің ішінде жібереді.

Жалпы, осы биліктің істеп жатқан ісіне қарағанда, ешқандай жаңа Қазақстан болмайтын қазіргі қоғамда биліктің орнында болсам, мен де Арман Шораев секілді кандидатты тіркемес едім. Өйткені мен сияқты шындықты тіке, жасқанбай айтатын, ешкімге тәуелділігі жоқ азаматтардың парламентке келгенін олар қаламайды. Біздің билік мен үшін үлкен сынақ болып жатыр. Егер мені тіркемей жатса, олардың қолынан бәрі келеді, онда ешқандай жаңа Қазақстан болған жоқ, баяғы жүйе қалып, тек клоундар ауысты деген сөз.

– Дегенмен, сіз қазіргі болып жатқан саяси реформаларға сенесіз бе?

– Жоқ, сенбеймін. Менің білуімше, Әділет министрлігінде саяси партияларды тіркеуге 30 шақты топтың ұсынған құжаттары жатыр. Бір жылдан асты. Соның ішінде шынайы оппозиция бар, мысалы, Болат Әбілов, Санжардың партиясы бар, оларды бірнеше сылтау тауып, қабылдамай, тіркеуден өткізбей жатыр. Ешкім естіп, білмеген «Республика» деген партия қайдан пайда болды және оны қалай тіркеуден өткізді? Енді тіркеп алып, кейін Орталық сайлау комиссиясы «олардың филиалдары жоқ, депутаттыққа кандидат ұсына алмайды екен» дейді. Кейіннен өзінің бүлігін түсінген комиссия «жоқ, филиалдары бар екен» деп шықты.

Жалпы, жаңа Қазақстан орнығып, жаңа саяси реформалар болатын болса, онда бүкіл жалған партияларды тіркеуден алып тастап, партия құруға кез келген азаматқа мүмкіндік беріп, қоғамды қайта құру керек еді.

– Онда неге Арман Шораев саяси партия құрған жоқ?

– Мені ешқашан тіркемейді, соны біліп, бос әуреге салынғым келмейді.

– Сіздің күшіңіз бар, халық сізді қолдайды, тәжірибе де жетерлік, неге сынап көрмеске?

– Осы жолы депутаттыққа тіркеуден өте алмасам, онда жаңа партия дейміз бе, қозғалыс па – тіркеуге бар күш-жігерімді саламын.

– Арман мырза, қазір жасыңыз нешеде?

– Мен 52-демін.

– Дәл қазір, 50-ден кейін тепсе темір үзетін шағыңыз екен. Менің есімде, бір жыл бұрын сізден депутат боласыз ба деп сұрағанымда, сіз: «Мен депутат болмаймын, Санжар сияқты жастар барсын» дедіңіз. Енді қазір кандидаттыққа құжат тапсырған екенсіз…

– Шыны керек, сөзі мен ісінің арасы жер мен көктей мына биліктен менің әбден көңілім қалған. Сол үшін де жаңа Қазақстанға қадамымыз қандай – соны сынап көру үшін, сайысқа түсуге белімді бекем буып отырмын. Билік егер мені тіркесе, маған қарсы қойған кез келген мықты деген «қуыршақ» кандидатын оңай-ақ жеңіп шығатынымды олар біледі. Өйткені мені халқым қолдайды, ал мен халқыма сенемін.

– Яғни, қазір осы сайлауды өткізіп отырған саяси технологтар қорқақтық танытып отыр ма?

– Әрине! Мен ол жақты екіге бөлемін: бірі – менің жақтастарым, олар мені қолдап тіркейік десе, екіншісі – қарсы. Екі топ та Шораев тіркелсе, оның жеңіп шығатынын біледі. Сондықтан сайлау барысында бір шикілік жасап, бюллетеньдерге қатысты заңға қайшы, ескі биліктің үйреншікті теріс әрекеттеріне баруы мүмкін. Олар оған барғысы келмейді, өйткені Астанада бұрыс іске бару қауіпті.

Халық та бұрынғыдай емес, өзгерді. Осыдан бір жыл бұрынғы және қазіргі Арманды салыстыруға келмейді, көзқарасым өзгерген.

– Оның себебі неде?

– Себебі біраз нәрсеге көзім ашылды. /Украинадағы/ соғыста біздің биліктің не істеп жатқаны, қоғамда болып жатқан іс-әрекеттер, президенттік сайлау өтті, бірақ бәрі теріс деп айтуға, әрине, аузың бармайды. Өкінішке орай, біздің жаңа билігіміз сол ескі амал-тәсілдеріне қайта басты. Қаңтардан кейін біздің кеңесіміз, әңгімеміз болды ғой. Ол кезде президент те /өткен/ наурыз айындағы жолдауында: «Бізде саяси реформалар болады, бәрі өзгереді» деген. Бір жыл өтті, бірақ ештеңе өзгерген жоқ.

• «БИЛІКТІҢ ІШІНДЕ КОЛЛАБОРАНТТАР БАР»

– Өзгерту үшін, оны жасайтын адамдар керек қой.

– Баяғы сол Ақордада сол Назарбаевты қолдаған адамдар сол қалпында отыр. «Ескі гвардия» қозғалған жоқ. Екі-үш олигархты зынданға қамады, қалғаны дін аман жүр. Депутаттыққа үміткер болып жүрген азаматтар да – баяғы сол Назарбаевты мақтап жүргендер.

Қарап отырсаңыз, әр партияға қатысты өз компроматы (дәлелі) бар, ішінде кезінде сотталғандар да бар. Бәрі биліктің айтқанынан шыға алмайды, қайда басын бұрса, сол жаққа жүреді. Олардың мақсаты – жаңа парламентке, кандидаттардың көңіліне келмесін, сол баяғы айтқанға көніп, айдағанға жүретін «есектерді» қайтадан жинап алу. Менің білуімше, «Аманаттың» атынан шығып жатқандардың 80 пайызы жасанды жағымпаздар, ал 20 пайызы, мысалы, Ринатты /Зайытов/ азғырып, өздеріне тартып жүр.

– Ринат менде басқа амал жоқ дегенді айтады.

– Меніңше, Ринат депутат болса, ол шындықты айтады, сондықтан ұзаққа шыдамайтын шығар. Енді билікте басқа амал жоқ, егер Ринат болмаса, басқа сондай азаматтар бар, ал «Аманат» деген партияға дені сау, есі дұрыс адам ешқашан дауыс бермейді. Өйткені «Аманат» – бұрынғы «Нұр Отан», былтырғы қантөгіске кінәлі осы «Нұр Отан» партиясы деп ойлаймын. Осы партия мүлдем, түп-тамырымен жойылып, басшылары сотталуы керек.

– Байбек сотталған жоқ қой, қайда жүр?

–Енді амал-әрекетін жасап, оны табу керек. Менің айтып отырғаным – «халықтық» деп аталған, «коммунистіктен» атын аударып алған партия, олар да «үндеместердің» проектісі. Ертісбаевтың: «Я кланяюсь русскому народу, я кланяюсь Путину» дегені – қай сасқаны? Бұл патриоттың емес, нағыз құлдың сөзі. Сол Ермұхамет мырза сақалды басымен тарихта орыстың қазаққа қастандықпен ашаршылық жасап, Алаштың бетке ұстар асыл азаматтарын қудалағанын, атып-жойып, соғыста қанша қазақты қырғанын ұмытты ма? Осылайша Қазақстанда тұратын сепаратистік коллаборанттардың (сотрудничество с врагом против страны в военное время, добровольное сотрудничество граждан оккупированного государства с противником, направленное во вред стране в ходе войны или вооруженного конфликта) арзан дауыстарын жинаймын деп арын сатып жүр.

– Мүмкін, бұл Ертісбаевқа біздің биліктің беріп отырған тапсырмасы шығар? Біз бәрібір Кремльге жалтақтаймыз, сондай партия болу керек шығар?

– Әрине, билік коллаборанттардың партиясы болу керек деп ойласа, бізде ұлтшылдардың өкілдері парламентте болмау керек. Ұлтшыл болу – бізде қазір фашист болумен бірдей. Біздің биліктің ұстанымы сондай. Өйткені биліктің қақ жартысы сол Ертісбаев сияқты коллаборанттар, сепаратистер. Түрі қазақ болғанымен, тілін менсінбейтін, қазақ екенінен жиіркенетін бейшаралар.

– Шынымен, қазақ екеніне намыстанатындар бар деп ойлайсыз ба?

– Әрине, бар. Ондайлар болмаса, Ертісбаев сияқты адамдарды билікке жолатар ма еді? Мысалы, Атбасар қаласында бір орыстың азаматы: «Егер Ресей шабуыл жасаса, мен Ресейді жақтаймын, қолыма мылтық алып, /Қазақстанға/ қарсы шығам, Солтүстік Қазақстан – ол Ресейдің жері» деген көккөзге ешкім ешқандай жаза қолданған жоқ. Істі жауып тастады. Оны жайдан-жай жаба салмайды, сепаратизмге байланысты бізде Қылмыстық кодексте нешетүрлі баптар бар, оны біреу айтып отыр, қолдап отыр. «Іштен шыққан жау жаман» деген осы. Үкіметтің өзінде осындай жаулар көп. Біздің үкіметте бірнеше жыл Ұлттық қауіпсіздік комитетін басқарған Кәрім Мәсімов бүгін кім болып шықты? Дәл сондай сатқындар бүгінде биліктің ішінде толып жүр.

– Яғни, біз әлі сол сатқындардан тазарған жоқпыз ба?

–Жоқ. Ешқандай жаңару болып жатқан жоғын айтып отырмын ғой.

– Бірақ та сондай 5-6 адамды бүкіл елдің, ұлттың келешегін шешетіндей деңгейге жеткізіп қойған халықтың өзі кінәлі деп ойламайсыз ба?

–«Тәуба», «шүкір» деп, жайбарақат отыра беретін халықтың да кінәсі бар.

• «ХАЛҚЫМЫЗ ТӨЗДІ ДЕ, ТОЗДЫ ДА»

– Өткен жылы сайлау әділ болсын деп, көшеге шыққан бір адам болған жоқ...

– Биыл егер сайлау әділ өтпесе, Алматыда, Астанада, Батыс пен Шығыста да халық көтеріледі. Бір жылда халық өзгерді, Арман Шораев та өзгерді. Халқымыз төзді де, тозды да. Президенттің айтқан өзгерістері ешқашан орындалған жоқ.

– «Халық қазір кімге сенерін білмейді. Арман Шораев былай айтты, Санжар Боқаев солай деді, президент те жаман адам емес сияқты, бірақ істері көңілден шықпайды» деп, халық бізге жазады. Мұндай жағдайға не дейсіз?

– Санжар мен менің ойым, айтқанымыз бір жерден шығады. Бізде басқа ағаларымыз – Ермұрат Бапи, Болат Әбілов, тағы басқалар, әріптесіміз Думан /Мұхаммедкәрім/ бар. Құдайға шүкір, мен жалғыз емеспін. Мені қолдайтын, мені жақтайтын бауырларым, ағаларым бар, сондықтан туған ел үшін, жер үшін жанымыз құрбан. «Малым – жанымның садағасы, жаным – арымның садағасы» – біздің ұстанымымыз осындай. «Бас кеспек болса да, тіл кеспек жоқ» дейді, ешкімнен тайсалмай, ақиқатын айтып, елдің жағдайын жақсарту – біздің басты мақсатымыз.

– Бізде ең соңғы әділ сайлау 1999 және 2004 жылдары өтіпті…

– 1999 жылы жалғыз мандатты округ арқылы мен өзім Көкшетау қаласында сайлауға қатысқанмын. Ол кезде жасым 34-те еді, жастау болдық. Мен бірінші турда 70 пайыз дауыс алып, жеңдім. Сол жеңісімді билік ұрлап алды. Қазір әрқайсымызда смартфон бар, ол кезде ешкімде жоқ еді. Билік ойына келгенін істеді. Дауыс беруге келмеген адамдардың бюллетеньдерін келді деп, нешетүрлі әрекетке барды. Соның өзінде де мен 70 пайыз алдым. Бірақ билік екінші турға мені жеткізген жоқ. Сондықтан біздің елімізде 1990 жылдың басында ғана демократиялық таза билік болды. Одан кейін құрыды.

Бізде шынайы бірде-бір партия жоқ. Құруға әрекеттер жасалып жатыр, Санжар бауырымыз жаздың басында съезін өткізді…

– Иә, адам аз келді.

– Мәселе адам санында емес, түсінгенім – шынайы партияға үкімет ешқашан жол бермейді, билігін ешкіммен бөліскісі келмейді. Тоқаев мырза біраз жыл Қытайда қызметте болды, тілін біледі, мүмкін, Қытайдың жолын таңдаған шығар, білмеймін, бірақ осы жолмен кете берсек, Солтүстік Кореяға айналамыз. Ешқандай өндіріс жоқ, күнкөрісі қиын, бейшара елдердің біріміз.

• «БІЗДІҢ ЖЕРІМІЗ РЕСЕЙДІҢ ОККУПАЦИЯСЫНДА»

– Оның үстіне, көріп отырсыз, Оралдағы әуежайдың 49 пайызын ресейлік олигархқа сатып жібергенбіз.

–Мұның бәрі – елімізді Ресейдің оңтүстік федеративтік округіне айналдыру.

– Енді Қазақстанды басынған орыстар Украинадан кейін Қазақстан да соның кебін киеді деген сөздер естіліп жүр. Бұл мүмкін бе?

– Оккупациядан қорқуымыз керек, қазірдің өзінде біз Ресейдің бір губерниясы сияқты күн кешіп отырмыз. Өйткені Байқоңыр түгел Ресейдің құзырында және сол жердегі қазақтарды көп ақша ұсынып, соғысқа азғырып жатыр. Қазақтың нәрестелеріне Ресейдің паспорты беріліп жатыр. Дәл сондай Приозерск деген жер бар, ол жерде де Ресейдің үлкен әскери базасы бар. Алматының маңында да Ресейдің сондай үлкен базасы бар, «РВСМ» дейді. Дәл сондай Қостанайда да бар, 5-6 база бар, сонша полигон бар. Сондықтан біздің жеріміздің үштен бір бөлігі заңды түрде Ресейдің оккупациясында. Бірнеше жылға келісімшартпен жалға алған.

– Онда бізді басып алудың да керегі жоқ екен ғой. Тіліміз онсыз да – орыс, теледидардағы хабардың 80 пайызы да орыс тілінде. Менің таңқалғаным, Оралдағы әуежайдың келісімшарты жасалғанда, қоғам белсенділері үндеген жоқ, халық тарапынан наразылық та байқалмады, бір-екі адам жазды, оған елең еткен ешкім болмады, жазылған күйі қалды, ұмытылды.

– Мен сізге айтайын, осыдан 5 жыл бұрын біздің елімізде көп өзгерістер болады, Ақорданы билеп отырған азаматтар билігінен бір күнде айырылады деп ешкім ойлаған жоқ. Осыдан бір жыл бұрын бәріне ақыл үйретіп жүрген Нығматулин қазір қайда? Өзінің көлеңкесінен қорқып, тығылып жүр. Қазіргі Ақордада отырған азаматтар да алды-артын ойлағаны дұрыс. Бәрі уақытша. Сол Орал әуежайын орыстарға сатқан азаматтар сатқын болып, біздің әділ соттың үкімімен 20–30 жылға түрмеге отырады. Соны ұмытпау керек. Қазір әмірі жүріп тұр, премьер-министр болсын, тағы басқалар ертеңгі күні иттен ілгері, адамнан кейін болып қалмайтын күндерін ойлағандары жөн.

– Біздің көкелеріміз көп ойлана бермейді ғой, шамасы?

– Менің интуициям мықты – жақында біздің елімізде оң өзгерістер болатынына еш күмәнім жоқ. Сол үшін жұмыс жасаймыз. 52 деген жас – нағыз жігіттің жасы, елдегі әділдік үшін әріден күресіп жүргенімді халқым біледі. Елдің әл-ауқатын өзгертіп, жақсартуға бар күшімізді саламыз, амандық болса. Серіктестерім, жақтастарым да күннен-күнге көбейіп жатыр, егер саяси жүйе бізге қарсы тұрған күнде де заңды түрде өзгерістерді мойындатамыз.

• «ТЫСУҒА ДА, ШАБЫСУҒА ДА ДАЙЫНБЫЗ»

– Былтыр халықтың Қаңтардан кейінгі белсенділігі өте жоғары болды, қазір егер байқасаңыз, ол бәсеңдеген сияқты. Келісесіз бе?

– Жоқ, халық оянды. Ұлттық намыс жылдан-жылға оянып, күшейіп келеді. Біздің билік неге қазақ тіліне жол бермей жатыр? Оларға қазақтың біртұтас ұлт болып қалыптасуы қажет емес. Осылай шашырап жүргені ыңғайлы. Неге? Өйткені билік жүйесінде елдің қамын, болашағын ойлайтын жанашыр жоқ, әркімнің ойлағаны өз қалтасы, қара басының қамы, отырған орнын бизнеске айналдырып отыр. Сондықтан біздің еліміз Солтүстік емес, Оңтүстік Кореяға ұқсауы тиіс.

– Таңданатын жәйт, Қаңтарда қаншама адамның қаны төгілді, енді биліктегілер есін жиып, ары оянып, ойланып, елдің қамын айтатын, ең болмаса мәжілістегі сайлауды шынайы өткізетін шығар деген үміт өз басымда болған. Бірақ қазір де еститінің сол – бір олигарх кетті, орнына басқасы келді дейді. Қаңтарға қатысқан өрімдей жас балаларды 15 жылға соттап жіберді, Таразда сол Қаңтарда атылып кеткен 6 жігітті сот кінәлі деп шешті. Содан кейін соңғы кездері журналистерге жасалып жатқан шабуылдар өршіді, мұны қалай түсінуге болады?

– Бұл – қазақтың жауларының жасап жатқан қастандығы. Прокуратура болсын, сот болсын, соларға бұйрық беріп жатқан шенеуніктердің өз ұлтына, халқына сатқындығы.

– Халықты жаппай басу үрдісі басталып кетпеді ме? Сіз мұны сезесіз бе, әлде мен қателестім бе?

– Мен түрмеден, басқадан қорқатындардан емеспін. Менің қасымдағы әріптестерім де сондай, меніңше, еш оң өзгерістер болмаса, халық енді үндемей қалмайды. Халық Желтоқсанда шықты, солардың ұрпағы, міне, Қаңтарда шықты және бұл тек Алматыда емес, мыңдаған адам Астанада да алаңға шықты. Сондықтан олардың еңсесін басуға, әсіресе жастар оған көнбейді. Менің 4 балам бар, осы ұрпағымыз үшін жан пида. Егер баяғы жартас – сол жартас, өзгермейтін болса, атысуға да, шабысуға да дайынбыз.

– Ал өзгерістің бірінші қадамы – ол мәжілістің сайлауы деп санайсыз ба?

– Ешқандай өзгеріс болмайды, «қуыршақ партиялар» басым түседі, «Аманат» кем дегенде 60–70 пайыз дауыс алады. Ал «қуыршақтар» жаңа демократиялық заңдарды қабылдай алмайды.

– Бірақ сіз бір мандатпен мәжіліске барасыз ғой.

–Иә, барам да жеңем, оған күмән жоқ. Оны билік те біліп отыр. Бірақ біздің заңдар бойынша, сайлауға екі-үш күн қалғанда, сылтау тауып, тізімнен алып тастайды. Өйткені олардың ресурстары бар, ойына келгенін істейді ғой.

Олар нені түсінбей отыр? Мен жуырда бір билік өкілімен кездескенде айтқам: сендер Арман Шораев болмаса, сондай адамды ойлап шығаруларың керек еді. Өйткені ресейлік депутаттар болсын, оның экс-президенті болсын, қазаққа, Қазақстанның жеріне қатысты қаншама ауыр сөздер айтты, ал біздің не депутаттарымыз, не басқасы оларға жауап қайтарып, ешкім сес көрсетіп отырған жоқ.

Меніңше, билік осы жолы әсіресе аудандық, қалалық, облыстық мәслихаттарға жалғыз мандатпен сайланып жатқан адамдарға, халықтың қалаулысын сайлауға жол беруі керек еді. Өйткені президент өзі Ақордасында отырып, аудан, облыс, қалаларда әкімдердің не істеп жатқанын бақылай алмайды.

Ал егер шынымен тәуелсіз депутаттар отырса, мысалы, кезінде Астананың мәслихатында отырса, ЛРТ сияқты жобаларға, әлгі миллиардтарды жеп қойған тағы басқа жобаларға жол бермеуші еді. Әр аудан, әр облыс орталығында өз жерім, өз қалам деп отыратын сондай патриоттар сайланса, әкімдердің жұмысын, бюджетті қадағалау тіпті жеңіл болушы еді. Оны әлі түсінбей келеді, оларға бәрі тәуелді болу керек. Осындай ұстаным жалпы билікті тығырыққа тірейді. Соны түсінбей отыр. Ерте ме, кеш пе, билік өзін-өзі осылай жеп қояды. Ескі жүйе қалай ыдырады, осы жүйе де солай болады.

• «НАЗАРБАЕВТАР ӘЛІ КЕТКЕН ЖОҚ»…

– Иә, халық арасында, журналистер арасында әңгіме бар, қазір жаңа Қазақстан құру қиын болып жатыр, өйткені ескі Қазақстандағы күштер әлі кеткен жоқ, олардың саясатта, экономикада әлі де үлесі бар, сондықтан да бұның бәрі оңай емес дейді. Жалпы, бізде қазір Назарбаевтардың ықпалы бар ма?

–Биліктің қимыл-қозғалысына, ісі мен сөзінің сәйкес келмеуіне қарағанда, бар шығар. Екіншіден, жалпы өзгеріс жасау оп-оңай нәрсе. Кезінде Саакашвили екі айда бүкіл полиция жүйесін өзгертті. Мына Париж қаласына бірінші барғанымда шошығам: сол күні футболдан бір матч болып жатыр екен, фанаттары бір көшенің фонарь, витриналарының тас-талқанын шығарды. Мен Францияда тағы революция басталып кетті ме деп ойладым. Оларда мұндай жағдай екі жұмада бір рет қайталанатын нәрсе екен. Фанаттар көшемен өтеді, оларға ешкім тиіспейді, атпайды, өлтірмейді. «Луи Витон» өзінің жылдық бюджетінде Париж қаласында қанша ойын клубы бар, 30–40 па – сонша мәрте терезе әйнегін ауыстыруға бюджет жоспарлап қояды екен. Ол жерде полицияларға қару-жарақ қолданып, оқ атуға тыйым салынған, тек қана резина дубинкалар бар, сосын жарақаттамайтын резіңке оқ атады.

Бізде 2011 жылы Жаңаөзенде де сондай резіңке оқ қолданса, ешкім өлмес еді. Сондықтан бізде заң бойынша демонстрация кезінде полицияларға суық қару қолдануға тыйым салу керек. Жарайды, қиратсын, ол үшін кісі өлтірмей, жауапқа тартуға болады ғой.

Маған бір полицей айтты: егер террористер болса ше? Айналайын, террористермен айналысатын кісілер бар, өздерің барсыңдар. Қазір былықтары шығып жатыр, сол террористерге полициялар қару сатқан. Мұндай сатқын жүйені түп-тамырымен ауыстыру керек. Саакашвили соны жасады. Тбилисиде қазір әр жұма сайын Саакашвилиді, тағы басқаларды қолдап митингілер өтеді. Ешкімді өлтіріп жатқан жоқ. Дәл солай бізде де жасауға болар еді, бірақ билік үнемі өліммен қорқытып отыруды әдетке айналдырған. Біздің елімізде жарты жыл, бір жыл сайын реформа өткізіп, адамдарға, бизнеске бостандық берсе, жарқыратып, жаңартуға болар еді. Қазір біз екінші Солтүстік Корея болып отырмыз.

– Тоқтай тұрыңыз, алда 7 жыл бар, бәлкім, бәрі өзгеріп шыға келер?!

– Жеті жылдың өзі дұрыс емес, тым ұзақ. Жеті жылда тағы да екінші «елбасы» қайталануы мүмкін. Алты жылдан соң қасындағылар айтады: Қасеке, сіз сондай ғұламасыз, қазақ халқы сізсіз өмір сүре алмайды, тағы да Конституциямызға өзгеріс енгізіп, сізді тағы бір 7 жылға сайлайық деп.

– Ондай бола қоймас…

–Неге? Бізде Конституцияны өзгерту жеңіл машинаның дөңгелегін өзгерткенмен бірдей. Бізде 5-6 адам бүкіл қазақтың тағдырын шешіп отыр. Солар Қасекеңе барып айтса, жыласа, Қасекең жарайды деп келісе салуы әбден мүмкін.

 Жалпы 4 не 5 жылда билік ауысып отыруы керек. Америкаға жететін демократия жоқ. Оларда 4 жылда бір рет ауысып отыру үрдіске айналған. Одан Америка құлаған жоқ, дамып барады, кезінде Кеннедиді атып тастады, Америка құлады ма, ештеңе болған жоқ.

– Оны былай түсіндіреді: қазір Назарбаевтар әлі кеткен жоқ, әлі қысым бар, өте қиын, сондықтан да аяққа нық тұрып алу керек, кадрлық шешімдерді өзгерту үшін, кем дегенде 7 жыл керек деген сияқты. 30 жыл болған жүйені біз бір күнде өзгерте алмаймыз дейді.

– Отыз жыл қалыптасқан қисық жүйені түзету үшін, 30 жастағы жігіттер билікке келуі керек.

– Жастар билікке келіп жатыр ғой, көріп отырсыз, қандай жас министрлер жүр.

–Ораловты айтып отырсыз ба? Назарбаевтың қолын сүйіп жүрген баланы министр етіп қойғаны – әбден ұят нәрсе. Сол баланың құрдастары, 30 жастағы көзі ашық, көкірегі ояу, мықты, намысты жігіттер бізде жоқ емес – бар. Соларға қиянат жасалып жатыр. Бұл жағымпаздардың жүйесі болған соң, ол үйреншікті жағдай.

– Ринатпен де жақында сұхбат жаздым, Ринатқа «сатқынсың» деп жатқандар бар. Бірақ Ринат барда – тіл мәселесін, ұлттық құндылықтарды жоқтайтын, осы мәселені көтеретін бір адам барының өзі көңілге жұбаныш. «Партияның айтқаны бұрыс болса, көнесіз бе?» деп сұрадым, «жоқ» деп отыр.

– Ринат бауырыма риза болғаным бар: біздің бір әріптесіміз: «Қай кандидатқа дауыс бересіз, Шораевқа ма, әлде Жолжақсыновқа ма?» деп сауалнама жасапты, сонда Ринат Арман ағама дауыс беремін деп жазған. Ерік Жолжақсынов – «Аманаттың» атынан маған қарсы қойған баламасы. Ринаттың өзі «Аманаттың» мүшесі. Міне, осындай парадокс бар… Билік өзіне-өзі көр қазып отыр.

• «ТҰРҒЫНБАЕВ ПЕН ӘБІЗ НЕГЕ ЖАУАПҚА ТАРТЫЛМАДЫ?»

– Тағы да Қаңтарға байланысты сұрасам: қаруға қатысты Ерлан Тұрғынбаев жайында жазылды, Қаңтар кезінде Ішкі істер министрі болған ол кісі ешқандай жауапқа тартылған жоқ, қызметінен босатылды – болды.

– Сол кезде президент мырзаға «20 мың лаңкес Алматыға шабуыл жасап жатыр» деп айтқан кісі – Ерлан Тұрғынбаев. Сол жалған ақпаратқа сүйеніп, президент мырзаның қисық шешімі – «ОДКБ»-ны шақырғаны. Сол Тұрғынбаевтың кесірінен біздің жерімізді басқа елдің әскерлері таптады. Сондықтан сатқын ретінде ол да жауапқа тартылып, түрмеде отыруы керек. Егер оны отырғызбаса, онда соның орнында отырған азаматтар да болашақта қазақ мәселесіне қолын бір сілтейді.

– Самат Әбіш те жауапқа тартылған жоқ, себебі неде?

– Бәрін соттау керек. Кәрім Мәсімовтың қасында жүріп, оның істеген әрекеттерін білмеді дегенге мен сенбеймін.

– Арман мырза, Қаңтар не үшін болды, Қаңтарға кінәлі кім? Соның ара-жігін ашып алғаннан кейін ғана келесі қадамға басу керек еді ғой, асығыстық болған жоқ па? Қаңтардан кейін екі ай өте сала, «екінші Республика» болып кеттік, одан кейін референдум өткіздік, қателігіміз, меніңше, осы жерде. Қаңтардан кейін бір жыл уақыт ішінде есімізді жиып, бәрін саралап, кімнің кінәлі, кінәсізін анықтап алу керек еді ғой. Билік неге асығыстық жасады?

– Ол биліктің алдамшы қимылдары, референдум – өтірік, одан еш жаңалық болған жоқ. Одан кейін өткен президенттік сайлау – ол да жалған. 95 пайыз еліміздің халқы қатыса алмады, себебі кемінде 5 жыл мемлекеттік қызметте болуың керек. Ал бізде ауылда жүрген керемет бизнесмендер, ортан қолдың саласындай белді жігіттер қатыса алмады. Бұл азаматтардың конституциялық құқығын шектеу. Сондықтан бұл сайлау тағы да өтірікке сену.

– Менің сұрайын дегенім: асығыстық болды…

– Иә, әдейі жасады. Әйтпесе билік біледі: мынау Украинада болып жатқан соғыстың нәтижесінде Ресейдің экономикасы қазір де ыдырап жатыр. Оның ызғары бізге де тиеді, халық кедейлене береді. Мысалы, мына сайлауды да тездетіп неге жылдың басында өткізіп жатыр? Өйткені жазда өткізсе, жазға дейін халықтың жағдайы әбден нашарлап, шырқау шегіне жетуі мүмкін. Тағы бағалар көтеріледі, жұмыссыздық, т.б. Егер Путиннің сөзінен аса алмай жүрсек, біз де санкцияға ілігуіміз әбден мүмкін. Қазір де Ресейге санкцияны айналып өтуге біздің үкімет көмектесіп жатыр. Халық Украинаға көмектесіп жатса, билік Ресейдің сөзін сөйлеп отыр.

– Басқа таңдау жоқ сияқты, амал да жоқ.

–Иә, биліктің басқа амалы жоқ. Тездетіп сайлау өткізіп, «қуыршақтарын» парламентке отырғызу керек. Бұл жерде ең үлкен қателік неде? Қаңтардың алдында, жарты жыл бұрын Маңғыстау халқының атынан сайланған депутаттар сол батыстың парламентінде отырса,олар президентке болсын, премьерге болсын қарсы шығар еді. Ал бұл жерде ешқандай үн болған жоқ, соның салдарынан халық көшеге шығуға мәжбүр болды. Дәл солай биылғы 19 наурызда мына жүйе өзінің «қуыршақ» кандидаттарын сайлайтын болса, олар да аузына құм құйылғандай, үндемей отырады, сосын халық көшеге қайтадан шығады, бұл жолы халықты басу қиын болады.

– Сондықтан бір мандаттық бойынша берілген 30 пайызға жоқ дегенде есі дұрыс 29 адам депутат болса, жақсы болар еді.

– Биліктің мақсаты – келтірмеу. 29 орынға 29 «Аманат» партиясының немесе басқа жасанды үкімет партияларының өкілдері келуі керек.

– Сіз сайлауға қатысты үндеу жасаған екенсіз, сіздің сөзіңізше, сайлаудан кейін біздің жағдай бұдан да күрделенеді деген болжам айттыңыз. Неге?

– Тоқаев мырза өткен күзде айтты, сендер диванда отырған экспертсіңдер, қолдарыңнан ештеңе келмейді деп. Сол сөзіне, шыны керек, мен қатты намыстандым.

– Сіз ол сөзді өзіңізге қабылдадыңыз ғой?

–Иә, президент мырзаның маған да жолдаған сөздері шығар. Жарайды, онда бізге диваннан тұрып, сол парламентке өтіп, сол парламент диванынан өз пікірімізді айтуға мүмкіндік беріңіз деп, міне, амал жасап отырмыз. Бір өкініштісі – президент былай десе, жанындағы нөкерлері кері жұмыс жасап жатыр.

• «БИЛІК БІЗДЕН НЕГЕ ҚОРҚАДЫ?»

– Қазір «Фейсбукты» ашсаң, бәрі депутат, блогер, ақын, жазушы…

–Бұл біздің халықтың демократияға әбден сусағанын көрсетеді. Жалпы, парламентке 30 пайыз емес, керісінше, 70 пайыз бір мандаттық округтен өту керек. Қазір 70 пайыз – сол Ақорданың партиялары. Ондай парламенттен жөнді нәтиже шығады деп ойламаймын. Мен болайын, Санжар, не Мұхтар Тайжан болсын, үшеуміздің бүкіл парламентке не зиянымыз тиеді, үкімет неге қорқады? Біз Қазақстанның жауларымыз ба, кезінде сотталдық па, нені бүлдірдік – соны білмеймін. Қазақта «Дос жылатып, дұшпан күлдіріп айтады» дейді, сол парламентте жылатып айтар 5-6 адам отырса, өздеріне халық алдында абырой болар еді…

– «Ақ жолдың» азаматы Әбілдаевтың айтқан сөзіне таң қалдым.

–Сол партияда біздің әріптесіміз Қазбек Иса қазақ тілі, қазақтың дәстүрі деп ұрандатып отыр. Мен Исаны сынға тартып отырған жоқпын, жалпы, Әбілдаев екеуі бір партияда қалай жүр? Бұл жерде үзеңгілестер, бір ортақ ойға берілген адамдар отыруы керек. Оның үстіне Назарбаев қызметінен кеткенде, еңіреп жылаған Перуашев мырза отыр. Сен егер оппозициялық партияның төрағасы болсаң, сенің ең басты қарсыласың – «Нұр Отанның» төрағасы қызметінен кетіп жатыр. Ол жерде сен қырық нарды бауыздап, той жасауың керек қой! Ал сен еңіреп отырсың. Ол қандай оппозиция? Өтірік, жасанды, жалған оппозиция. Бізде нағыз оппозициялық партия жоқ…

– Жасанды саясаттанушылар да пайда болды…

– Дәстүрлі бұқаралық ақпарат құралдарына мен туралы ашық теріс пікір жаза алмайды. Өйткені мен оны жоққа шығарамын, жауапқа тартамын, сондықтан амалсыздан анонимді арналарға жазады, өзіңізге де жазған. Бірақ мен оны құлағыма да қыстырмаймын.

– Анонимдік арналарға сенбеу керек, бірақ біз сондай жалған ақпаратқа құштар болып барамыз…

– Жириновский мырза айтып еді: «Любое поминание в СМИ, кроме некролога – это пиар» деп. Сондықтан мен, керісінше, қуанамын, жамандап жатса, ол жерде менің атым, тегім бар, сондықтан шынымен де бұл пиар. Бізде Телеграм-каналға жазылған 80 пайыз адамдардың өзі де ақ пен қараны ажырата алатындар…

Сосын мына журналистерге шабуылдың артында да Ресейдің агенттері тұруы әбден ықтимал. Көрші мемлекетке жаңа Қазақстан, мықты ақпарат құралдары қажет емес.

• «ОДКБ ИМАНҒАЛИҒА АБЫРОЙ ӘПЕРМЕЙДІ»

– ОДКБ-да отырған Тасмағамбетовке Лукашенко дәріс оқыды. Өзіңіз көрдіңіз, жауабын да қайтардыңыз. Лукашенконың айтқаны Путиннің сөзі ме, әлде өз ойы ма?

–Қазіргі таңда Лукашенко өзінің қара басын ойлап отыр. Оның Украинадағы соғыстың алдында Соловьевқа айтқан: «Мы, Володя, за 3-4 дня возьмем Киев» деген болжам-сәуегейінен не шықты? Ол өзінің қағидасына сеніп, ресейлік әскерилерге шабуыл жасауға мүмкіндік берді. Енді, міне, бір жыл өтті, Ресейдің шаруасы біткендігін және Ресей бітсе, Беларусьтың да жәйі белгілі екенін түсініп отыр. Ол қара басының пайдасын ойлап, заңсыз президент болды, бірақ мен үшін ол президент емес. Ол өзін жарнамалағанды жақсы көреді, мен кезінде өзімен кездестім де. КТК-ны басқарып жүргенде, бір топ журналист Белоруссияға барғанбыз. Сонда Лукашенкоға бір сұрақ қойсаң, 40 минут жауап беретін нағыз мылжыңның нақ өзі екенін көрдім.

– Ал біз ОДКБ-дан шығатын күн туа ма? Оған Тасмағамбетовты төраға сайлап қойды.

– ОДКБ-дан біздің шығуымыз керек. Оны жасап жатқан таза Путиннің әрекеті, қазақтарды өзінің орбитасында қалдыру үшін, осы біздің Иманғали Тасмағамбетов арқылы қайтадан жақындату. Жалпы, бұл әрекет Имекеңе ешқандай абырой әкелмейді.

«ОДКБ»-дан біз бас тартамыз. Қазірдің өзінде Арменияның президенті мен қорғаныс министрі «біз ОДКБ-дан шығамыз» деді. Өйткені оның аты таудай болғанымен, заты сәйкес емес. Әзірбайжан бауырларымыз да күл-паршасын шығарды. Ол жерде Ресейдің әскери базасы тұр ғой, оны да тырп еткізген жоқ. Сондықтан Армения жарты жылдың ішінде ОДКБ-дан шығып кетеді деп ойлаймын. ОДКБ-ның ішінде бір-бірімен соғысып жатқан мемлекеттер бар – қырғыз бен тәжік бауырларымыз. Егер бір-бірін атқылап, өлтіріп жатса, бұл қандай қоғам, қандай серіктестік?! Сондықтан, ең бірінші, агрессор, фашист Путиннің режимімен бізге бір окопта болу – ең үлкен қателік.

– Ресей мен Украина арасында болып жатқан соғыс қашан аяқталуы мүмкін? Қазір Ресей ядролық қару қолданса, АҚШ біз де қолданамыз деп айтып жатыр, бұл не сұмдық?

– Украина жеңеді, алдымыздағы жарты жыл, 9 айдың ішінде бүкіл оккупацияға ұшыраған территориялар қайтадан өз иесіне қайтарылады. Олар өздерінің туған жерін қорғап жатыр және Украинаны қазір кім қолдап отыр, оның серіктестері кім? Әлемдегі 100-ден аса мемлекет Украинаны қолдап отыр, соның ішінде мен дей алатын АҚШ бастаған мемлекеттер бар.

Ресеймен кім серіктес болып отыр? Солтүстік Корея, Иран, Венесуэла. Сондықтан қайсар Украина халқы жеңеді, өйткені ол өзінің туған мекенін қорғап отыр. Қазір Ресей мемлекетінің бүкіл қаржысы АҚШ-тағы Техас штатының бюджетінен де төмен. АҚШ-тың Қорғаныс бюджеті бүкіл Ресейдің бюджетінен көп. Токио қаласының бюджеті бүкіл Ресей бюджетінен жоғары, кіммен соғысқысы келеді? Ресей баяғы империя, супер держава, супер мемлекет емес, ол кәдімгі шалғайда жатқан бір үлкен жер, қарулары да жоқ. Тек пропагандамен милары уланған миллиондаған тұрғыны бар, ХХІ ғасырдың бұл соғысында Украина міндетті түрде жеңеді. Украинада заманауи технология да, қаражат та, жаңа цифрланған қару да бар. Ресей ыдырайды, жеңіледі.

• «МАШКЕВИЧ, АМАН ТҰРҒАНЫҢДА ЕЛІҢЕ ҚАЙТ!»

– Геосаяси жағдай оңай емес, үкіметке де оңай болып жатқан жоқ. Қазіргі экономикалық жағдайда біз, Қазақстан, қандай қадамдар жасауымыз керек?

– Қазақстанда қазір 80%-дай экономика мемлекеттің құзырында, «Самрұқ-Қазына», тағы басқаның бәрін мемлекет шешеді. Мемлекет ең жаман, ең нашар менеджер. Жалпы сол 70% кіші және орта бизнесте болу керек, олигархтарда емес, ортаң қолды және одан кіші бизнеске тарату керек.

Ал бізде әлі де сол бұрынғы социализм жүйесінен қалған экономика. Бәрін мемлекет өзі қадағалау керек және бізде стратегиялық жүйелер басқа елдің меншігінде. Мысалы, «Қазақстан темір жолын» алыңыз, Ресейде «РЖД» дегені бар, бірақ ол мемлекеттік мекеме болып қалды, еш жекешелендіруге ұшыраған жоқ.

Ал бізде «КТЖ» бірнеше бөлікке бөлініп, локоматив – бір меншікке, вагондар – басқасына сатылып кеткен, бізде тек жолдар ғана қалды. Қазір кейбір оңбағандардың кесірінен бүкіл біздің локомотивтер, вагондар көрші агрессиялық Ресейдің меншігіне өтіп кетті. Дәл сондай қуат беру жүйелері, стратегиялық объектілер де шетелдердің иелігінде, соның ішінде көбін Ресейдің бизнесмендері сатып алған. Бәрін қайтару керек, әсіресе қуат көздерін. Екібастұздағы жағдайды қараңыз, Клебановты Қазақстанның азаматы деп айтуға аузың бармайды, онда бірнеше елдің паспорты бар. Клебанов Ресейдегі Анисимов деген олигархтың серіктесі, қолшоқпары.

Осы Клебанов Қазақстандағы уранды мекемелерді арзанға сатып алып, Ресейдің «Росатомына» сатып, ойына келгенін істеп отыр. Қазақстан болашағының құны оған бір тиын. Жалпы, Машкевич болсын, Клебанов болсын, заң бойынша бізде қос азаматтыққа тыйым салынған, егер олар осылай ашық түрде заңдарымызды бұзып жүрсе, Қазақстанның азаматтығын тартып алу керек. Қазақстандағы дүние-мүлкін де ұлт меншігіне аударып, үкіметке қайтару керек. «Машкевич, Израильдің азаматысың ба, аман тұрғаныңда, намысың болса, еліңе барып, тірлігіңді жаса, Қазақстанға жолама!» деу керек қой. Тоқаев айтып еді – 162 адам Қазақстанның бүкіл экономикасын ұстап тұр деп. 162 адам көп емес, бәрінің басын қосып, бір бөлмеге жиып, ұрлағандарыңның 90%-ын Ұлттық қорға қайтарыңдар, сонда ғана осы жерден шығасыңдар, ал ұнаса, отыра беріңдер деп, қамап тастау керек. 10–15 жыл отырарсың, бәрібір тәубеңе келіп, қайтаруға тура келеді. Мен таңқаламын, неге сондай әрекет жасалмайды?

– Бір-екі рет бизнесмендермен кездесуде осы мәселе айтылған сияқты.   

– Бәрі де кинокомедия.

– Машкевич Тоғжановпен құшақтасып, жайбарақат жүр. Сондықтан да бізге сырттан жау керегі жоқ, біз бәрін өзіміз бере саламыз, қалтамызға бірдеңе салса, сата саламыз, осылайша бірдің кесірі мыңға тиіп жатыр.

– Енді осы арамыздағы сұхбатты ел естіп, көріп отыр. Бауырларымыз, ағайындар, көпшілік ойланып, осыдан бір нәтиже шығарады деген үміттеміз. Өзгерісті жасайтын бөтен емес, ол – сіз бен біз, өзіміз.

– Жалпы келе жатқан сайлауға қатысты айтатын үндеуіңіз, қосарыңыз бар ма?

– «Болған жігіт болдым демес, болдым десе, болған емес» дейді. Мен енді данышпан емеспін, ауылда өскен қарапайым қара домалақ баламын. Ең бастысы – біздің елімізде соңғы 20 жыл болмаған сайлау өткелі тұр. Менің өтінішім – әр адам аз уақытын қиып, сол сайлауға бір адамдай қатысып, үн қоссақ, міне, өзгеріс осыдан басталады. «Жұмыла көтерген жүк жеңіл» дейді, мен өзім үшін үгіттеп жатқан жоқпын. «Мен» дейтін тәуелсіз кандидаттар бар, егер тәуелсіз депутаттар пайда болса, сол кезде ғана саяси бәсекеге жол ашылмақ. Елде өзекті проблема көп, бір кісідей атсалысайық деп халықты сайлауға шақырғым келеді.

Видео-сұхбатты жүргізген Самал Ибраева, Ulysmedia.kz

 Газеттік мәтінін ықшамдап дайындаған – Алма Жақсылыққызы, «D»