Дамыту дегеніміз не

Қаза­қстан­ның өңір­лерін көбін­де ауыл­дық аумақта­ры құрай­ды, сол себеп­тен, өңір­лер­дің жоба­ла­ры дегені­міз, ауыл­дық инфроқұры­лым­ды­ры арт­ты­ру мәсе­лесі болып тұр. Ауыл­дық аумақтар­дың дүни­е­жүзін­де­гі көп­те­ген елдер­дің эко­но­ми­ка­лық және әле­умет­тік өмірін­де маңы­зы рөл атқа­ра­тын­ды­ғы болып табы­ла­ды. Алай­да, ауыл­дық аумақтар­да эко­но­ми­ка­лық даму­дың төмен дең­гейі, инфақұры­лым­ның бол­мауы және қыз­мет­тер­ге қол жетім­ділік, қар­жы­лық неме­се басқа да ресур­старға шек­те­улі болуы сияқты арты­қ­шы­лы­қтар жиі кездеседі.

Тұрақты дамы­ту мәсе­ле­лер­ді шешу­ге сеп­ті­гін тигі­зеді, өйт­кені оның мақ­са­ты эко­но­ми­ка­лық, әле­умет­тік, эко­ло­ги­я­лық тепе-теңдік­ке қол жет­кі­зеді. Демек, халы­қтың және жал­пы халы­қтың дамуы­на бай­ла­ны­сты жоғарғы қауіп­ті жағ­дай­ды зерт­теу арқы­лы байқалады.

Соны­мен қатар, соңғы жыл­да­ры аза­мат­тық қоғам­ды дамы­ту мәсе­ле­лері, эко­но­ми­ка­лық бел­гісіздік, кли­мат­тық өзге­ру және демо­гра­фи­я­лық өзгерістер­ге бай­ла­ны­сты мін­дет­тер­ді орын­дау жағ­дай­ла­ры өзек­ті болды. 

Ауыл­дық аумақтар­ды тұрақты дамы­ту дегені­міз ауыл­дық аумақтар­ды әрта­рап­тан­ды­ру, яғни олар­дың тұрақты әле­умет­тік және ел тұрғын­да­ры­ның әл-ауқа­тын, өмір сүру жағ­дай­ын жақ­сар­ту деген мағы­на­ны береді. Не деген мен де, бұл тұрғы­да ауыл­дық аумақтар­дың тұрақты даму бары­сын­да демо­гра­фи­я­лық, эко­но­ми­ка­лық, әле­умет­тік, эко­ло­ги­я­лық, мәде­ни-этни­ка­лық, ком­му­ни­ка­ци­я­лық бағыт­та­рын ескер­ген жөн. Бұл эко­но­ми­ка­лық және ауыл­дық аумақтар­дың тұрақты дамуы­ның мем­ле­кет­тік тұрғы­сы­нан, әрі ауыл­дық аумақта­ры­ның өнім сапа­сы­на кепіл бола алады.

Ғалым­дар­дың ауыл­дық аумақтар­ды дамы­ту негізін­де әле­умет­тік, эко­но­ми­ка­лық және мәде­ни қаты­на­старға тән ауыл­дық қоғам­да­сты­қтар­дың әле­умет­тік-аумақтақ кешен деп атайды.

Ауыл­дық аумақтар­дың тұрақты дамуы­ның біре­гей­лі­гі бір­не­ше пай­да­лы көз­дер­дің болуы­мен ерекше­ле­неді: азық-түлік және шару­шы­лық шикі­за­ты, табиғат ресур­ста­ры, тұрғын үйлер мен дема­лыс орындары.

Ауыл­дық жер­лер­ге арналған сая­сат қоға­мға бағыт­талған бол­са, ал ауыл шару­а­шы­лы­ғы­ның сая­са­ты өндіріс­ке бағыт­талған. Ауыл­ды дамы­ту мен ауыл шару­а­шы­лы­ғын дамы­ту тұжы­рым­да­ма­ла­ры бір-біріне ұқсас болып көрін­гені­мен еке­уінің ара­сын­да айтар­лы­қтай айыр­ма­шы­лық жоқ.

Қазір­гі таң­да, елі­міз үшін маңы­зды мәсе­ле­лер­дің бірі ол ауыл мен ауыл­дық аумақтар­ды дамы­ту болып отыр. Бұл ең алды­мен әрине елдің стра­те­ги­я­лық маңы­зды­лы­ғы­на назар аударады.

Бүгін­гі кез­де «ауыл­дық аумақтар» ұғы­мы­на бел­гілі бір табиғат жағ­дай­ла­ры мен ресур­ста­ры, соны­мен қоса, ірі қала­лар­дан тыс орна­ласқан ауыл­дық мекен­дер­дің өмір сүрі, сал­ты, өндірістері мен тұр­мыстық мәде­ни­еті бар жер ретін­де қарастырылады.

Ауыл­дық аумақтар­дың нақты көр­сет­кі­ш­тері әлі де бел­гісіз болып қалу­да. Бұл ауыл­дық өмір­дің, яғни тір­шілік­тің, әле­умет­тік, эко­но­ми­ка­лық, эко­ло­ги­я­лық және де басқа да сала­ларға бай­ла­ны­сты кешен­ді мін­дет­тер­ді орын­да­удағы фак­то­ры болып табылды.

Эко­но­ми­ка­лық  тұрақты және әле­умет­тік дамы­ған ауыл­дық аумақтар-олар мем­ле­кет­тің тұрақты­лы­ғы­на, тәу­ел­сізді­гі мен азық-түлік­тер­дің қауіп­сіздік­терінің кепілі, соны­мен бір­ге тұрақты даму ұлт­тық сая­сат­тың басым­дық бағыт­та­ры­ның бірі болу тиіс.

Жоға­ры­да айты­лған­дар­ды қоры­тын­ды­лай келе, ауыл­дық аумақтар­дың тұрақты даму сипатта­ма­ла­ры  сан қыр­лы  екен­ді­гін айта кету керек. Ең алды­мен, бүгін­гі мен бола­шақ ұрпақтар­дың қажет­тілік­терін қанағат­тан­ды­ру арқы­лы тұрақты даму екен­ді­гін көр­се­те­ді. Бұл әрине ауыл­дық аумақтар­дың азық-түлік­тер­мен, шикі­затпен қам­та­ма­сыз ету, ауыл­дық мәде­ни­ет­ті сақтау, әле­умет­тік тұрғы­да даму­ды және де басқа­да даму көз­дерін көздейді.

Біздің ойы­мыз­ша, ауыл­дық аумақтар­ды тұрақты дамы­ту дегені­міз — бұл эко­ло­ги­я­лық, эко­но­ми­ка­лық пен әле­умет­тік тұрғы­да өмір сүру жағ­дайы сапа­лы әрі әділ даму қабілет­тері бар үздіксіз даму үрдісі. Ауыл тұрғын­да­ры­ның орга­ни­ка­лық және қол­жетім­ді азық-түлік­тер­мен қам­та­ма­сыз ету, өмір сүру сапа­сын арт­ты­ру мен бола­шақ ұрпақтар үшін мәде­ни­ет­ті, дәстүр­ді және сол жер­дің мәде­ни орта­сын сақтау.

Елі­міз ауыл­дық аумақтар­ды тұрақты дамы­ту­ды рет­те­у­ге жай қара­май­ды, керісін­ше осы сала­да кіші­гірім бол­са да жақ­сы жаққа өзгер­ту­ге атса­лы­сып келеді, соның ішін­де ауыл шару­а­шы­лы­ғы сала­сы­на. Себебі, бәрі­міз­ге бел­гілі қазақ халқы­ның шыққан жері ауыл. Ауыл­ды туған дері­мізді дамы­тып, оны көр­кейт­сек  ол мем­ле­кет­ке де, халы­ққа да өз жемісін береді деген ойда­мыз. Бұл көр­кей­туді эко­но­ми­ка­лық, әле­умет­тік, мәде­ни және тағы басқа көр­сет­кі­ш­тер­мен ерекшеленеді.

                                                                                                                                                    SHIKA