Қазақстан Республикасы
Премьер-министрі Олжас Бектеновке!
Мемлекет басшысы отбасы құндылықтарын нығайтудың маңыздылығына әрдайым көңіл бөледі. Отбасының беделі неден басталады? Отбасының мәртебесінен. Ана мәртебесінен. «Мықты отбасы – мықты мемлекет» деген сөздер бекер айтылмаған. Ел ертеңін бүгінгі жас ұрпақ, жас отбасылар қалыптастырады. Сондықтан біз отбасын нығайтып, ғасырлық салт-дәстүрді сақтап, балаларымызды өз Отанын сүйетін, тарихы мен мәдениетін құрметтейтін, лайықты және әдепті адам етіп тәрбиелеуіміз – мемлекеттігіміздің дамуының кепілі. Кез келген мемлекеттің дамығандығы оның аналар мен балаларға жасаған қамқорлығынан көрінеді.
Мен өзім ана ретінде әр депутаттық сауалымда отбасылардың, аналардың, балалардың шынайы, өзекті мәселелерін көтеріп келемін. Бір жыл бұрын біз көпбалалы отбасылардың, аналардың мәртебесі туралы депутаттық сауал жолдаған болатынбыз.
Алайда Үкіметтен келген жауап бізді қанағаттандырған жоқ. Себебі берілген ұсыныстар мүлдем қарастырылмаған, «қолдаймыз» немесе «қолдамаймыз» деген жауап та жоқ. Соған қарағанда, біздің Үкіметке бұл сұрақ маңызды емес.
Әлеуметтік әділеттілік деген не? Ол – көпбалалы отбасыларға, аналарға өмір бойы мәртебе мен жеңілдіктер беру арқылы көпбалалы отбасылар дәрежесін көтеріп, олар өздерін төмен бағаламайтындай әділ қоғамда өмір сүру мүмкіндігін беру.
Қазіргі кезде елімізде 583 мыңнан астам көпбалалы отбасы тіркелген, оның ішінде 90 пайызы 4 және 5 бала тәрбиелеп отырған отбасылар, яғни – 525 мың. Бұл шамамен 3 миллионға жуық бала. Олардың тағдыры отбасының мәртебесіне байланысты. Неліктен көпбалалы отбасы мәртебесі өмір бойы емес, уақытша беріледі? Балалар отбасында дүниеге келді, олар уақытша келген жоқ, олар бар, олар өмір сүруде. Олар жай ғана бар емес, оларды тамақтандыру қажет, киіндіру керек, үйрету, дамыту, емдеу, толыққанды өмір сүру үшін жағдайларын жасау керек.
Осы отбасыларды мазалайтын ең басты проблема:
Үлкен балалары 18 жасқа толғаннан кейін, егер оқу орындарына түсе алмаса (ондай жағдай көпбалалы отбасында жиі кездеседі), жәрдемақыдан да, басқа мемлекет тарапынан берілетін көмектен де айырылады (жоғары және орта білім беру ұйымдарына күндізгі оқуға түскен балаларға 23 жасқа толғанға дейін беріледі). Ал көпбалалы ана мәртебесі тіпті қарастырылмаған.
Көпбалалы аналарға арналған мемлекеттік наградалар мен жеңілдіктерді қазіргі уақытта біз қайтадан қарастыруымыз керек. Бұл бастаманың негізгі мақсаты – көпбалалы аналарға арналған марапаттарды жаңарту және олардың заманауи қоғамда лайықты құрмет пен қолдауға ие болуын қамтамасыз ету.
Құрметті Олжас Абайұлы! Жоғарыда айтылғандарды ескере отырып, біз келесі шараларды қарастыруды ұсынған болатынбыз. Ең басты үш ұсыныс жасадық.
Біріншісі – «Қазақстан Республикасының мемлекеттiк наградалар туралы» Қазақстан Республикасының 1995 жылғы 12 желтоқсандағы № 2676 Заңына VI. Көпбалалы аналарға арналған наградалар бөлімі 4 және 5 баланы туған немесе асырап алған көпбалалы аналарға «Қола алқа» наградасымен толықтырылсын. Бұл жердегі басты мақсат – көпбалалы ана мәртебесін өмір бойына бекіту.
Екіншісі – «Қазақстан Республикасының мемлекеттік наградалары туралы» Қазақстан Республикасының 1995 жылғы 12 желтоқсандағы № 2676 Заңынан, атап айтқанда «Алтын алқа», «Күмiс алқа» ордендері бойынша: жеті, алты бала туған және тәрбиелеп өсiрген аналар жетінші, алтыншы «баласы бiр жасқа жеткен және басқа балалары тiрi болған ретте наградталады» деген шарты алып тасталсын. Себебі құжаттарды рәсімдеу уақыты созылып, 1,5–2 жылдан кейін ғана марапатталып, алқаларына қол жеткізе алады және жәрдемақылар да осы кезеңде бекітіледі.
Бұл әділетті ме, қалай ойлайсыз? Аталған тәртіпті жеңілдетіп, дүниеге алты және жеті бала алып келген аналардың өмірін қиындатпау керек.
Үшіншісі – «Алтын алқа», «Күміс алқа», «Қола алқа» ордендерімен марапатталған аналарға жәрдемақы мөлшерін көтеру және қосымша көптеген жеңілдіктерді ұсынған болатынбыз. Қазіргі уақытта «Алтын алқа» және «Күміс алқа» ордендері үшін жәрдемақы мөлшері тіпті күлкілі: жеті бала үшін – 27 321 теңге, ал алты бала үшін 23 629 теңгені құрайды. Айына бір балаға 3900 теңгеден, ал күніне небәрі 130 теңге шығады! Бұл сандарда Отан алдындағы еңбегі үшін Батыр Аналарға деген құрмет те, сыйластық та көрінбейді!
Осы орайда Үкімет тарапынан жоғарыда аталған проблемалық сұрақтар бойынша және былтырғы жарияланған депутаттық сауалға толыққанды, барлық талап бойынша жауап беруді сұраймыз.
Парламент Мәжілісінің депутаттары,
«Қазақстан Халық партиясы»
фракциясының мүшелері:
Г. Танашева
М. Магеррамов
И. Смирнова
Қ. Сейітжан
И. Сұңқар
