- Жуықта ҚР Парламенті Мәжілісінің депутаты Ермұрат Бапи ҚР Премьер-министрі, Активтерді қайтару жөніндегі үкіметтік комиссияның төрағасы Олжас БЕКТЕНОВКЕ, ҚР Бас прокуроры Берік АСЫЛОВҚА, ҚР Активтерді қайтару жөніндегі комитеттің төрағасы Нұрдәулет СҮЙІНДІКОВКЕ жазбаша депутаттық сауал жолдап, «ескі Қазақстан» өкілдері қиянатты қысастықпен жеке бизнестен тартып алынған мүліктерді заңды иелеріне қайтару жөнінде талап қойды. Біз жоғары құзырлы лауазымгерлерге жолданған сол сауалды қаз-қалпында жариялап отырмыз.
Құрметті лауазымгер мырзалар! Сіздердің аттарыңызға жолданып отырған бұл депутаттық сауал ҚР Парламенті Мәжілісінің пленарлық отырысында жариялануы тиіс еді. Бірақ жылыстаған активтерді қайтару мәселесіне қатысты жүріп жатқан процеске қандай да бір нұқсан келтірмеу үшін, төменде қозғалатын мәселені ТВ арналар арқылы дабыра қылмауды қаладым. Сондықтан Сіздер осы сауалда аталған мәселелерге жауапкершілікпен қарайды деген сенімдемін!
Біріншіден. Қазақстан Бас прокуратурасы жанындағы Активтерді қайтару жөніндегі комитеттің өткен айда жариялаған мәліметі бойынша, екі жылдың ішінде 1,5 триллион теңгенің активі елге қайтарылған екен. Оның 1 трлн-нан астамы екі Қайраттан – Сатыбалды мен Боранбаевтан қайтқан активтер. Елде бұл екеуінен басқа әлдеқайда бай адамдар бар. Олар жөнінде ләм-мим ақпарат жоқ.
Сонда Сатыбалды мен Боранбаевты қоспағанда, қалған клептократтар мен ұры олигархтардан екі жылда қайтқаны 500 млрд теңге ғана. Президент Қасым-Жомарт Тоқаевтың «Әділетті Қазақстанды» қалыптастыру жөніндегі бастамасының бүгінгі орындалған түрі осы ғана ма? Егер ашық ақпаратқа жүгінер болсақ, сыртқа жылыстаған 200 млрд доллардың активін бұл «қарқынмен» біз 200 жылда қайтарып болмаймыз!
Бұл екі арада Президент Тоқаевтың жылыстаған активтерді қайтару жөніндегі мемлекеттік бастамасынан үміт күткен жекелеген Қазақстан азаматтары ұрланған немесе рейдерлік жолмен тартып алынған активтерін қайтарып алу жолында шарқ ұрып, олардың алды АҚШ Әділет министрлігіне жүгіне бастады. Міне, менің атыма жазылған, түпнұсқасы АҚШ министріне жолданған құжаттан жолма-жол үзінді (толық нұсқасы аталған адресаттарға жолданды):
- «Уважаемый господин Bruce C. Swartz, нам стало известно, Ваше федеральное ведомство ведет расследование преступлений, совершенных бывшим президентом Нұрсултаном Назарбаевым и членами его семьи. Обращаемся к Вам, так как нам известно, что они в целях сокрытия своих преступлений и отмывания преступных доходов использовали валюту США, банки и инвестиционные фонды США, связанные с США различными инвестиционными проектами, пользовались услугами американских консультантов… Многомиллиардные активы клептократов являются результатом масштабной коррупции и рэкетирского захвата успешных бизнесов простых казахских предпринимателей».
Екіншіден. Мұндағы «простые предприниматели» деп, рейдерлік жолмен бизнестерінен айырылған, АҚШ Әділет министрлігіне жүгінуге мәжбүр болған қазақстандық азаматтар – «ТПК АЗИЯ» ЖШС-нің заңды иелері Нұрлан Бимурзин мен Медғат Қалиев.
Бұл азаматтардың қудалануына себеп болған мәселеге байланысты жеке кездесуімде мен Бас прокурордың өзіне Әлия Нұрсұлтанқызы Назарбаеваның рейдерлік әрекеттеріне қатысты жағдаятты баяндайтын құжаттар топтамасын тапсырған едім. Бұған қатысты Бас прокуратураның іс-әрекеті ақыр соңында сиырқұймышақтанып тынды.
Бұнымен қоса, бизнесті тартып алу нәтижесінде активтерінен айырылған Бимурзин мен Қалиев мырзалар осы рейдерлік қылмысқа қатысты іс қозғау жөнінде Бас прокуратураға өтініш жолдаған еді. Ол өтінішке де жалтарма жауап қайтарылғанынан хабардармын.
Енді естеріңізге салайын, мызалар, қудаланушы азаматтар жолдаған өтініште (түпнұсқа адресаттарға жолданды) егжей-тегжейі жазылған қылмыстық мәселенің мазмұны жуық арада халықаралық пабликтерде жариялана бастайды. Яғни, бұл мәселе Президент Қ.-Ж.Тоқаевтың халықаралық деңгейдегі ресми сапарлары кезінде екінші тараптан Қазақстандағы коррупциялық қылмыстар жалғасып жатқаны аталып, мемлекет басшысының имиджіне нұқсан келеді деген сөз.
Үшіншіден. Менің депутаттық құзіретіме жолданған тағы бір өтініште азаматтық қоғам өкілдері Активтерді қайтару жөнінде қоғамдық комитет құрылғанын баяндайды (түпнұсқа қоса жолданып отыр):
- «Корень сокращения расходной части государственного бюджета, в том числе, выделяемого на оборону Республики Казахстан, прежде всего связан с недостаточной защитой Государственных интересов отдельными чиновниками и прежде всего государственными органами.
В связи с вышеизложенным, а также с возникшей потребностью Казахстанского общества, нами, т.е. движением «Жертвы Старого Казахстана» принято решение о создании Общественного комитета по возврату активов».
Міне, ұрланған-жырланған қазынаны қайтарудан күдер үзе бастаған азаматтар Активтерді қайтару жөніндегі қоғамдық комитет құруда. Мұнда құрылған Қоғамдық комитеттің бастамашысы Жарқын Күреңтаев деген азамат жылыстаған активтерді қайтару жөніндегі депутатқа жазған өтінішінде «с недостаточной защитой Государственных интересов отдельными чиновниками и прежде всего государственными органами» деген пікіріне Алматыдағы «Хилтон» қонақ үйіне қатысты мысал келтіреді.
Яғни, Қайрат Сатыбалды рейдерлік жолмен тартып алған «Хилтон» қонақ үйі (суретте) Активтерді қайтару жөніндегі комиссияның реестріне енгізіліп, ол мүлік 10 млрд теңгеге бағаланып, мемлекетке қайтарылған-мыс. Бірақ сол активтің 4 млрд 200 миллион теңгесін әлде біздің жемқорлар мен парақорлар жол-жөнекей жұтып қойған, әлде Мемлекеттік мүліктер комитеті мен Қайрат Сатыбалды арасында қандай да бір жасырын және қитұрқы келісім жасалған сияқты. Активтерді қайтару жөніндегі қоғамдық комитет меншік мүлкінен айырылған азаматтардың жоғын жоқтай жүріп, осылайша қайтарылған активтердің өзі екінші рет талан-таражға түсіп жатқанын баяндайды.
Төртіншіден. Бір қызығы – Бас прокуратура осы «Хилтон» қонақ үйіне қатысты істі қайта қарау жөнінде шешім шығарған. Бірақ бұл шешімге Алматы қалалық прокуратурасы пысқырып қарамай, Алмалы аудандық прокурорының орынбасары Р.Р. Суханбердин істі қайтадан жауып тастаған.
Құрметті Бас прокурор мырза!
Сонда елдегі заңдылықтардың орындалуын бақылаушы ең басты орган – Бас прокуратураның шешімін төменгі орган орындамайтын болса, бұл не қылған құқықтық былық болғаны?! Біз қай құзырлы органның шешіміне мойынсұнуымыз керек?
Менің атыма келген бұл өтініштің түпнұсқасын Сізге жолдай отырып, аталған жағдаяттың егжей-тегжейін және Бас прокуратураның шешімін Алматы қалалық прокуратурасы неге әдірам қалдырғанын тексеруді сұраймын.
Мемлекеттік мүліктер ведомствосына жақын инсайдерлік ақпарат көзінен маған жеткен хабарға қарағанда, бостандыққа шыққан Қайрат Сатыбалды ендігі жерде сол «Хилтон» қонақ үйін аукцион арқылы, құны 10 млрд теңгеге белгіленген мүлікті 5 млрд теңгеге кері қайтарып алуға қам жасауда. Егер кейіннен бұл ақпаратқа қатысты аукциондық сауда-саттық Сатыбалдыға қатысты компанияның пайдасына шешіліп, экс-президенттің немере інісі қитұрқы схемамен «Хилтон» қонақ үйін иемденіп кетер болса, айтпады демеңіз, Бас прокурор мырза, мен Парламенттің пленарлық отырысында бүкіл елге мәлімдеме жасайтын боламын. Бұны саяси тұрғыдағы шантаж деп қабылдамаңыз, менің бұл сауалымда айтылған жәйттер Президент Қ.-Ж.Тоқаевтың активтерді қайтару арқылы «Әділетті Қазақстан» қалыптастыру бастамасына саботаж жасау деп бағалануы тиіс. Керек десеңіз, бұны мемлекет басшысының әлеуметтік тұрғыдағы идеяларына қарсы жасалған қастандық деп қабылдау керек.
Құрметті Олжас Абайұлы!
Заңды мүлкін қайтарып алу жолында әділет іздеуші меншік иесі Шолпан Қаранееваның (бильярдтан әлемнің үш дүркін чемпионы Әлихан Қаранеевтің анасы) өтінішін үкіметтік комиссияда қайтадан қарап, «Хилтон» қонақ үйін заңды иелеріне қайтарып беруге жәрдем жасайық! Бұл Президент Тоқаевтың «Әділетті Қазақстан» қалыптастыру бастамаларына сәйкес әділетті шешім болар еді!
Бұл ретте Активтерді қайтару жөніндегі үкіметтік комиссия «Хилтон» қонақ үйін реестрден қайтарып алу жөнінде шешім шығаруы тиіс деп есептеймін.
Құрметті мырзалар!
Парламент өткен жылы маусым айында қабылдаған «Жылыстаған активтерді қайтару жөніндегі» заңның және Президент Тоқаевтың «Әділетті Қазақстан» идеясының орындалу барысын депутаттардың талқылайтын уақыты жетті деп есептеймін. Сондықтан Парламент Мәжілісінде Үкіметтік комиссия мен Активтерді қайтару жөніндегі комитеттің есебін беру ретін қарастыруды сұраймын.
Бұл жөнінде мен Парламенттің пленарлық отырысында мәселе көтеруге бастамашылық жасайтын боламын.
Ермұрат БАПИ, ҚР Парламенті Мәжілісінің депутаты