Қазақстан Республикасы Премьер-Министрінің орынбасары Ермек Көшербаевқа.
Елімізде білім беру сапасын арттыруға бағытталған ауқымды реформалар жүзеге асырылғанымен, әлі де мектеп жүйесінде бірқатар шешімін таппаған мәселелер бар. Бұл білім сапасының төмендеуіне тікелей әсер ететіні анық.
Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігінің мәліметі бойынша, 2023 жылдың басынан бері білім беру саласында 303 қылмыстық іс тіркеліп, ол жалпы шығын 17,5 млрд теңгені құраған.
Көп қаржы жымқыру фактісі Жетісу, Түркістан, Қызылорда, Алматы облысында және Алматы қаласында анықталды. Бұл аймақтарда қаржылық бақылаудың әлсіздігі байқалады.
Деректі терең талдайтын болсақ, 249 адам жауапкершілікке тартылған. Олардың арасында 10 білім бөлімінің басшысы, 2 колледж директоры, 28 мектеп директоры, 21 балабақша басшысы және 136 есепші бар.
Педагогикалық кадрды іріктеудің жаңа ережесі енгізілгеніне қарамастан, бұрынғы заңсыздықтарды айналып өту және жемқорлық тәуекелін тудыру мүмкіндігі сақталуда.
Халық арасында мектепке жұмысқа орналасу үшін директорға немесе басқарма қызметкеріне «заңсыз сыйақы» беру қажет деген қауесет желдей есіп жүр.
Өйткені, оңтүстік өңірде жұмыссыздық статистикада көрсетілгеннен әлде қайда жоғары. Ауылдық жерлерде мектеп, балабақша, клуб үйінен басқа жұмыс көзі тапшы. Сондықтан мұғалім болуға талпынатындар тым көп. Тіпті лаборант немесе техникалық қызметкер болу үшін де заңсыз ақша беру жағдайлары кездеседі. Сонымен қатар, қызметкерлердің жұмыстан шықпау үшін жалақысының бір бөлігін беру фактілері туралы да айтылуда.
Шынтуайтында, мұғалім – тек білім беруші ғана емес, болашақ ұрпақтың адамгершілік құндылығын қалыптастырушы тұлға. Ал, кәсіби біліктілігі төмен мамандардың, тіпті заңсыз жолмен жұмысқа орналасқандардың сабақ беруі білім жүйесіндегі адалдық пен кәсіби этиканың бұзылуына әкелетіні анық.
Алаш ардақтысы Әлихан Бөкейханов «Ұлтқа қызмет ету білімнен емес, мінезден» деген еді. Ендеше, білім саласындағы былықтарды жою үшін «мінез» танытатын кез келді.
Сондықтан жоғарыда айтылғандарды ескере отырып, Үкіметке келесі шараларды қабылдауды ұсынамын:
1) «Электрондық мектеп» сынды электрондық жүйелерді енгізіп, білім беру саласындағы кадрларды басқарудың бірыңғай электрондық базасын құруды тездету;
2) Жұмысқа орналасу процесінің ашықтығын қамтамасыз етіп, педагогикалық кадрларды іріктеудің ашық және әділ жүйесін қамтамасыз ету;
3) Қоғамдық бақылауды күшейту. Яғни, ата-аналар комитеті және басқа қоғамдық ұйымдардың білім беру процесіне және қаржылық қызметке қатысуын кеңейту.
ҚЫРЫҚБАЕВ Темір Базарбайұлы
