«Қорқыттың көрін» КӨРДІҢІЗ БЕ

«Общественная позиция»

(проект «DAT» № 45 (269) от 11 декабря 2014 г.

 

Премьера

 

«Қорқыттың көрін»

КӨРДІҢІЗ БЕ?

Өткен аптаның соңын ала соқпағы соны кеш болды. Кеш болғанда да Мұхтар Әуезов атындағы Қазақ мемлекеттік академиялық драма театрында белгілі ақын, драматург Иран-Ғайыптың «Қорқыттың көрі» пьесасы көрерменге жол тартты. Сөйтіп, қазақ театрында «Қорқыт көрін» тағы бір рет өз көзімізбен көрдік.

 

Бүйрегі бітеу бүгінгі әңгіме де осы «тағы бір рет» деген тұла бойы тусыған сөзден шығады. Себебі осыдан ширек ғасыр бұрын жазылған Ирағаңның «Қорқыт баба» туралы пьесасы 2000 жылдардың басында Ға­бит Мүсірепов атындағы Қазақ мемлекеттік балалар және жас­өспірімдер театрында сахна­ланған болатын. Ол спектакль Қазанда өткен түркі тілдес ел­дердің фестивалінде жоғары бағаланып, Қорқыт рөлін сом­даған ҚР еңбек сіңірген қай­раткер Балтабай Сейтмамыт­ұлы бас жүлдені иеленген еді.

Сөйтсе де, бұл қойылым бұрынғы қойылымнан өзгеше деседі. Оның алабөтен себебі де жоқ емес. «Бітер істің басына, жақсы келер қасына» де­мек­ші, айтулы қойылым литва­лық режиссер Йонас Вайткус­тың жетекшілігімен ерекшеленген. Олай дейтініміз – ке­зінде КСРО мен Литваның сый­лықтарына лауреат болған Вайт­кустың «Қорқыттың көрін» қоюы – қазақ сахнасындағы тұңғыш жұмысы көрінеді (КСРО Мемлекеттік, Литва Ұлт­тық сыйлығының лауреаты – Қ.Қ.).

Хош, сонымен абыз атымен әйдіктенген спектакльды көр­ген соң, журналистік салтымызбен қойылым туралы көпке де бір бәтуә айтуымыз керек болды. Қонағасының жарты тарысына дейін жарты күн мақтап жейтін қазақтың мұндайда ашылып айтары қайсы? Көрген біздің көсіліп көрсетер тұсымыз қай­сы? Міне, осы сауалдар сарынында санамыз жеткенінше сал­мақтап, саралап қайттық.

Әуелі жұрттың сөзіне жіті үңілсек, «Қорқыттың көрі» – Қор­қыт бабамыздың запырандай ащы аңыз-өміріне арнап қойылған сахналық тұжырым екенін айтады. Тағы бірінің пайымы – қойылым алма-кезек дүн­ие­дегі діндер астасуындағы киелі рухани ұғымның жаназа-реквиемі дегенге келіңкірейді.

Ол – рас! Қат-қабат филосо­фиялық иірімнен тұратын, өл­генді тірілтетін өміршең туынды әуелде литвалық Йонасқаға да опырып тұрып алар оңай олжа болмаған. Мұны өзі де рас­таған. Ал осы тұстағы Әкем­театрдың директоры, белгілі драматург Еркін Жуасбековтің: «Әрине, сюжеттік жағынан кей­бір көрерменге ауыртпалық тү­сіруі мүмкін. Бірақ бұл ойға, санаға арналған көрерменді ойландыру үшін түсінуге сал­мақ түсіретін қойылым болып от­ыр. Шын мәнінде әлемдік театр тенденциясында мұндай бағыт бар. Біз де осындай қойылымның өмірге келгеніне қуаныш­ты­мыз. Себебі мұнда жалпы адам­затқа ортақ – өмір мен өл­ім және сол аралықтағы адам­ның рухани болмысы қам­тыл­ған», – деуі біздіңше бекер ай­тылмаған.

Оның бер жағында Қорқыт-абыздың қатпар-қатпар құпия­сына қал-қадірінше бойлаған Дуылға Ақмолданың рөлі әлі көз алдымызда жыр тілінде ұз­ақ-ұзақ күбірлейді. Рухани құн­дылықтың ұшар басына ақша­ны қоюға қам-қарекет еткен қо­ғам үшін бұл қойылым қан­дай­лық қажет болса, сол қо­ғам­ның құлақ кесті құлы – біз пақыр үшін де тым-тым терең. Бәлкім, ол тереңдікті бойлай бі­лу үшін, Иран-Ғайыптың ішкі әлеміне «кіріп-шығу» керек пе екен?

Бір анығы – күбірлесіп, күл­ім­десіп, іңір кешіп келген топ-топ адам аталған қойылымнан шығып бара жатып: «Қиын…» дескенін естідік. Әзірге сол «қи­ынның» несімен қиын екенін бір рет қана байқаған біз бен сіз үшін жұмбағы жұтылмай қалған фәлсәфаны тағы бір рет пайымдау керек шығар… Мүм­кін, сол жұмбақты шешу үшін, дәл осы қойылымның қойынын тағы бір аралап шығу керек пе екен, кім біледі?!

Қозыбай ҚҰРМАН,

«D»

 

 

Өнеге Алты баланың анасы

ӘЛЕМГЕ ӘЙГІЛІ БОЛДЫ

Алты баланың анасы, «Мисс Қазақ­стан 2011» жобасында жеңім­паз атанған Ақнұр Жұмабе­кова Мальтада өткен «Queen of the Рlanet-2014» байқауының гран-при иегері атанды.

Жуырда Еуропаның төрінде өткен әйдік әсемдік сайыс арнайы аналар күніне орай ұйымдастырылған болатын. Оған Қазақстаннан, Ресейден, Мальтадан – барлығы 23 елден үміткерлер қатысқан көрінеді.

Сонымен қатар, үміткерлер бұл жолы да өзге байқаулардай «біссімілләсін» өзара арнайы қайырымдылық іс-шара ұйымдас­ты­румен бастап, сол шарадан түскен ақшаны жетімдер үйіне аударған.

Айта кетерлігі, аталған байқаудың жеңім­пазы атанған Ақнұр-анасының арқасында үлкен ұлы енді Мальтадағы «RBSM» мектебінде жаз­дық маусымды өткізуге мүмкіндік алған екен.

Осындайда ана болуды «асқақ-асқақ» арманын ақсатады деп біліп, өмірге ұрпақ әкелуден безінген қыздарымызға алты құрсақ көтерген Ақнұрдың ерлігі өнеге болса дейміз. Әрі бұл жеңісті нағыз қазақ қызының жеңісі деп білеміз! Жарайсың, Ақнұр!