Сабын жасау – оның көптен айналысатын дәстүрлі қолөнері ғана емес, сонымен қатар соңғы жылдары қарқынды дамып келе жатқан заманауи индустрия. Ол өз өндірісінде ешқандай синтетикалық қоспаларсыз экологиялық таза ингредиенттер пайдаланады. Сондықтан болар, өнімдеріне деген сұраныс өте жоғары.
Бесағаш ауылында тұратын жас кәсіпкер Болат Дулат дәл осындай хош иісі аңқыған және сұранысқа ие сабын түрлерін шығарады. Оның цехтары Бесағаш және Панфилов ауылдарында орналасқан. Өзі Райымбек ауданындағы Жаңатекес ауылының тумасы, Алматы маңына бірнеше жыл бұрын көшіп келген. Туған ауылында орта мектепті бітірген соң Алматы экономикалық колледжінде оқып, менеджмент және сауда маманы атанады. Сөйтіп, әр түрлі сауда компанияларында дистрибьютер, менеджер болып жұмыс істеп, халық тұтынатын тауарларды сатумен айналысады. Күнделікті өмірде аса қажет бұл өнімдердің өтімділігін анық байқаған ол оны сатуды қалай ұйымдастыруға болатынын да үйрене жүріп, өзінің жуу құралдарын өндіретін «Болат» жеке фирмасын ашуға шешім қабылдайды. Оған аса үлкен қаражат та салмайды, өз кәсібін бар-жоғы 1 миллион теңгемен бастайды. Бұл жерде тек Болаттың сабын өндіру процесін Тараз қаласына арнайы барып, жеке кәсіп иелерінен үйреніп қайтқанын айту керек. Онсыз сірә болмайды, кез келген істі қалай жүргізуге болатынын өз көзіңмен көріп, тіпті оны бастамай тұрып өз қолыңмен жасап, ойыңа әбден тоқып алғанға не жетсін! Ал біздің еліміздегі нағыз тәжірбелі сабын қайнатушылар дәл осы Таразда.
Болашақ кәсібінің қандай болатынын әбден зерттеп-зерделеп, өзінде «мен мұны кәдімгідей жүргізе аламын» деген нық сенім пайда болған кезінде Болат Панфилов ауылынан жалпы ауданы 200 шаршыметр ғимаратты жалға алып, өз қаражатына қажетті құрал-саймандар сатып алады да оны шағын цех етіп жабдықтайды. Сабын шығару үшін де шикізатты алыстан іздемей, жергілікті өнімді пайдаланады. Бүгінде оның осы ауылдағы цехында айына 3 мың дана өнім шығаратын 20 адам жұмыс істейді. Сабынның ассортименті де әр түрлі. Олар – «Глицерин», «Қылқан жапырақты», «Дегтярное», «Монша», «Детское» және т.б. 8 атаудан тұрады. Кәсіпкердің айтуынша, сабын өндіру үдерісі көп еңбекті қажет етеді, бірақ нәтиже алуға тұрарлық.
Шағын кәсіп иесі тауарларын өз дистрибьюторлары арқылы жергілікті базарларда, көтерме сауда орындарында, Алматыдағы ел аузында «Барахолка» атанып кеткен үлкен базарда сатады. Жақында ғана 35 миллион теңге көлемінде пайда тауып, 100 тонна хош иісті өнім сатқан. Ол аз десеңіз, кәсіпкер өзі тұратын Бесағаш ауылында тағы бір цех ашып, онда «Жеміс букеті», «Жасыл алма», «Алма», «Антибактериалды» және т.б. сұйық сабын түрлерін шығарады. Бұл цехта үш жұмысшының күшімен 100 тонна мөлдір иісті шағын бөтелкелер шығарылады.
– Сабынның қатты сұрыптарын өндіруде табиғи ингредиенттерді пайдалана отырып, отандық өндіріс қағидатын ұстанамыз, дегенмен фин технологиясы бойынша жұмыс істейміз. Сабынның жұмсартатын және аллергияға қарсы әсері болуы үшін химияны емес, табиғи қой майын, басқа да табиғи қоспаларды қосамыз. Өнім мемлекеттік сертификаттаудан өтті. Біздің сабын сапасы жағынан ресейліктен кем түспейді.
Қатты сабын өндірісі – бұл майды сабындау, қалыптау, кептіру және буып-түюді қамтитын көп кезеңді процесс. Өндірістің негізінде сабындаудың химиялық реакциясы жатыр, онда майлар (жануарлар немесе өсімдіктер) сілтімен әрекеттесіп, сабын мен глицерин қалыптасады. Алынған массаны қалыпқа құйып, содан кейін кептіріп, буып-түйеміз, – дейді бізге өз өндірісінің егжей-тегжейін барынша түсіндірген Болат.
Әрине, атам қазақ ежелден «жалғыздың үні шықпас, жаяудың шаңы шықпас» деген. Бірақ Болат бизнесте жалғыз емес, оған туыстары мен жақындары, әйелі мен ағалары көмектеседі. Көп болып көтерген жүктің де жеңіл болатыны белгілі, болашақта кәсіпкер цехтарды кеңейтіп, шығарылатын өнім көлемін анағұрлым ұлғайтуды жоспарлап қойғанын да жасырмады. Сөйтіп, «Магнум», «Все в дом» супермаркеттер желісінде тауарлар сатуға келісім-шарттар жасасып, жұмысшылар санын да көбейткісі келеді.
Көпшілік кәсіпкерлікті дамытудың әлеуметтік-экономикалық маңызын жете түсіне бермейді. Олардың ойынша, барлығын мемлекет жасап, қамтамасыз ету керек. Бұл – мүлдем қате түсінік. Мысалы, біз әңгімелеген жеке кәсіпкер Болат Дулат қазірдің өзінде 25 адамды жұмыспен қамтып отыр. Олардың айлық жалақылары да жаман емес. Егер ол сияқты мыңдаған, жүз мыңдаған жеке тұлғалар өз кәсіптерін ашып, 25–30 адамды жұмыспен қамтитын болса, елімізде жұмыссыздық мәселесі мүлде болмас еді. Бұл дегеніңіз тек жұмыс емес, сонымен бірге табыс, азаматтардың тұрмыс деңгейінің жақсаруы, қазынаға түсетін мол қаржы, түптеп келгенде қоғамдағы бейбіт өмір мен тұрақтылық, даму емес пе!
Құтмағамбет ҚОНЫСБАЙ
