«Общественная позиция»
(проект «DAT» № 47 (271) от 25 декабря 2014 г.
Уақыт уыты
(Интермедия орнына)
Басқа елдерде қандай екенін білмеймін – бізде той көп: келін той, сүндет той, міндет той… Баламыз бірінші сыныпқа бара ма – той. Отасқанымызға отыз жыл тола ма – ол да той. Тіпті ас беру мен құдайы тамақ та тойға айналды. Тойдың нешетүрін ойлап табудан қазақ әлемде алдына ел салмайды.
Соған қарағанда, жаратқан ием өзгелерге машина, «айпон» мен «айпад» жасауды, ғылымитехникалық жаңалықтар ашуды беріп, біздің қазаққа тойтойлау, қыдыру, сауықсайран құру қасиеттерін дарытқан ба деп ойлаймын. Біле білген кісіге тойшылдық – бұл біздің ұлттық артықшылығымыз. Ұлттық брендіміз десек те болады.
Ендеше біз неге қазіргі экономикалық дағдарыстан шығудың өзіміз өте жақсы білетін той жолын ойлап таппаймыз? Оның «Нұрлы жолдан» несі кем? Ол үшін үлкен қалаларымызда «Той институттарын» ашқанымыз мақұл. Заңға өзгеріс енгізіп, тойға салық салу керек. Той жасағыш қазақ ол салықты ұрмайды – кредит алса да, төлеп тастайды. Себебі той өткізуі керек қой. Ал тойдан түскен салық бюджетіміздің қоржынын толтырады. Міне, дағдарыстан шығуға жәрдем болатын қыруар қаржының көзі қайда жатыр?! Ондай жағдайда шетелдік инвесторлар той өткізу бизнесіне өздерінің инвестициясын өкіртіп салар еді. Мұнай бізді байытады деген есекдәме әдірам қалады: тойдың түсімі Ұлттық қорды да қарық қылады.
Ауылқаладағы қазаққа сондай дүркіреген тойдың тағы бір сәті түсіп тұр. Алдымыздағы 2015 жылдың 1 қаңтары – Еуразиялық одаққа кірген күніміз! Тиімдісі сол – Жаңа жылды бір атап өтсек, екіншісі – одаққа кірген күнімізді және тойлайды екенбіз. Бір оқпен екі қоян атты деген осы. Той өткізуге мұнан артық қандай себеп керек?! Бер көкпарды! Шап, ұлы даланың төсін дүбірлетіп! Жаңа жылмен бірге одаққа кірген күнімізде шаппағанда, әкеміздің асында шабамыз ба? Абылайдың асы да бұлай өтпеген. Тартылсын керней! Соғылсын дауылпаз!
Тәуба, қазақ! Осы күнге жеткенімізге шүкір!
Негізі, одаққа кіріп, барлық тізгінді «орекеңдерге» бергеніміз мақұл болды. Олай дейтінім – бәрібір біздің той тойлаудан қолымыз тимес еді. Алда ақша да бірыңғай болады дейді. Құны түскен рубльмен бірге нан да арзандап, арзан олпұлмен әлауқатымыз да артып, омақасқан орыстың арқасында қазекем бұрын жетпеген жетістіктерге жететін көрінеді.
Сонда деймін ғой, жұртымау, бізге қамқор болар ел табылып жатса, біз үшін оның басы ауырып жатса, біздікі не азап? Жатпаймыз ба «бір Құдайдың арқасы…» дееп, тойымызды тойлап, көкпарымызды шауып. Мұнан артық қазаққа қандай қуаныш пен бақыт керек? Осыдан көресіз, орыстар бізді әліақ арман болған алғашқы отыздыққа өздері апарып кіргізеді. Тептегін, еш қиындық көрмей, озған отыз елдің қатарында шалқып, тойымызды тойлап, алаңсыз жүре береміз!
Осы тойшылдығымыздан аумайық, ағайын! Қой жылы бізге құт, береке әкелсін! Бұрын бір Алланың арқасы десек, енді одақтағы орысым аман болсын деп, тойымызды тойлап, жүре берейік!
Айтпақшы, ендігі жерде «елбасы» деген атауды да өзгертейік. Ол енді Путин патшамен, Батька Лукашенкомен бірге «одақбас» болсын! Оо, қандай ғаламат – ооодақбас! Сол үшін бір тост көтеріп жіберейік! Бірақ тойда қызып алған қазақ «о»ның алдына қатаң дыбыстағы «ққ» қарпін салып жібермесін!..
Ералхан Жылқыайдарұлы