«Общественная позиция»
(проект «DAT» №08 (279) от 26 февраля 2015 г.
Төте сұрақ
- Мөңке бидің: «…Халыққа бір тиын пайдасы жоқ, ай сайын бас қосқан жиын болады…» дегенінің қандайлық шындық болғанын қарапайым халық та аңдағандай: дағдарыс биліктің дығдырын құртқалы «Күлтөбенің басында күнде жиын»-ның кебін кеп киді ме – киді. Бұған дейін де сол берекесіз жиын, бәтуәсіз бастамалар борады-ау келіп-келіп. «Кім не айтты?» дегеннен гөрі, «кім не айтпады?» деп қайыра сұрақ қойсаң – сірә, жөн!..
Өткен аптада ҚР Денсаулық сақтау және әлеуметтік даму (ДСЖӘД) министрі Тамара Дүйсенова «Қазақстандық жастарды даяшы және бармен болуға үйретеміз» деген ұсынысын талқының тап ортасына тастап кеп жіберді. Мұнымен қоса, ДСЖӘД-ның дөкей басшысы Дүйсенова мұның әзірге пилоттық жоба екенін, әрі оны оңтүстік-шығыс елдерінің тәжірибесіне сүйеніп айтатынын жеткізген.
Тіпті Тамара ханым жастарды қызмет көрсету саласындағы қысқа мерзімді курстарға тартатынын да мәлім еткен. Әрі аталған мамандықтардың айтқанға болмаса, оңай қызмет емес екенін айтып: «Оны жоғары дәрежелі мамандар ғана үйретіп шығарады… Жастарға оқу тегін, тек жол ақысы мен тұрағын өз қалтасынан төлейді…менің ойымша, бұл – бізге қажет тәжірибе. Оған мейрамхана иелері мен қонақүй және де басқа да қызмет көрсету ұйымдарының мамандарын тартуымыз керек», – деген.
Осы жерде жаңағы ДСЖӘД басшысы мақтанып айтқан «жоғары мамандық» иелерінің кімдер екені де біржола анықтала түседі. Яғни, ендігі осы мамандықты үйренгісі келетін жастардың су жаңа «супер» ұстаздары – мейрамхана иелері мен қонақүй мамандары болатын көрінеді. Сонда мұнсыз да қонақжай, қонаққа бары мен бейілін ұсынуды бір кісідей білетін елдің ұрпағы сол «жоғары мамандық» иелерінен нені үйренгендей? Тағам толы табақ тасу мен шайтан толы шарап құюды мамандық деп оқу үшін бе?!
Енді мынаған қараңыз: министрдің пікірінше, даярлық курстары бірнеше деңгейде өткізілмек. Біріншіден, арзан қоғамдық тамақтану орталықтарында даяшы болуды үйренеді. Арнайы курстарды бітірген мамандар екінші деңгейде қымбат дәмханалар мен мейрамханаларда жұмыс істей алатын болады. Ал үшінші кезеңде бармен мамандығын игеріп шығуға мүмкіндік алады екен.
Күлкіңіз келе ме, келмей ме?! Бұл бір елдің білдей министрлік басшысының аузынан шыққан сөз. Даяшы мен бармен тәрбиелеп, елдің бар әлеуетін арттырамын, жастардың қағанағын қарық қыламын деу – халық үшін соны жаңалық болмақ түгілі, соры сорғалаған сорақылық болса керек!
Неге дейсіз ғой?! Сол министр айтқан оңтүстік пен шығыс елі тұрмақ, біздің елде бұл мамандықты арнайы курстарсыз-ақ жастарымыздың екі-үш айда үйреніп шығатынын ұмытпағанымыз ләзім! Өйткені қазірде жоғары оқу орнындағы (ЖОО) студенттеріміздің 50–60 пайызы онсыз да бармен, онсыз да даяшы атанып жүргені бесенеден белгілі. Әсіресе коммерциялық білім алып жүрген жастардың дені – даяшылық қызметтен нәпақасын тауып жүр десек, артық айтпағанымыз!
Оның үстіне тығырықтан шығу үшін ел президентінің алдында көзімен жер шұқып отырып, кенет «Таптым, таптым» деп айқайлайтын тапқырлықтың сиық-сықпыты бұл емес: Астана мен Алматыда ғана аздап сұраныс бар демесеңіз, былайғы дүңгіршек атаулыда бәліш пен самса сатудан аспайтын өңірлерде бұл мамандықтардың бәсі тіптен төмен (халықтың қалтасы да сол тағамдарды көтеруден артылмайды).
Ал сол тұтас ел маңдайына мадақ қылып қадаған қос қаладағы жаңағы қос мамандықты қажетсінеді-ау деген ел туризмі ше? Бір Анкараның бір айлық табысынан асар-аспас! Сөйте тұра, «Қарға қаз боламын деп аяғын үсіріпті» дегендей, өзімізді бірден туризмі дамыған ел санатында елестету, сол арқылы жастарымызды жаппай даяшы мен бармен мамандығы бойынша оқытып, жұмыспен қамти қоямыз дейтін дүмбілез ой – бізге мандат болмаса керек!
Сонда деймін, біреудің әлпештеген жалғызы кімге барып жалпақтағандай?! Әдетте тойға шығып, даяшы атанғанының өзін көлденең көзден көп уақытқа жасыратын жастарға келіп: осы мамандықты оқығың келе ме деп сұрап көріңіз? Тіптен бұдан ары не деуге болады?! Сізше кешегі Мағжан сенген жастардан даяшы мен бармен жасау – қиянаттың қиянаты емес пе, Тамара ханым?
- P.S.: мұндайда елдің үміті ақталмаса, қалаулысына сын болса керек: сол үшін де минстрлерге ескертеріміз – ойнап сөйлемей, ойлап сөйлеуді үйренетін кез келген сияқты!
Қозыбай ҚҰРМАН,
«D»