«Общественная позиция»
(проект «DAT» №17 (381) от 4 мая 2017 г.
Жазылған жәйдің жаңғырығы
Шығыс Еуропа мемлекеттері, посткеңестік Литва, Грузия, басқа да елдер тәжірибесінен білетініміздей, ең бастысы ел санасын отарсыздандыру, жаңа тарихи сана қалыптастыру қажеттілігінен туып отыр. Елбасы Н.Назарбаев «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» атты мақаласында: «Өткен ХХ ғасыр халқымыз үшін қасіретке то¬лы, зобалаң да зұлмат ғасыр болды», – деді. Сонымен бірге «тарихтың ащы сабағын түсініп қана қоймай, өзіміз күнде көріп жүрген қазіргі құбылыстардан ой түйіп, болашақтың бастамасына қарап, пайым жасай білу де айрықша маңызды» екендігіне назар аударды.
Тәуелсіздік жолында күрескен және сол үшін қуғын-сүргінге ұшыраған тұлғалардың ерліктерін қастерлеу ұрпақтар санасында ерекше әсер туғызады. Марқұмдардың рухы бізге рухани идеялар беріп, бүгінгі күнмен байланыстырып, жалғастырып жатыр. Осылай көзге көріне бермейтін рухани қатынастар қалыптасады, өткен заман тағдыры жас ұрпаққа сабақ болады. Ал ата-бабаларының ерлігін өз ұрпақтары ерекше қастерлеп, мақтан тұтуы – әр халықтың рухани заңы.
Қазақ елінің, жерінің тұтастығы үшін күрескендер, Қазақ елінің рухани және материалдық байлығына үлес қосқан, кейін қудаланған қазақтар мен басқа ұлт өкілдері, мұсылмандар мен христиандар тарихи ақиқатты өздерімен бірге о дүниеге ала кетті, олар енді үнсіз… Біз, тірілер, олардың қылмыскер емес, қайраткер екендігін айтуымыз керек, айтып қоймай, лайықты құрмет көрсеткеніміз абзал.
Қазақстан Республикасында тәуелсіздік алғаннан кейін бірқатар маңызды мемлекеттік шешімдер қабылдағанына қарамастан, әлі де еліміздің азаттығы мен тәуелсіздігі үшін күрескеңдер, тер төгіп, еңбек еткен көпұлтты интеллигенция өкілдеріне арналған мемлекеттік акті қабылданбады.
Бұл мәселені негізінен алғанда, саяси күштер, құқық қорғаушы ұйымдар, ғалымдар және басқа азаматтық қоғам институттары көтеруі керек еді. Қазақстан өзінің егемендігін алғаннан кейін, бұл мәселелерді мемлекеттік деңгейде шешу – үкімет пен парламенттің тікелей міндеті болатын. Ал өткен 25 жылда олар неге мұндай қадамға бармады, өзінің міндетін атқармады – бұл үлкен әрі бөлек мәселе.
Қазіргі алмағайып шақта осынау аса маңызды мемлекеттік міндетті жүйелі атқарумен айналысуды жоспарлаған «Қаһармандар» республикалық қоғамдық қорын құру – үлкен құрметке лайықты іс. Бұл – назар аударарлық айтулы оқиға. Алдына қойған мақсаттары мен міндеттеріне қарасақ, бұл ерекше Қор, сол себептен басқа қоғам институттарына қарағанда, оған деген көзқарас басқаша болуы керек.
Сондықтан да біздің қоғам, зиялы қауым, кәсіпкерлер өз Отанының бостандығы мен егемендігі үшін күрескен қаһармандардың, яғни өз ата-аналарының, ата-бабаларының ерлігіне, патриоттық сезіміне басын иіп, лайықты құрмет көрсетеді деп сенемін. Өйткені отарлау және тоталитарлық саясаттан зардап шекпеген бірде-бір қазақтың отбасы жоқ шығар. Сондықтан «Қаһармандар» республикалық қоғамдық қорын баршамыз қолдайық, ағайын!
Амангелді АЙТАЛЫ,
философия ғылымдарының
докторы, профессор,
мемлекет және қоғам қайраткері