Араб аңызындағы АҚИҚАТ

«Обще­ствен­ная позиция»

(про­ект «DAT» №20 (384) от 25 мая 2017 г.

 

Ойдан-қыр­дан

 

Біле жүріңіз

 

Араб шейх­та­ры­ның бай­лы­ғы мен сол бай­лы­қтың арқа­сын­дағы шалқы­ған өмірі жай­лы есті­ме­ген жан жоқ шығар. Ал сіз білесіз бе: араб аңы­зда­рын­дағы махаб­бат, үйле­ну және отба­сы тура­лы бүгін­гі шын­ды­қты? Бұл тура­лы vmirechudes.com сай­ты жазды.

 

Ара­б­тар­дың ең үлкен бай­лы­ғы ақша емес – отба­сы екен. Араб әйелі отба­сы­ның шырағын сөн­дір­мей ұстай­тын негіз­гі тұлға, әрі ошағын сақта­уда, бала­ла­рын көбей­ту­де сіңір­ген еңбе­гі үшін, оны айна­ла­сын­дағы­лар қат­ты құр­мет­тей­ді. Араб әйелі дүни­е­ге көп бала әкел­геніне қарай бақыт­ты болып есептеледі.

Ал араб әле­мін­де қыз бен жігіт­тің махаб­ба­ты­нан баста­ла­тын отба­сы­лық өмір қалай баста­ла­ды? Мыса­лы үшін, Бірік­кен Араб Әмір­лік­терін­де жігіт ұсы­ныс жасаған қыз өз қала­у­ы­мен одан бас тар­та ала­ды. Деген­мен қалы­ң­ды­қты таң­дау, оған құда түсу, үйле­ну тура­лы соңғы шешім­ді жігіт­тің отба­сы шешеді.

Араб қызда­ры еуро­па­лы­қтарға, діні бөлек ұлт өкіліне тұр­мысқа шыға бер­мей­ді. Шыққан жағ­дай­да, өз еліне қай­та кіруіне заң­мен шек­теу қой­ы­ла­ды. Егер араб жігіті өзге ұлт өкіліне, діні бөлек қызға үйле­нер бол­са, ол отба­сы тек соның қолын­да бола­ды. Мұн­дай кез­де шетел­дік келін БАӘ аза­мат­ты­ғын ала алмай­ды. Ажы­рас­қан жағ­дай­да бала­ла­ры әкесі­мен қалады.

Неке келісі­мі – араб той­ы­ның сәні әрі негіз­гі жоралғы­сы. Келін­мен бір­ге неке келісі­міне оның екі туы­сы қол қояды.

Осы келісім жасалған­нан кей­ін, жастар­дың тойы бір жыл­дың ішін­де өткізілуі керек. Той­ға дей­ін күй­еу жігіт қалы­ң­ды­ғы­мен тек туы­ста­ры­ның қаты­суы­мен кез­де­се ала­ды. Қалы­ң­мал құны жүз мың­даған дол­лар­дан асып жығылады.

Араб той­ы­ның сал­та­на­ты өзге елдің жиы­ны­нан ерекше. Онда қонақтар­дың талға­мы­на қарай ас мәзірі де алу­ан түр­лі бола­ды. Сағат сай­ын алды­ңы­зға қой­ы­лған ас жаңар­ты­лып тұра­ды. Бұл әрине күй­еу жігіт отба­сы­ның қонақ­жай­лы­лы­ғы мен бай­лы­ғын көр­се­тетін сәт. Ислам діні спирт­ті ішім­дік­ке тый­ым салған­ды­қтан, дастар­хандағы ең ащы сусын кофе бола­ды. Той жеті күн бойы жалғасады.

Араб әйелі отба­сын­да күй­е­уі­нен кей­ін­гі адам. Ол үне­мі күй­е­уін тың­да­уға мін­дет­ті. Бірақ маңы­зды шешім­дер қабыл­дай­тын кез­де ақыл қосуы­на, өз ойын жет­кізу­ге құқылы.

БАӘ тұр­мыстағы әйел­дер қамаудағы­дай өмір сүреді деген­ге сен­беңіз. Заң бой­ын­ша тұр­мыстағы әйел қысқа, ашық-шашық киім­дер­ді кие ала­ды. Араб әйел­дері сән­ге өте әуес, киім, мата алу үшін күні бойы дүкен ара­ла­у­ға да бара­ды. Бірақ, үйден шығар кез­де, жібек­тен тігіл­ген қара жамы­лғы­ны жауып, бет­терін қара тор­мен бүр­кеп ала­ды. Өзге адам­дар бұл әйел­дер­дің сау­сағын, көзін, аяғы­ның башпай­ла­рын ғана көре ала­ды. Қалған сұлулы­қтың бар­лы­ғы – күй­е­уіне ғана мәлім.

Соңғы жыл­да­ры араб әйел­дері қара жібек жамы­лғы­ны джин­си мен өзге де түр­лі киім­дер­ге ауы­сты­рған. Тек бастағы ора­мал мен кең әрі жабық киім бол­са – болғаны.

Араб әйел­дері түр­лі уни­вер­си­тет­тер­де жоға­ры білім ала­ды. Олар әлем­нің ең мықты оқу орын­да­рын­да оқи­ды. Бірақ білі­мін тек бала тәр­би­есіне жұм­сай­ды. Себебі араб әйелінің жұмыс істе­уіне көп жағ­дай­да күй­е­уі тый­ым сала­ды, кей­де келін­шек­тер­дің өздері бас тар­та­ды. Өйт­кені олар бір бала­ны аяққа тұрғы­зған­нан кей­ін екін­шісін жоспарлайды.

Еуро­па елдерін­де білім алған қыздар жұмыс істеу үшін, сол елде қалып қой­ып жата­ды екен. Олар БАӘ тұра­тын халы­ққа қараған­да, ырым-тый­ым­дар­ды айтар­лы­қтай ұстан­бай­тын көрінеді.

Дін­ге сай араб ер аза­ма­ты әйеліне кез-кел­ген уақыт­та үш мәр­те «талақ» сөзін айта ала­ды. Осы сөзді алы­сы­мен, әйел үстін­де­гі киі­мі­мен күй­е­уінің үйі­нен шығып кетуі керек. Сон­ды­қтан араб әйел­дері өзін­де­гі бар алтын­ды тағы­нып жүреді екен.

Ерлер әйел­деріне гүл­дің орны­на баға­лы тастар­мен көм­керіл­ген алтын бұй­ым­дар­ды сый­лай­ды. Сый­лы­қтың баға­сы­на қарай күй­е­уінің махаб­ба­тын өлше­у­ге бола­ды. Ара­б­тар­да алтын­сыз әйел – жалаңаш деген түсінік бар.

Ал араб әйелі тек екі жағ­дай­да ғана ажы­рас­уға ниет біл­діру­ге құқы­лы. Ол – күй­е­уі опа­сыздық жаса­са. Бірақ, бұл елде көп әйел алуға заң­мен рұқ­сат етіл­ген. Сон­ды­қтан күй­е­уі әйелін алдап, «көзіне шөп салу» жағ­дайы көп бола қой­май­ды. Одан қал­са, өз күй­е­уін масқа­ра­лаған әйел­ді басқа адам әйел­дік­ке алмауы мүм­кін. Сон­ды­қтан әйел­дер мұн­дай жағ­дай­ды көр­се де ажы­рас­уға бар­май­ды екен.

Екін­ші жағ­дай – күй­е­уі әйеліне алтын сый­ла­ма­са, мей­рам­ха­наға шақыр­ма­са, үй салып бер­ме­се. Сот мұн­дай кез­де істі май шам­мен қарап, әйел­дің құқы­ғын қорғай­ды екен.

Мұсыл­ман­да төрт әйел­ге дей­ін алуға рұқ­сат бар. Деген­мен соңғы кез­дері араб жігіт­тері төрт әйел­ді бір­дей ала бер­мей­ді. Себебі олар­дың бар­лы­ғы­на ортақ күй­е­уі бір­дей жағ­дай жаса­уға мін­дет­ті. Сон­ды­қтан ең бай адам­дар ғана төрт әйел ала­ды. Кей жігіт­тер көңіл­дес ретін­де қарым-қаты­на­ста­рын заң­да­стыр­май жүре береді.

Араб жігіті көп әйел ала­тын бол­са, олар­дың бар­лы­ғы­на бір­дей жағ­дай жаса­уға мін­дет­ті. Әйел­дер­дің бар­лы­ғы­на бір­дей зәулім үй, ай сай­ы­нғы бір­дей сый­лық пен бір­дей қара­жат бөліп оты­руы керек.

Әр әйел­ге бара­тын уақы­ты алдын ала үлкен отба­сын­да талқы­ла­нып, келісіледі. Жас әйеліне жаңа үй алуы керек. Ол өзге­лер­дің үйі­нен арзан неме­се қым­бат бол­мауы керек. Отба­сын­да, бала­лар­да бір жағ­дай бол­са, оның бар­лы­ғын күй­е­уі шешу­ге міндетті.

Араб отба­сын­да отба­сы­лық бірін-бірі қол­дау мен өмір сүру әдебі өзге елдер­ден мықты­рақ. Егер әйел жесір қал­са, оған күй­е­уінің туы­сы үйле­неді. Бала­ла­рын бағып, өзін жалғыз­сы­рат­па­уға міндетті.

Осын­дай тәр­тіп­ке бағы­нып, үйрен­ген араб қызда­ры бар­шы­лы­қта өмір сүреді. Олар­дың басты мәсе­лесі – әде­мі жүру, көп бала­ны өмір­ге әкелу.

• Түп­нұсқа­дан

(Stan.kz) өңдел­ді.