«Общественная позиция»
(проект «DAT» №35 (306) от 15 октября 2015 г.
Турабилер тұғыры
Қасым Аманжолұлы:
Таңертең радиода: «Зиялылар неге жалтақ? Неге шындықты айтпайды?» – деп бір белгілі әріптесіміз сұрақ қойып жатыр екен. Тоқсаныншы жылдардың соңы мен екі мыңыншы жылдардың басында бұл сұрақ жиі естілетін. Қазір қисынсыз сияқты. «Шаңырақ» оқиғасынан соң, Заманбек пен Алтынбек қазасынан кейін, Жаңаөзен қасіретін көрген елде кімнің кім екені анықталып болған сияқты еді. Шындықты айта алатындар зиялылар арасынан іріктеліп шығып болған… Олардың қатарынан жаңағы сұхбат алушыны да, берушіні де көрген емеспіз. Және, қызығы, әлгі әріптес ағамыз сұрап отырған шындықты «Қазақ радиосы» жарықтықтың толқыны көтере де алмайды-ау! Білегің көтере алмайтын шоқпарды белге байламаған дұрыс сияқты.
Амангелді Керімтаев:
Өмірге көзқарасы солғын, басқадан өзгеше мiнезi жоқ адамды ешкiмге зиянсыз, момын, тiптi жақсы адам деп жатады. Өз басым ол пiкiрге қосылмаймын, әрі ондай адамдардан, керек десең, қорқамын да. Ондай жан көбiнесе өздерiн ортасынан оқшау, бейсаяси ұстауды қалайды. Өз басының бағыт-бағдарын анықтамағандар өзгелердiң қолшоқпарына оңай айналады. Өзiн саясаттан сырт ұстап, басқаның қолжаулығына қалай айналғанын өзi де сезбей қалады.
Заңғар Кәрімхан:
«Рыжийдың» дүркіреп тұрған шағында Мақсұт Нарықбаев ағамыз сол кездегі Қазақстан Жоғарғы сотының басшысы М. Малаховтың босап қалған орнына келді. Малаховты асқан айламенен тағынан алған Несіпбай еді ғой. (Мемлекеттік тергеу комитетінің төрағасы Жармахан Тұяқбайдан Малаховқа жетуі тиіс хат үш күн тұрып қалған. Осы хатты ұстап тұрған – Алмаздың жігіттері. Ол түрмеден босап, Малаховты орнынан ысырды. Малахов Мәскеуге қашты. 1996 жылдардағы газеттер осылай дейді).
Мақсұт ағамыз: «Алмазды білдім, бірақ түрін көрмедім», – деп сұхбат берген екен. Осы жайында бір әңгімелесерміз деп жүргенде…
Дәурен Бабамұратов:
АҚШ-тың көп білгірлері Қазақстанның Астанасы түгілі, өзінің (KZ) жер бетінде бар, не жоқ екенін білмейді. Сөгіп жатқан ешкім жоқ. Дәл сол уақытта Қазақстанда өз облысының аудандарын түгел аралап көрмеген әкімдер көп. Айналдырған 20–25 ауылын түгел аралап көрмеген аудан әкімдері баршылық. Қайсысының зияны басым?! Индонезияның астанасын білмеген мұғалімнің бе, жоқ әлде өз ауданын (облысын) танымайтын әкімнің бе?!
Еркеғали Бейсенов:
«Қазір сайт тиімді ме? Газет пе?» деген сұрақ қазақтың санасын сансыратып отыр. Алдымен БАҚ-ты ошақ деп алсақ, біздің елде оның баспасөз, радио, телеарна деген үш бұты болған. Қазір сайт деген төртіншісін сібәркілеп қостық. Ілгеріректе «газеттен телеарнаға барған тілші ондағы жаңалықтарды ойнатып жібереді, ал телетілші газетке келсе, жөнді мақала жаза алмайды» дейтінбіз. Сайтыңда әріп танитынның бәрі жүр қазір. Не жазғанын өзі түсінсе, құлдық!
Ошақ ақсап қалды. Неге десеңіз, газет деген бұтын тот басып, шірітіп, жұқартып тастағаннан (нарық салдарынан саны азайып қалғанын меңзедім) ол майысып қалған. Ал әлгі кейіннен сібәркіленген сайт деген бұты шолақ болып шықты. Телеарна деген бұты – бір өзі сорайып қалғандықтан, шошаңдап тұр (шоушыл). Радио деген бұты – елеусіз, тым жіңішке. Сол себепті бұлардың ортасындағы журналистика деген қоғамға ортақ қара қазанда бұрқ-сарқ қайнаған ақпараттар қалай болса, солай шашылып-төгілуде. Оны әлеуметтік желі деген үйшіктегі «шаласауат» деген ит жалап-жұқтап жатыр. Мәз. Негізгі құнарды көрмесе де, тоқ көңілмен үріп-үріп қояды. Қоғам әйтеуір қазан ішіндегі қалған-құтқанды өз хал-қадірінше тұтынуда. Біреу ет жемейді, енді біреуіне тұзының ащылау болып кеткені ұнамайды дегендей…
Қысқасы, төртеуі де керек! Тек тең дәрежеде тұрса болғаны. Бір ескерерлігі – төртеуінің де жаңаланып, неғұрлым қысқалау болғаны абзал. Қазанды білім деген отын мен тәжірибе деген отқа жақындатуы керек. («Қысқалау болсын» дегенім – газет, телеарна, радио, сайт материалдарының көлемі ықшамдалып, журналисттің нақты айтар ойы ойнақы стильмен беріліп тұрса игі. Қазір ешкім қарабайыр қалыпта жазылған былжырақты оқымайды, бос мылжыңды тыңдамайды). Солай.
Асылхан Мамашұлы:
Тарихшылардың арасында тәуелсіздіктен кейінгі Қазақстан тарихын бет-жүзіне қарамай жазатын бір де тарихшы жоқ.
Жастардың байырғы тарихты білгені дұрыс, бірақ санасы сәпсім лағып, миы айналып кетпес үшін, 1995 жылы Конституцияның қандай жағдайда, қалай қабылданғаны, 2001 жылғы жас қазақтар шеруі, т.б. елеулі оқиғалар туралы шынайы тарихты білгені одан гөрі маңыздырақ. Тек шындықты жазбадың, қауіпсіз тақырыппен айналыстың деп тарихшыларға ренжи алмаймыз. Қауіпті тақырыптарды журналистер ғана жазады, тарихшылар енді елу жылдан кейін «тәуелсіздіктен кейінгі қазақ тарихының ақтаңдақтары» деген зерттеулерге құлшына кіріседі. Журналистердің жазғандарынан материал жинай беріңдер, тарихшылар, өйткені бұл кезең туралы шынайы деректері бар архив бәрібір қалмайды…
Берік Ағыбаев:
«Каспий банктен» 700 000 теңге ақша алып, бір жыл бойы айына 40 000 теңгеден құйып тұрдым. Қанша қалғанын көрейін, сосын барлық қарыздан құтылайын деп барғанымда, қарызым 660 000 теңге екен. Сосын не болса да құтылайын деп бәрінен құтылдым. Сол жерде карточкасын да қырқып, енді келмегенім «Каспий банк» болсын деп тастап кеттім. Бұрын банк елді тонап жатыр дегенді еститінмін. Солардың барлығының осылай іштері ашиды екенін басыма түскен кезде сезіндім. Абайлайық, ағайындар!
(Пікірлер «Фейсбук» желісінен іріктеліп алынды)
