Қаз-қалпында
Ұлтымыздың бойындағы аса бір сүйкімсіз қасиет – мақтанға бейімдік. Керітартпа кемістікті кезінде Абай да сынаған. Бұл өзін жұрттың алдында «мықты» етіп көрсетуге құмарлық. Кісімсіну, өзінің дәрежесін, әл-ауқатын, дәулетін көтермелеп көрсететіндей жасандылыққа жол беру. «Бәленше сондай екен» деп айтсын деп тыраштану. Жасыратыны жоқ, мұндай «қасиет» көпшілігіміздің бойымызда бар. Оны орыс тілінде түрме жаргондарынан шыққан «понт» сөзі айқын бейнелейді.
Орысша түсіндірсек, «понт – это показное потребление». Ол көбіне өзін-өзі жарнамалауға мұқтаж жандарда жиі кездеседі. Өте үлкен үй салу, аса қымбат көлік алу, тойға 500, 1000, 2000 адам шақыру, тойды шетелде өткізу, бағасы жоғары смартфон ұстау, брендтік киімдерге әуестік – тап осының мысалы.
Адамның ішкі жан дүниесінің байлығын жарқыратып қолыңда ұстап жүре алмайсың. Ал бағалы мүлік, қымбат киім, керемет қара көзілдірік, цифрблаты күнмен шағылысқан қымбат сағат, модамен үндес етік сенің материалдық деңгейіңді, жұрттан артықшылығыңды «көрсетіп» тұрады. Ал сол өтірік мақтан, көз алдау уақытша ғана. Ақыры осылай жасандылыққа жол беріп, «…болып көрінуге» тырысушылықтың арты ашылмай қоймайды. Содан кім ұтты?
Батыс елдерінде мұндай «…болып көрінуге» тырысушылық мүлде жоқ. Әркім өз мүмкіндігімен өмір сүреді. Айыптап жатқан да ешкім жоқ, қызғанып жатқан да ешкім жоқ. Ақиқатында адамды сүйкімді ететін үстіндегі киімі емес, ұнамды қылығы, адамгершілігі. Көркем мінез қалыптастыру орнына «понтқа» ұмтылу – рухани деңгейдің төменділігінен.
Ең бір өкініштісі – өзінен мықтының рөлін ойнауға құмарлық сияқты «понттық» қасиет бізде жеке адамның мінезінен «мемлекеттік понтқа» ұласып кеткендігі. «Аса бай», «демократиясы дамыған», «экономикасы дәулетті», «мықты» болып көрінгісі келген Қазақстан нешетүрлі саммиттер, диалогтар, универсиадалар, ЭКСПО-лар ұйымдастырып бақты ғой. «Понттың» салдары сол, қазір ЭКСПО-2017 өткізу үшін қаражат таба алмай жатырмыз. Ал Қазақстан – дефолт қаупі төнген он елдің ішінде тоғызыншы орында!
Осы «понтсыз-ақ» өзімізше жай өмір сүріп көрейікші!
Марат Тоқашбаевтың
«Фейсбук» парақшасынан