«Общественная позиция»
(проект «DAT» №41 (358) от 10 ноября 2016 г.
Бейсенбідегі бетпе-бет
Шоу-бизнесте музыкалық продюсер деген кәсіп иелері кейінгі кездері кеңінен таныла бастады. Солардың арасындағы бірегейі Бағым Мұхитденова ханым біздің бейсенбілік жүздесуде тек музыка төңірегінде ғана емес, өзінің әпкесі, әрі өнердегі әріптесі болып келе жатқан Баян Мақсатқызының тағдырына қатысты соңғы жәйттерді де тілге тиек ете кеткен еді.
− Бағым ханым, сіздің әпкеңіз Баянның басынан өткен жағдай Қазақстанда көпшілікті бей-жай қалдыра алмады. Мұндайдан кейін ой-сананы жинақтау оңай болмаса керек. Бұл стресстен қаншалықты құтыла алдыңыздар?
− Шыны керек, есімізді жинай алмай келеміз. Баян әлі де стрессте жүр. Дәл қазір ол қаншалықты қиналса да, ары қарай өмір сүруге тырысып бағуда. Жалпы, мұндай жағдайды біздің елде көптеген әйелдер басынан өткеруде. Бірақ олардың дені танымал тұлға болмағаннан кейін, қоғамға білінбейді. Қалтарыстағы тағдырларға ешкім жанашырлық танытпайды. Содан мұндай кері құбылыстар қоғамға ашық байқалмай жатыр.
Бірақ кейбір адамдардың осындай қиын сәтте әлеуметтік желілерде «сауап болды, саған сол керек» деген сөздерін оқығанда, төбе шашың тік тұрады. Оны Баян да көрді, түрлі жазбаларды оқып жүр. Оның жүйкесі темір емес қой: өздері секілді ет пен теріден жаратылған адам. Осындай қатыгездік танытуға бола ма? Қатты таңданамын! Тіптен менің де инста-парақшама сондай ауыр сөздер жазады. Бастапқы кезде оған мән бермегендей болғаныммен, қазір шыдамым таусылды. Желі қолданушылар қандай сөз жазса, кейінгі кезде мен де өздеріне солай жауап қайтаратын болдым. «Сізге соны тілеймін!» деп жазуға айналдым. Түсінемін, бұлай істеген дұрыс емес. Басқа амал қалмады, ақырын айтқанды түсінбейді. Олардың суреттеріне қарасаң, балалары, отбасы бар әйелдер. Адам баласы сондай қатыгездікке қалай ғана тап болады екен?!
− Дегенмен, Баян ханымның тілеуін тілегендер аз болған жоқ. Қазір өз-өзін қолға алып, жұмысына қайта оралғанына қуаныштымыз! Денсаулығы қалай, өз-өзіне келе алды ма?
− Жақында «Хабар» арнасындағы бір жобаны жасап бітті. Бірақ Баянның денсаулығы әлі де толық бірқалыпқа келе қоймады. Гонконгке, одан соң Самуи аралына кетті. Оған барынша демалыс керек. Өйткені бұрынғыдай емес, тез шаршап қалады. Ағзасы өте әлсіз. Біраз ем алуы қажет. Дәрігерлер беті мен сол көзінің өз орнына келуі үшін біраз уақыт қажет деп отыр. Біз барлық жердегі жақсы деген мамандарға барып көрсеттік. Франция, Түркия, Испания дәрігерлерінің бәрінің айтатыны сол бір жауап – уақыт жазады дейді. Алдағы қыста тағы бір ота жасалады. Стресс пен жан күйзелісінен салмағы 47 келіге түсіп кетті. Тез арықтап барады.
Баян Бақытбекті тоғыз жылға соттайды деп күтпеген еді. Бұл бәрімізге қатты соққы болды. Қанша дегенмен, екеуі 22 жыл бірге тұрып келді. Ол аз уақыт емес. Сондай әрекетке барғанымен, Бақытбек оған ешқандай жаманшылық тілемеген еді. Сол үшін біраз демалсын деген оймен біз Баянды отбасымен шетелге жібердік.
− Баянның көңіліне қаяу, жанына жара түсуі сіздің де мінезіңізге өзгеріс енгізген сияқты ма?
− Біреулер мені қатал, жанжалдасқыш деп ойлайды. Олай емес, мінезім мүлдем басқа. Тек жұмысқа байланысты жиі ашуланатыным бар. Негізінде өте сабырлы, ақжарқын адаммын. Бірақ нақақ қиянатқа, оңды-солды орынсыз пікірлерге шыдап тұра алмаймын.
Жалпы, барлығымыз біреуге кінә таққанды жақсы көреміз. Бірақ қандай нәрсе болмасын, өз басыңа тигенде ғана өмірің жүз пайызға өзгеріп шыға келеді екен. Сол кезде ғана ол адамды түсінесің. Және оны «өмірдің сыйы – осы» деп қабылдағаннан басқа амал жоқ…
− Шығармашылықта Баян ханымның жоқтығы сізге қатты әсерін тигізді ме?
− Шығармашылықта мен жалғыз емеспін: продюсерлік орталықта бірнеше адам жұмыс істейді. Назым Басқынбаева деген директорымыз барлық жобаның жұмысын тексеріп отырады. Баян демалыс алғанымен, продюсерлік орталықты сырттай қадағалап отырады. Ауруханада жатқанына үшінші күн болғанда, есін жия салып менен: «Лашын» тобының бейнебаяны жасалып жатыр ма?» деп сұраған (күлді). Баян әркез менің жанымда. Бұл жағынан ешқандай қиындық жоқ. Баян жоқта продюсерлік орталықтың қызметкерлері бірігіп, «Өгей жүрек» телехикаясын өзіміз көрерменге ұсынған болатынбыз. Сол кездерде қолғабыс көрсеткендері үшін жобадағы барлық қызметкерлерге алғыс білдіремін!
− Сол кездері «енді бәрі басқаша болады, өзгерістер орын алады» деген едіңіз…
− Әпкемнің басынан өткен жағдайдан кейін, қандай да бір өзгерістен қорықпайтын болдым. Бас аман болса, күнделікті өмірде болатын кикілжіңдерге назар аударудың қажеті жоқ. Мен кез келген өзгерісті жүрегіммен қабылдайтынмын. Қазір шығармашылық қарамағымдағы қыздарды уайымдап, таусылудың қажеті жоқ екенін ұқтым. Бұрын соған бола жылайтынмын, іштей ренжитінмін. Ал мына жағдайдан кейін, өмірде отбасыңнан маңызды ешнәрсе жоқ екенін түсіндім. Ендігіде инста-парақшама жазған жағымсыз пікірлер де көңілімді түсіре алмайды. Өйткені жақындарым қасымда. Қазір мен тек әпкемнің денсаулығы үшін алаңдаймын. Бұл оқиға біздің отбасын бұрынғыдан да қатты жақындата түсті.
− Бағым ханым, сізді соңғы уақытта сахнаға шығып, әншілік қырын танытып жүр деушілер бар. «Өзіңмен ғана» атты әніңіз өз тыңдармандарын тапты, хит болды. Расымен болашақта әншілікті қайта қолға алуыңыз мүмкін бе?
− Тыңдарманның көңілінен шығып жатқанына қуаныштымын. Бірақ бұл әннің қаншалықты хит болғанын білмеймін. Ол әнді жаныма жақын, әрі көңілімнен шыққан соң жазған болатынмын. Шынымды айтсам, маған қандай да бір әннің ұнауы қиын. Анда-санда орындайтыным ғана болмаса, негізі сахнаны жаулап алу мақсатымда жоқ. Мен ел алдында жүруді емес, кадр сыртында жұмыс істегенді қалаймын. Бірақ арнайы телебағдарламаларға ән орындауға шақырып жатса, қуана барамын. Ал сахнада тұрып «ән салу» менің ісім емес. Әнді нан табу үшін айтпаймын, ол мен үшін − хобби.
Дәл қазір тағы да екі жаңа әнім дайындалуда. Біреуі Арман Дүйсеновтың сыйға тартқан әні – «Өмірім-ай» деп аталады, екіншісінің әзірге аты белгісіз.
− Қазір «хит ән» деп көбінесе той әндеріне қарасты айтылады. Кейбір әншілеріміз тіптен «Ән тойда көп айтылса, оның − хит болғаны» деп жүр. Бұған келісесіз бе?
− Музыкамен байланысы бар адам және музыкалық продюсер ретінде мұндай пікірге қосыла алмаймын. Бірақ кәсіби тұрғыдан келісуге тура келеді. Өйткені ол әндерді мен таңдағаным жоқ, оны халық «хит» деп таныды. Бұған қарсы тұрғаным – ақымақтық болатын шығар. Біздің продюсерлік орталықта әндер нешетүрлі форматта жасалады. Және «Кешью», «Лашын», «Алау» тобына, Кәмшат Жолдыбаева, Айгүл Иманбаева, Ерке Есмаханға жазған әндердің қайсысы хит болып шығатынын алдын ала ешкім айта алмайды. Әрине, олардың әрқайсысы да сапалы дайындалады. Мен музыканы өзім үшін жасамаймын. Ән шын жүректен шығуы керек деп ойлаймын. Мен осы салада оқып, білім алғанмын. Музыкаға деген талғамым, көзқарасым басқаша. Маған көбінесе қиын форматтағы әндер ұнайды. Сондықтан ондай той бағытындағы әндер көңілімнен шығады деп айта алмаймын.
Әрине, бізде жақсы музыкалар бар. Себебі нешетүрлі бағытта жастар шығып келеді. Бұл жақсылық, даму бар дегенді білдіреді. Орындаушылардың кәсіби деңгейлері әрқалай. Соның ішінде эстрадалық бағытта кәсіби тұрғыда айналысып келе жатқан Нұржан Керменбаев, Айқын Төлепберген, Әли Оқапов, Динара Сұлтан, Жанар Дұғалова, Кәмшат Жолдыбаева, Айдана Меденова сияқты орындаушылар көп. Жыл сайын олардың саны артып келеді. Және де қазақы музыканың майын шағатын Ақылбек Жеменейдей әншілеріміз де бар.
− Шоу-бизнесте сізді «бэк-вокал» ханшайымы атайды екен. Сіздің алдыңыздан өткен әр әнші вокалы жағынан мықты, сұранысқа ие, танымалдылығы жоғары болып шығады деген сөз бар…
− Мен Жүргенов атындағы Өнер академиясында сабақ беріп келемін. Негізі, адам кішкене күнінен музыкаға жақын болса, оған төрт жылдың ішінде ән айтуды үйрете аласың. Бірақ маман тәрбиелеп шығару мүмкін емес. Сол себепті бізде музыкалық бағдарламалар продюсері, вокалдық продюсер, кинодағы саундтрекке продюсерлік ететін маман жоқтың қасы. Жаныма көмекші етіп алған, өзіммен бірге жұмыс істейтін оқушым бар. Бірнеше шәкіртімнің ішінен бір ғана маман дайындап шыға алыппын. Қазірден бастап оны кішігірім жобаларға музыкалық продюсер етіп жүрмін.
Ал орындаушылыққа кеткен оқушыларым өте көп. Соған қарап: «Мен өзі жақсы педагогпын ба?» деген де ойлар болады. Тек ән айтуды көздейтіндер музыкалық продюсерлік жағынан хабарсыз болып келеді. Сол үшін де оқушыларыма: «Орындаушылықтың ғұмыры өте қысқа. Бүгін танымал болсаң, ертең одан айырылып қалуың мүмкін. Сондықтан орындаушылықпен қатар маман ретінде де өсіп шығу керек», – деп айтып отырамын. Әрдайым танымалдылыққа ие болу мүмкін емес.
− Қазақстан эстрадасына «Кешью» сияқты герлз-бенд әкелдіңіздер. Ең талантты қыздар, костюм тігетін ең танымал дизайнерлер де сіздерде. Және ең жақсы композиторлармен жұмыс істейсіздер. Барлық жағынан бірінші болудың жүгі қаншалықты ауыр?
− Бұл өте қиын жұмыс. Сөздің шыны керек, біз қыздарды көбінесе көшеден алып келеміз. Олардың ішінде кәсіби орындаушы жоқтың қасы. Бәрін нөлден бастаймыз, оларға әнді қалай айту керектігін үйретеміз. Продюсерлік орталыққа қыздарды таңдап аларда, оның болашақ әлеуеті бар ма – соған басты назар аударамыз. Әрине, еңбекқор қыздарды аламыз. Өйткені сахна көп еңбекті талап етеді. Мысалы, «Кешью» тобының соңғы құрамы осы жылы әбден шаршады: бір жылдың ішінде жеке шығармашылық концерт беру оңай емес. Оның астарында көп еңбек жатыр. Алғашқы және екінші құраммен салыстырғанда, «Кешью»-дің бұл қыздары бес есе күш жұмсауда. Себебі алғашқы құрамның танымал болуы үшін алты жыл уақыт кеткен.
− Ал «көшеден табылған» қыздардан «ханшайым» жасап шығарудың алғысы қандай?
− Мен ол пікірімді қазір де өзгертпеймін. Жеке орындаушыға қарасаңыз, ол бар тапқан-таянғанын тек өзіне ғана салады. Өзі үшін жұмыс істейді. Өзгенің емес, туған баласының тәрбиесімен айналысады. Өз шаруаларына ғана басын қатырады. Ал біз өрімдей қыздарды сахнаға тәрбиелеп шығарамыз. Бұл жерде жұмсаған қаржыны айтпай-ақ қояйын. Жанымызды салып, бар білгенімізді үйретеміз. Бірақ соның есесіне бір ғана жауап естиміз: «Баян мен Бағым – жауыз» деген әңгімелер шығады. Ол адам аяғынан тұрып алған соң, жасаған жақсылықтарыңды бірден ұмытып кетеді. Танымалдылыққа ие болғаннан кейін: «Оларға келмей тұрып, өнерде бұрыннан жүрген едім…» дейтіндері бар. Және бетіңе қарап тұрып: «Сіз маған соншалықты не істеп едіңіз?» дегенде, не айтарыңды білмей қаласың. Сондай кездерде: «Маған осы әурешілік не үшін керек?» деген сұрақ келеді. Баян бар күшін сол жобаға салады. «Үстіне киетіні жоқ екен, үйден алып келейін» деп жүгірген кездері де болған.
Мысалы, үстілеріне киген костюмдері, косметологы, тұратын пәтері, қатысатын биі, фитнес залы, тіптен қаралатын дәрігеріне дейін – алғашқы кездерде ешқайсысы өз қалталарынан төлемейді. Бәрі продюсердің мойнында. Бұл ренішім емес. Бірақ адам ретінде кейде өзімізді аяп кетемін. Тек біз ғана емес, барлық продюсерлердің жағдайы осы. Баян Мақсатқызы жаман жағдайға душар болғанда, жүректерінде мейірімі бар қыздарымыз ғана халін сұрап, хабарласып жатты…
− Продюсерлік орталықта қандай жаңа бастамалар бар?
− Орталық өз жұмысын жалғастырып жатыр. Жақында «Қазақ аруы» деген телехикая түсірмекпіз. Сонымен бірге толықметражды фильмнің жұмыстары қолға алынды. Тағы да өзгерістер бар, бірақ оны тек қаңтар айында білетін боласыздар.
− Ендеше тек қуанышты жаңалықтарыңызға ғана куә бола берейік!
Сұхбаттасқан –
Анар ДӘУКЕН