«Общественная позиция»
(проект «DAT» №9 (326) от 3 марта 2016 г.
«ЭКСПО» МЕН МАТАЕВ:
қазақстандық билікке ҚАЙСЫСЫ ҚЫМБАТ?
Қазақстан Журналистер одағының төрағасы Сейтқазы Матаев қамауға алынғаннан кейінгі соңғы аптада қоғамда біраз ақпараттық дүрмек болды. Қазақстандық контенттегі интернет желілерін пайдаланушылар түгелге дерлік Матаевтың адалдығын қорғауда (бірен-сараң тролльдарды есепке алмағанда). Бұл ретте әсіресе қазақстандық журналистер бірауыздылық танытуда. Әлдебір жекелеген мәселеге байланысты журналистер қауымы арасында мұндай ынтымақ бұрын-соңды болмаған.
Бәлкім, Матаевтың үлесіне ауған осындай қоғамдық пікірдің әсері ме, жоқ әлде Ақорданың өз ішінде «разборка» басталды ма – билік тарапында әбігер басталды. Мәселен, біздің газеттің ақпарат көздерінің хабарлауынша, Ақорда дәліздерінде әртүрлі тақырыпта қауесет тарай бастаған сыңайлы. Сол сыпсың сөздердің дереккөзге жеткен желісіне қарағанда, «Матаевтың ісі» «ЭКСПО-17» халықаралық көрмесіне әсер етуі мүмкін.
Инсайдерлік хабардың айтуынша, ел президенті тиісті органдарға Матаевқа қатысты істі қара қылды қақ жарғандай, әділ жүргізуді тапсырған. Сонымен бірге президент өз әкімшілігінің басшысы Нұрлан Нығматулинге: «Егер Матаевтың ісі «ЭКСПО»-ға келу-келмеу мәселесін әзірге шешпеген дүдәмәл елдерге кері әсер ететін болса, «басыңды алам», барлығың жауапқа тартыласыңдар!» – деп, үзілді-кесілді ескерту жасаған деген сөз Ақорданың дәлізін кезіп жүр.
Әлбетте, мұндай сөздің анық-қанық ақпарын анықтау қиын. Бірақ шөптің басын жел қозғалтар қағидатқа ден қойсақ, дереккөздің дегенін дақпырт дей алмаймыз. Оның үстіне Матаевқа қатысты қозғалған қылмыстық істе «рейдерлік сипат» бар деген дерекке парламент сайлауына бақылаушылық жасауға келген «ОБСЕ» өкілдері де ден қойып отыр. Расында, егер Матаевқа қатысты іс халықаралық дәрежеде қарсылық сипатқа ие болса, Қазақстандағы адам құқығы жағдайының шатқаяқтап тұрған тұрпаты одан бетер теңселіп кетері кәдік. Ондай жағдайда адам құқығы жерге тапталып, бейкүнә азаматтары мемлекеттік рэкеттің іреуіне тап болған елге аяқ басу – демократиялық мемлекеттерді едәуір ойландырып тастайтын мәселе болуы әбден мүмкін.
Егер іс дәл осындай насырға шабар болса, қазақстандық билік «ЭКСПО мен Матаевтың қайсысы қымбат» деген таңдауға тап болады. Басқа бишікештерді қайдам, ал ел президенті Нұрсұлтан Назарбаевқа мұндай таңдау тіптен қажет болмаса керек: 25 жылдық биліктің соңғы ноқатын «ЭКСПО»-мен қоюды мақсат еткен басшыда басқа таңдау болуы мүмкін бе?
Ермұрат БАПИ