«Общественная позиция»
(проект «DAT» №35 (306) от 15 октября 2015 г.
Оппозициялық саясаткер Мұхтар Әбілязовты Ресейге экстрадициялауға рұқсат берген Франция үкіметінің шешімі еуропалық баспасөздің басты тақырыбына айналды. Біз осы орайда «Азаттық» радиосының интернет-сайты жариялаған мақаланы оқырмандар назарына ұсындық.
Қыркүйектің 17-сі күні Францияның премьер-министрі Мануэль Вальс қазақстандық «БТА банкінің» бұрынғы басқарма төрағасы Мұхтар Әбілязовты Ресейге экстрадициялау туралы жарлыққа қол қойды. Алайда оның адвокаттары мен жақын туыстарының айтуынша, шешім ресми түрде Мұхтар Әбілязовқа өткен жұмада, 9 қазанда айтылған.
– Біз техникалық мәселелерге байланысты кешігіп берілген болар деп ойлаймыз, өйткені шешім алдымен орыс тіліне аударылып, содан соң ресми орындарға жөнелтілуі тиіс, – дейді оппозициялық тұлғаның қызы Мәдина Әбілязова.
Бұрынғы банкирдің адвокаты Питер Саластың мәлімдеуінше, «бұл шешімді Францияның мемлекеттік кеңесіне шағымдануға мүмкіндік бар». Оны құптаған Мәдина Әбілязованың «Азаттыққа» айтуынша, француз үкіметінің жарлығының үстінен Жоғарғы сот инстанциясында шағымдануға әлі 30 күн уақыт бар.
– Келесі жолы олар істі жан-жақты қарайды деп үміттенеміз, – дейді Мәдина Әбілязова. – Айыптың қолдан жасалғанын көрсететін өте көп қағаздар ұсындық. Ресейдегі сот жағдайы туралы құқық қорғаушы ұйымдардың есептерін де жолдадық. Осының бәрін ескереді, қарайды деп үміттенеміз. Үкіметтің шешімі «Ресейдің ұсынып отырған кепілі жеткілікті, судья Алексей Криворучка мырза (Магнитскийдің ісін қараған адам – М.Ә.) Ресейде оның ас-су мен серуеніне қатысты жақсы жағдаймен қамтамасыз етілетіні туралы дәлелдер келтірді» дегенге ғана негізделген.
Қазақстандық оппозициялық тұлғаның ресейлік адвокаты Марк Фейгин егер Әбілязовты экстрадициялау туралы шағымды Францияның мемлекеттік кеңесі кері қайтарса, Страсбургтегі адам құқықтары жөніндегі Еуропа сотына шағымданатындарын мәдімдеді.
– Францияның Ресейдегі сот істерінің жағдайынан хабардар екенін ескерсек, бұл негізсіз шешім оның абыройына нұқсан келтіреді. Экстрадиция туралы шешімді қабылдау халықаралық құқық нормаларын көпе-көрнеу бұзу болып табылады. Олар Еуропа кеңесіне кіретін елдер беретін кепілдік деңгейінен қарауы, адам құқықтары мен бостандығы конвенциясын сақтауы тиіс, – дейді «Азаттыққа» берген комментариінде адвокат Марк Фейгин.
Мұхтар Әбілязов 2013 жылдың жазынан бері Францияның оңтүстігінде Украина мен Ресейдің қаржы махинациялары туралы айыптауы негізінде қамауда отыр. Қазақстан азаматтарын экстрадициялау туралы Астана мен Париждің арасында келісім жоқ. Адвокаттары Әбілязовты экстрадициялаған жағдайда Ресей билігі «оны президент Нұрсұлтан Назарбаевтың ықпалды қарсыласы ретінде» Қазақстанға тапсырады деп қауіптенеді.
Астанада бұл тәріздес мәлімдемелерге қатысты комментарий бермейді, бірақ Әбілязовты «ұйымдасқан қылмыстық топтың бастығы» деп атайды. Қазақстанда «Әбілязов ісін» тергеу Әбілязов негізін қалаған және басқарған «БТА банкі» мемлекеттің бақылауына өтіп, ал өзі Англиядан саяси баспана алған 2009 жылдың наурызынан бері жалғасып келеді. «БТА банкі» сол кезде ТМД банктерінің арасындағы жетекші банк саналып, Ресей мен Украинада бизнес жүргізіп жатқан. Әбілязовты кейінгі «БТА банк» басшылығы «активтерін негізсіз сыртқа шығарып жатыр» деп айыптаған. Мұхтар Әбілязов өзіне тағылған айыптарды «қолдан жасалған және өзі Қазақстан президенті Нұрсұлтан Назарбаевқа қарсы шыққандықтан саяси негізі бар» деп санайды.
Әсем ТОҚАЕВА,
Azattyq.org
Редакциядан: Франция үкіметінің Мұхтар Әбілязовті Ресейге экстрадициялау жөніндегі шешімі әлеуметтік желілердің қазақстандық контентінде де үлкен сөз тудыруда. Сол желілердің біріндегі жазбада: «Франция Әбілязовті «Мистраль» вертолет тасығыш кемесіне айырбастады» деп жазылған екен. Еске сала кетейік, Ресей теңіз флотына арналып жасалған екі «Мистраль» кемесін Франция тапсырыс беруші елге бермеу жөнінде шешім шығарған еді. Бұл екі кеменің Ресей жағы төлеген құны 4 миллиард долларға жуық. Ал Ресейдің Мұхтар Әбілязовтан талап етпек қаржысы да осы сома шамалас. Яғни, жазба ауторының пікірін даудың қаржылық жағы тұрғысынан салыстырсақ, айырбастың құны пара-пар болып шығады.
