«Общественная позиция»
(проект «DAT» №42 (406) от 16 ноября 2017 г.
Ойдан-қырдан
Араша!
Ләйла Сұлтанқызын біраз жерге «апарып тастапсыздар» ғой. Айтарым – алдымен Ләйланың қазақ үшін жасаған жақсылықтарының ең болмаса біреуін жасаңыздаршы. Сонда біздің қоғам анағұрлым бауырмал, анағұрлым мейірімді болатын шығар.
Рас, Ләйланың жолдасы – менің досым. Сыныптасым. Бір-біріміздің мінез-құлқымызды тамаша білеміз. Қайрат Беркінбаев – оңтүстік халқына танымал, абыройлы азамат. Туған ауылына бір орта мектеп пен бір балабақша салып, ішін жиһазбен толтырып, мемлекетке өткізген. Бұл еңбекке Ләйланың да қосқан өлшеусіз үлесі бар екені даусыз.
Қайрат пен Ләйла жыл сайын жаңа оқу жылында әлгі мектеп оқушыларын жаңа оқу құралдарымен, сөмкемен қамтамасыз етеді. Түрлі мейрамдарда ауданға келіп, жоқ-жітіктерге сыйлықтар үлестіреді. Қаржылай қолдау көрсетеді. Жаз айларында ауданның үздік оқушыларын еліміздің түрлі өңірлерінде дем алдырады. Бұл қызметтері үшін елдің ақ батасына кенелген. Олай жасамаса да, ешкім ештеңе демес еді. Бірақ олардың елге, жерге деген көңілі ерекше.
Қайсыбір жылы Қайраттың жұмысында өте үлкен келеңсіз оқиға болды. Айналымдағы қаржысын бір түнде үптеп кетті. Ол аздай, тонаушылар ізін жасыру ниетімен ерлі-зайыптының көзін жою үшін, Ресейден киллер жалдады. Үйді күндіз-түні күзеткен СОБР-дың жігіттері киллерді қолға түсірді. Басқа адамдар мұндайда не боларын бір Алла біледі. Ал Қайрат пен Ләйла сыр берген жоқ. Астанаға көшіп, ипотека төлеп отырса да, ауылға бұрынғыдай барын үлестіріп келеді. Мұндай үлкен жүрек адамның – адамына ғана бұйырған шығар деп кейде таң қалам.
Айтпақшы, «Ләйла «Балапан» арнасын басқарғанда…» деген сияқты өсекті де оқыдым. Меніңше, ол әңгіменің бәрі тапсырыспен, қасақана қаралау мақсатында жазылған. Өйткені Қайраттың жақын досы ретінде «Балапан» арнасынан өз басым бір жоба алған емеспін. Достық қарым-қатынасымызды сол күйі сақтаппыз.
Сөз соңында жала жабушыларға айтарым: алдымен өзің туған ауылың үшін не істедің? Ләйла істеген мың қайырымдылықтың біреуін жасай алдың ба?
Тоқтар ЖАҚАШ
ҚОЯНДЫ ЖӘРМЕҢКЕСІН
қалпына келтіре аламыз ба?
Келер жылы Қоянды жәрмеңкесіне тура 170 жыл толмақшы. Егер Қарағанды облысында ұлтқа жанашыр шенеуніктер отырса, мына жәрмеңкенің қиранды қоймасын қалпына келтіруге қазірден бастап күш салған болар еді. Сауда-саттықтың, керуендердің, сал-серілердің, шабандоздардың, күресіп жатқан балуандардың, жәрмеңкеге келген ірі тұлғалардың мүсіндері мен макеттерін жасап, үлкен кешен жасап қойса, туризм тұрғысынан да, елдің тарихи жадын оятуға да пайдалы емес пе? Осындағы тұрмысы төмен титықтаған ел-жұртқа да табыс көзі болар еді.
Қоянды жәрмеңкесінің жалғыз белгісіндей болып сол кездегі қойманың дуалдары ғана сақталған. 1990 жылдары темір-тестек терген жұрт құйма темірлі ауыр қақпаларын қолды еткен.
1848 жылы ашылған маусымдық сауда жәрмеңкесі 1930 жылға дейін өмір сүрген. Қызылдар мал мен жанға қырғын салғанға дейін Қояндының дәурені сүріп тұрады. Талды өзенінің бойы мыңғырған мал болыпты. Талдыдан әрі үш өзен бар. Бәрінің сағасы малға сыймай, сіресіп тұрады деседі.
Мұнда сауда-саттықтан бөлек, күрес, ән-күй, айтыс, т.б. өнер түрлері бойынша ірі шаралар болып тұрды. Қазақтың небір әйгілі сал-серілері, балуандары осында өнер көрсеткен. Сонымен бірге мұнда саяси-әлеуметтік мәселелер де қаралып отырған. Мысалы, 1905 жылы Қарқаралы петициясы тура осы жерде қабылданған. Қояндыдағы өлкетанушы Серік Нәбиановтың айтуынша, «Бесеудің хаты» да осы Қояндыда әзірленген. Осындай терең тарихы бар орынның жағдайы тым мүшкіл.
Арман ӘУБӘКІР
Айсәуле Бақытбек:
ОТБАСЫМ ОЙРАН БОЛДЫ…
Баян Есентаеваның қызы Айсәуле Бақытбек былтырғы атышулы оқиғадан кейін өмірінің күрт өзгергенін айтады. Айтуынша, отбасы ойран болған былтырғы жылы ол сүйікті адамынан да, достарынан да баз кешіп қалған. Бұл ретте ол оқырмандарына жан сырын ақтарып, өміріндегі ең қиын кезең туралы айтып берді, деп хабарлайды Stan.kz.
«Өмірімдегі ең қиын кезең өткен жылы орын алды. Отбасымдағы келеңсіз жағдайдан бөлек, жеке өмірім құрдымға кетті. Достарыммен арақатынасым бұзылды. Ұмытамын деп жүргенде, өзімді жоғалтып алдым. Қайта қалыпқа келуім ұзаққа созылды. Дегенмен, өмірлік тәжірибе – өзіңді табудың және бақытқа жетудің кілті деп есептеймін. Адам бойындағы мен бағалайтын негізгі қасиеттер – қарапайымдылық пен әзілді түсіне білу. Менің ойымша, сөзге тапқыр адам – ақылсыз, ал қарапайым адам – арам бола алмайды. Адамға бір қарағаннан-ақ ойында арамдықтың жоқ екенін түсінсең, сол жақсы емес пе?» – деп бастады сөзін Айсәуле.
Бұдан бөлек, Есентаевтардың үлкені өзін «өр көкірек, өзімшіл» деп сынайтындарға жауап берді. «Мені өмірде көрген кей жандар өзімшіл екенімді айтады. Жасырмаймын, сырт көзге солай көрінетін шығар. Бірақ мен бар болғаны табиғатымнан суық мінезді адаммын. Тіпті жақын адамдарыммен құшақтасып, шүйіркелескенді ұнатпаймын, ал жаңа адамдармен тіптен таныспаймын деуге болатын шығар. Бірақ ешқашан оңбаған адамның тірлігін жасамадым…» – деп атап өтті Айсәуле.
Жиырма жылдан аса уақыт отбасылық өмір мен қызметті қатар алып жүрген Баян Мақсатқызының әрекеті қызына да үлгі болғанға ұқсайды. Себебі Айсәуле отбасы мен жұмыстың арасында таңдау жасай алмайтынын айтты.
«Мансап әлде отбасы? Екеуі де. Меніңше, сүйікті адам ештеңеге тыйым салмауы керек. Қарым-қатынас – ол жұптасып билейтін би сияқты. Түптеп келгенде, дегеніме жету үшін сүйіктіммен жұмыла жұмыс істеуге дайынмын. Қызды алтын торға әрбір екінші ер қамап қоя алады. Алайда әйел адамды асқақтатып, оған дем беру тек нағыз ердің ісі», – дейді Айсәуле.
Stan.kz
