«Общественная позиция»
(проект «DAT» № 46 (270) от 18 декабря 2014 г.
Мереке десе, жерден жеті қоян тапқандай қуанып, таусыла тойлайтын билік биыл да желтоқсан айы туғалы қашанғы бір әдетінше салғырт, қашанғы бір қылығынша самарқау. Мұны сүлкиген көшеден, сүмірейген Алматыдан-ақ аңғаруға болатындай. Қалаға барсаң – бос қалған; далаға барсаң – бос қалған. «Ә, бәсе, таптым, таптым! Мереке ғой», – деп арсалаң қағып, алаңға барсаң, алаң да бос қалған. Сонда тұтас ел қайда?
Күйкі тірліктен шаршаған қарапайым халықты сұрасаңыз: олар онсыз бір күн болса да қожырасында жайланып, жылы су ұрттағанына мәз. Алдындағы асын біреу тартып алғанда ғана болмаса, онан бергіге біржола көніп алған (әрине, бұл біздің көпке топырақ шашқанымыз емес – Қ.Қ.). Оның үстіне кешеде 86-жылғы Желтоқсан көтерілісіне кілең жастардың, әсіресе жоғары оқу орнындағы студент жастардың қатысқанын ескерсек, оларға тіптен өкпеміз жоқ.
Ал онда жастар қайда дейсіз бе? Биылғы жылы жоғары оқу орындарында (ЖОО) «мезгілсіз науқан» жылдағы деңгейден де тым-тым жоғары орындалған. Желтоқсанның 10-жұлдызынан бастап, ЖОО біткен арысы бір айға, берісі бір аптаға демалыс жариялап, шәкірт атаулыны аяқ асты әбігерге салды-ау келіп!
Сосын қайсыбір оқу орнына барсаң да, сабағын жөндеп жаба алмай, қайтарға ақша таба алмай, сеңдей соғылысып жүрген студенттерге жолығасың. Олардың айтуынша, нақты оқу әдістемесі бойынша қыркүйектен басталған дәріс он төртінші аптада әрең бітіп, содан соңғы апта бойы ала шапқынға түсетін. Сол аралықта ұстаз үлесіндегі ұпайын әупірімдеп түгелдеп алуы керек екен. Сонда барып, ай ортасынан асқанын сезініп, емтихан алды бірер күн ғана тынығуға мұрсат болатын.
Енді есептеп көріңіз: 1 қыркүйектен бергі 15 аптаны әр аптадағы 7 күнге еселеңіз, сонда жиыны 105 күнге жетіп барады. Яки, 3 жарым ай. Демек, бұл есеп бойынша желтоқсанның 15-не дейін оқу күні аяқталмауы керек. Жаңағы айтқан «бірер күндік мұрсаттың» да шырғасыз шып-шындық екені белгілі болады.
Алайда өкініштісі сол – бірнеше жылдан бері сессияны қалыптан тыс «ерте аяқтау» дағдыға айналған. Әсіресе бұл жылғы демалыстың бұрынғыдан бөгенайы бөлек көрінеді. Мәселен, Қазақ Мемлекеттік қыздар педагогикалық университеті студенттерге желтоқсанның 10 – 17-сі аралығында демалыс жарияласа, Қазақ Ұлттық аграрлық университетінің студенттері каникулға желтоқсанның 10-ы күні кетіп, Алматыға қаңтардың 5-інде ғана оралады екен. Міне, бұл біз атаған «Арысы бір ай мен берісі бір апталық» деген максимал мен минималдық демалыстың сықпыты ғана. Егер, сіз қаласаңыз, осы екі аралықтан жыпырлаған ЖОО-ның да сұлбасын табуға болады екен.
Осы ретте бәрін білсек те, білмеске салып, «Сонда бұл не үшін керек?» деп, біраз студенттерден сыр тартқан едік. Бәрі де бұл демалыстың тасасында бүгінгі биліктің «қорқынышы» жатқанын біледі. Яғни, олардың еліміздегі ресми мерекелердің бірі аталған Тәуелсіздік мерекесіне тұспа-тұс келетін Желтоқсан көтерілісі датасынан қорқатынын, сол үшін де осындай қадамға жиі баратынын айтады. Әрі бұл күндері Алматыда өтетін түрлі қоғамдық-саяси шараларға студенттер қауымы еріп кетіп, 1986 жылдың желтоқсаны тағы да қайталана ма деген үрейдің үні басым.
Осы орайда сөзімізге дәлел ретінде Қазақ мемлекеттік қыздар педагогикалық университетінің академиялық мәселелер жөніндегі департаментінің жетекшісі Гүлзия Акрашқызының мына бір сөзін беруге қақылымыз! «Тәуелсіздік күніне орай студенттерді бір аптаға үйлеріне жіберіп алу – университетте бұрыннан қалыптасқан үрдіс. Студенттер үйлеріне барып, төлем ақшаларын алып келеді», – дейді Акрашқызы.
Қандай көрегендік дейсің?! Ия, жыл жаңармай аталған оқу орнының төлемін түгелдеп алуы, оңтүстіктің сөзімен айтқанда, жүдә жөн-ақ. Алайда сол төлемнің құны «тәуелсіздіктің» құнын тәрік етердей қандай күн туды бұл пақырларға?
P.S.: Мұндайда жуықта ғана ел президенті Назарбаевтың Алматыға арнайы жұмыс сапарымен келгені, Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінде жиналыс жасап қайтқаны еске түседі. Әрі сол жиын тарқағанша, шаш ал десе, бас алатын аталмыш орданың атқамінерінен есік баққан күзетшісіне дейін студенттерді бір «үркітіп» алғаны бар. Оқу ғимараты ішіндегісін сол жерден шығармай, жатақханадағысын тысқа қадам бастырмай ұстаған. Бәлкім, сол ұзын-сонар жиын бүгінгі бүтін елдің ұзақ-ұзақ демалуына сеп болды ма, кім білсін?!
Әйтеуір, Назарбаевтың 30 тісінен тараған сөз отыз рулы ЖОО-на тарайтынын осы көктен түскен көп-көп демалыстың арқасында тағы ұқтық қой, ұқтық!
Қозыбай ҚҰРМАН,
«D»