Министрмен мәміле НЕНІ ШЕШЕДІ?

«Обще­ствен­ная позиция»

(про­ект «DAT» №12 (376) от 30 мар­та 2017 г.

 

Жазы­лған жай­дың жаңғырығы

 

 

Неме­се сая­сат тех­но­ло­ги­я­сы тура­лы тағы бірер сөз

 

• «Мини­стр­дің басы екеу ме?»

Газет­тің өткен санын­да жари­я­ланған таны­мал қоғам­дық бел­сен­ді Мұх­тар Тай­жан­мен сырт­тай сұх­бат­тың жалға­сын осын­дай сұрақтан бастаған­ды жөн көр­дім («Сая­сат тех­но­ло­ги­я­сы қоғам­ды бөл­шек­теп биле­у­ге арналға­нын біле­міз бе?» – «ДАТ», 16.03.17 ж.).

 

Иә, қаза­қстан­дық қатаң сая­си режим жағ­дай­ын­да қан­дай да бол­сын сала­лық министр оппо­зи­ци­я­лық бел­сен­ді аза­мат­пен өз қала­уы бой­ын­ша кез­де­су өткі­зуі мүм­кін бе? Өткен көк­тем-жазғы митин­гілер толқуы­ның басы-қасын­да жүр­ген, сол митин­гілер үшін бір­не­ше рет қамауға алы­нған (уақыт­ша бол­сын) қоғам қай­рат­кері­мен елде­гі сая­си-әле­умет­тік жағ­дай­лар жөнін­де мини­стр­дің әңгі­ме-дүкен құруы қаза­қстан­дық қалып­тың қисы­ны­на қан­ша­лы­қты сый­ым­ды? Тіп­ті кей­бір ағым­дық-сая­си мәсе­ле­лер төңіре­гін­де өз еркі­мен келісім жаса­суы мүм­кін бе?

Бірін­ші­ден, мұн­дай кез­де­су­лер мен мәміле­ле­су­лер­ді өз баста­ма­сы­мен жүр­гізу­ге біз­де­гі мини­стр­лер­дің сая­си дәр­мені жоқ. Олар – Ақор­да­ның атқос­шы­ла­ры ғана. Елдің сая­си билі­гі не десе, соны ғана орын­дай­тын «басы­бай­лы» биша­ра биші­ке­ш­тер. Бірақ сол үшін олар­ды жата жазғы­ру­дың да жөні жоқ – елде қалып­тасқан иерар­хи­я­лық сая­сат солай. Кезін­де­гі Серік Әбде­нов сияқты жеке­ле­ген біре­улері «пата­му­шта» деп, сая­си тап­сыр­ма иесін сездіріп қой­ған соң, мини­стр­лік мін­дет­тен босап қалады.

Айт­пақ­шы, бүгін­гі Ерлан Саға­ди­ев те өзді­гі­нен «үштіл­ділік» үшін өлер­мен боп жүр дей­сіз бе? Тіл мәсе­лесі мем­ле­кет­тік атри­бут­тың бір түрі сана­ла­тын бол­са, оған билік жүр­гі­зу құқы пре­зи­дент көкесінің ғана құзы­рын­да бол­са, Ерлан-бала өз еркі­мен тіл­дік сая­сат­ты өзгер­тіп, «өле алмай» жүр ме? Саға­ди­ев та сая­сат иесінің тап­сыр­ма­сын тапыл-тұпыл тын­ды­ру­мен жал­пақ қаза­ққа жама­нат­ты болған бей­бақ. Ол да ертең пай­да­ла­ны­лған резің­ке құсап сая­сат күресініне кете­ді. Ары кет­се, «пата­му­ш­та­сын» айтар-айт­пас, бірақ бала-шаға­сы мен неме­ре-шөбе­ресі қаза­қ­ша­ны қақ­пай­тын қожай­ы­ны қой­ған тап­сыр­ма­ны тын­ды­рып кету­ге тырысады.

Екін­ші­ден, ел-жұр­тқа «тілі өтетін» Мұх­тар сияқты қағы­лез қоғам­шыл­дар­ды оңа­ша қабыл­дау, олар­ды анау-мына­у­мен алдам­сы­ра­ту, қала бер­ді ымы­ра­ла­су арқы­лы қоғам­ның апты­ғын басу – Ақор­да­ның емен есік­ті каби­нет­терін­де жаса­ла­тын сая­сат­тың тех­но­ло­ги­я­сы. Қоғам­шыл аза­мат­тар­ды оқшау дара, оңа­ша каби­нет­тер­де қабыл­дау, олар­мен әлдебір тақы­рып­тар төңіре­гін­де бәтуа жаса­су – сол каби­нет­тер­ден мини­стр­дің үстеліне түс­кен дирек­ти­ва­ның дегені. «Мини­стр­дің басы екеу ме?» дей­тінім де сондықтан.

Оры­стың тілі­мен айтқан­да, сая­сат­та «забал­ты­вать ситу­а­цию», «забал­ты­вать зна­че­ние» деген түсінік бар. Оның қаза­қ­ша мәні «жағ­дай­ды жадағай­лау», «маңы­зды­лы­қтың апты­ғын басу» деген­ге көбірек келетін сияқты. Қалай болған­да да, осы тақы­ры­пқа қаты­сты Ақор­да ұстанған сая­сат тех­но­ло­ги­я­сы­ның мақ­са­ты – қоғам­ның қызуын «шай­қап суы­ту» неме­се «үрлеп суы­ту» (Кесе­де­гі ыстық шай­ды шай­қап оты­рып, үрлеп суы­ту әдісін еске алыңыз).

 

Негізі, ғылы­ми түсінік тұрғы­сын­да қарай­тын бол­сақ, сая­сат тех­но­ло­ги­я­сы сон­ша­лы­қты құбы­жық дүние емес. Ол өрке­ни­ет елдерін­де тұта­стай инсти­тут­тар айна­лы­са­тын сая­сат ғылы­мы­ның бір тар­мағы сана­ла­тын ілім. Егер осы ілім­ді Ақор­да «шай­қап» неме­се «үрлеп» суы­ту әдісі арқы­лы жал­пы қоғам­мен тұта­стай жұмыс істей­тін бол­са, оның ешқан­дай әбес­ті­гі жоқ. Ортақ мүд­де тұрғы­сын­дағы мұн­дай «қызу­ды басу» әре­кетін толы­қтай құп­тау керек әрі билік­тің бұл әре­кетіне жәр­дем жасау қажет. Ол тех­но­ло­ги­я­ның басты әдісі – қоғам­мен ұлт­тық келісім­ге келу, аза­мат­тық қоғам­ның бел­сен­ді өкіл­дері­мен дөң­ге­лек үстел басын­да мәмі­ле жасасу.

Ал қоғам­ның жеке­ле­ген бел­сен­ді мүше­лері­мен оңа­ша жер­де, «жабық есік» жағ­дай­ын­да жолы­ғы­су, оқшау мәмі­ле неме­се ымы­ра жаса­су – сая­сат­тағы «бөліп ал да, билей бер­дің» сыңай­ы­на көбірек келетін сыңа­ре­зу тех­но­ло­гия. (Әлбет­те, мен өз жаз­ба­ла­рым­да Мұх­тар ымы­ра­ның ырқын­да кет­ті дей алмай­мын. Оның үстіне Мұх­тар бауы­рым қарақан басы­ның қамын күйт­теп жүр деуден тіп­тен де аулақ­пын. Менікі – билік­тің сая­сат тех­но­ло­ги­я­сы­мен қоғам­да белең алған тен­ден­ци­я­ның тұр­па­тын тәп­ті­ш­теу ғана). Мұн­дай «бөліп алу» тех­но­ло­ги­я­сы қоғам­мен бір­ле­се мәмі­ле жаса­су­ды емес, билік­тің ғұмы­рын соза түсуді көз­дей­тін зұлым сая­сат­тың сық­пы­ты болмақ.

Жоға­ры­да мен сөз қылған «забал­ты­вать» деген орыс сөзінің түбір-төр­кіні – «бол­тать» (мыжу, езу, көпі­ру, т.б.) деген­нен шыға­ды. Оры­стың түсін­дір­ме сөзді­гін жаса­у­шы В.Даль сияқты «сөзу­ар­лар­дың» айтуы бой­ын­ша, оның мәні былай (жол­ма-жол): «Метод «забал­ты­ва­ния» исполь­зу­ет­ся, когда необ­хо­ди­мо сни­зить акту­аль­ность или вызвать нега­тив­ную реак­цию к како­му-либо явле­нию. Исполь­зуя его, мож­но успеш­но бороть­ся с про­тив­ни­ком, непре­рыв­но вос­хва­ляя его к месту и неумест­но гово­ря о его необык­но­вен­ных спо­соб­но­стях, посто­ян­но дер­жа на слу­ху его имя, явно пре­уве­ли­чи­вая его способности».

Міне, осы түсінік­ті түй­сік­ке алсақ, мини­стр­дің каби­нетін­де «оңа­ша отқа түс­кен» жалғы­зды «забал­ты­вать» ету қиын ба, әлде ұлт­тық келісім үстеліне жиналған көп­шілік­тің «моз­га­сын май­ы­сты­ру» қиын ба? Әрине, екін­шісі әлдеқай­да оңай­ға түс­пей­ді: «Көп қорқы­та­ды, терең баты­ра­ды» деген сөз бар.

Менің Мұх­тарға айт­пағым да осы еді ғой. Қоғам­ның қоя­сын қотарған, сасық сая­сат­тың «сүй­е­гін шағып, май­ын ішкен» назар­ба­ев­тық билік үшін «жеке батыр­дың» шілә­пәсін шыр айнал­ды­ру – мұрын шұқы­ған­нан да оңай әре­кет. Осын­дай тех­но­ло­ги­я­ның тұза­ғы­на түс­пеу үшін, жалғыз мини­стр­ді емес, бүкіл үкі­мет­ті, қала бер­ді ел пре­зи­ден­тінің өзін мәмі­ле үстеліне оты­рғы­зу – қоғам­дық мұрат.

Әрине, бұл оңай емес. Бірақ жер­ді қорғау, 26-бап­ты сақтап қалу қозға­лы­сы­нан кей­ін қожай­ын­ның құй­ым­шақ асты да қыл­пыл­дай бастаға­ны бай­қа­лып қалды.

Сон­ды­қтан Назар­ба­ев­ты «ноқта­ла­у­ға» нұсқа болар­лық қоғам­дағы осы қозға­лы­стың қызуын басып алмау керекті­гі – Мұх­тарға айтқан базы­на­ның басты акцен­ті еді. Мен бауы­рым­ның қалың көп­пен бір­ге сүй­кім­ді болға­нын қалағам-ды.

Айт­пақ­шы, Мұх­тар­жан­ның жеке басы­на таңар мінім де, «бес бересі – алты ала­сым да жоқ». Керісін­ше, Жаңаө­зен қырғы­ны­на ара­ша түсіп, кей­ін­нен қазақ қоға­мы­на қажет бір­не­ше кітап­тар шыға­рып жүр­ген кезін­де Мұх­тар­ды «DАТ» газетінің «Жыл ада­мы» (2013) ата­уға атса­лы­сқа­ным бар. Бұрын-соң­ды «DАТ»-тың бірін­ші бетіне көл­дей суреті басы­лған сая­сат­кер бұл Қаза­қстан­да кемде-кем…

Сон­да «ЖСДП-Азат» пар­ти­я­сын­дағы сер­ке­лер­дің: «Бұның не?» деген секем сөзін құлағы­ма да қыстыр­мағам. Бұл жасаған жақ­сы­лы­қты пұл­дау емес, енді­гі қоғам­ды өзгер­тетін Мұх­тар сияқты жастар­ды қол­да­удың, оларға дем берудің дәр­мені еді…

«Фейс­бук» желісін­де жари­я­ланған менің Мұх­тарға жазған аға­лық ақы­лым­ды, дүлей диір­мен­ге өзің де түсіп кет­пе, қоғам­ды да соңы­ң­нан ерт­пе деген ере­сек­тік ескерт­пем­ді біраз оқыр­ман түсін­бе­ген сияқты. О тұр ғой, «Мұх­тар іс-әре­кет­тері­мен сіз­ге неме­се халқы­на опа­сыздық жасаған жоқ… дұрыс бол­ма­ды мұны­ңыз» (Айша Есте­уба­е­ва) деп, мені жөн­ге шақы­ру­шы­лар да табыл­ды. «Мұх­тар Тай­жан­ның про­ку­рор, мини­стр­лер­мен кез­де­суі аға­мы­здың арқа­сы­на неге аяз­дай бата­ды?» деп (Нұр­лан Жұмақа­нов), мен Мұх­тар­ды үйі­ме шөп түсіру­ге жұм­саған­дай болған­дар да бар.

Оларға мен не дей­ін? Ұңқыр-шұңқы­ры көп сая­сатқа қаты­сты пікір-пай­ым­ды сая­си өре биі­гі­нен түсін­ді­ре алмаған өзім де жазы­қты болуым әбден мүм­кін. Бірақ Айша мен Нұр­лан­ның «түрт­пе­гіне» Жаңа­бек Наро­втың жаз­ба­сы­мен жау­ап беріп көрей­ін: «Билік­тің жалғыз Мұх­тар аға­мы­з­бен емес, жал­пы елім деген аза­мат­тар­мен бір­ле­се жұмыс істе­генін құп­тай­мын. Әйт­пе­се «Жалғы­здың үні, жая­у­дың шаңы шық­пас» деген. Егер билік тек «Нұр Отан­ның» аясын­да шек­тел­се, халық та 25 жыл ерте­гі­ден шар­ша­ды. Енді ұлт болып бірі­гіп, іске кірі­су ғана қал­ды…» деп­ті Жаңа­бек мырза.

Менің бұл диа­лог­ты жалға­сты­руы­ма «Фейс­бук» желісін­де­гі бірер ком­мен­та­рий себеп­ші бол­ды. Бірін­ші­ден, бірқа­тар желі пай­да­ла­ну­шы­лар мен қозғаған мәсе­ленің мәнін, тақы­рып­тың акцен­тін аңғар­маған сыңай­лы. Менің айт­пағым – Ақор­да­ның сая­сат тех­но­ло­ги­я­сы­на тап бол­май­ық деген ескер­тудің кері еді. Ол ескер­тудің мәні Мұх­тар­ды сынап-мінеу емес, қоғам­да енді-енді бой көтеріп келе жатқан халы­қтық қозға­лы­сты билік­тің ырқы­на жібер­меу, Ақор­да­ның айтқа­ны­на көн­дір­меу еді.

Желі­де­гі менің ком­мен­ті­ме Мұх­тар бауы­рым былай деп­ті: «Не, қалай жасау керек екенін жақ­сы біліп отыр­сыз. Ұйы­мы­ңыз бар ғой – ЖСДП. Герой­хан­мен тіл табысып, нақты әре­кет жасай­сыз деп ойлай­мын. Сөз­бен емес, іспен көр­се­туіңізді күтемін».

Деп­ті де, қазір­гі тренд­пен айтқан­да, Мұх­тар мені «банға» «тастай салып­ты» (түсін­бей­тін­дер үшін – «Фейс­бук­те­гі» досты­қтан шығып кетіп­ті). Сая­сат­кер үшін диа­лог­ты доға­ру дұрыс еме­сті­гін біл­сем де, мен бауы­рым­ның «баны­на» қат­ты өкіне қоймадым.

Өкін­генім – «сөз­бен емес, іспен көр­сетіңіз» дегені. Бірін­ші­ден, мен үшін мің­гір-мини­стр­лер­мен «оңа­ша кез­де­су» аса бір қарық қылған іс емес. Оның себебін жоға­ры­да айттым.

Екін­ші­ден, енді жар­ты айдан кей­ін (16 сәуір­де) менің осы «DАТ» газет­тер жоба­сын шыға­рып жүр­гені­ме 19 жыл тола­ды. Ол кез­де, шама­сы, Мұх­тар бауы­рым шетел­де­гі оқуын бітіріп келіп, ҚР Пре­зи­ден­ті жанын­дағы стра­те­ги­я­лық жос­пар­лау агент­ті­гінің қыз­мет­кері боп жүр­ген кезі еді. Менің «іспен көр­сет­кенім» сол – 19 жыл­дан бері осы газет­тен де, оппо­зи­ци­я­лық ойран­нан да «кет­тім-кел­дім» деме­гем. Ешкім­ге азды-көп­ті еңбе­гім­ді пұл­да­май, пай­ым-пікірім­нен тай­май, сонау «DАТ»-тан бастап, сегіз газет («СолDАТ», «Сего­дня-Бүгін», «Жұма-таймс», «Айна-плюс», «Тасжарған», т.б.) шығар­дым. Ел-жұрт іздеп жүріп оқи­тын газет жасау «іс» емес пе еді? Айы­на төрт рет шыға­тын газет­тің ақша­сын табу, 10–15 ада­мға жұмыс орнын ашып беру, көз­май­ы­ң­ды тауы­сып мақа­ла жазу, басқа­ның редак­ци­яға жол­даған «шимай­ын» түзеу «нақты іс» бол­ма­са, назар­ба­ев­тық ной­ыс билік жағ­дай­ын­да басқа нені «қырып таста­уым» мүм­кін еді?

Халы­қты қанау арқы­лы күн көр­ген арам­та­мақ (дар­мо­ед) үкі­мет туды­рған дағ­да­рыс жағ­дай­ын­да тиын-тебен құрап, осы газет­ті шыға­ру қиын­ды­ғы «арқа­ма аяз­дай бата­ты­ны» рас. Сон­да да мен және менің газетім халы­ққа алақан жай­ған жоқ. Іс пе, іс емес пе?

 

Ермұрат БАПИ

 

 

 

Comments

 

Герой­хан Қыстаубаев:

Аты-жөнім жазы­лған екен – жау­ап беруім керек шығар.

Менің наға­шы атам: «Е‑е, балам, мен жер­дің астын­да жатқан жылан­ның «күй­се­генін» сезе­мін ғой» дей­ді екен. Сол сияқты Ермұрат Бапи­дың да құпи­я­ны «көретін» қаси­еті бар. Мыса­лы, ол Мұх­тар Тай­жан­мен болған пікір бөлі­суін­де: «Халы­қтық қозға­лыс осы әле­умет­тік желінің арқа­сын­да лау­лай бастаған еді. Ал сен­дер – Герой­хан еке­уің алды­ң­дар да, сол «накал­ды» көш­кен елдің жұр­тын­да қалған бық­сы­ққа айнал­ды­рып жібер­дің­дер» дейді.

Шынын айту керек, жақ­сы теңеу, ғала­мат ой! Қан­ша қиын бол­са да, мұның «қара қыл­ды қақ жарған әділ­дік» екенін мой­ын­да­мауға болмайды.

Енді ше… Бол­ды ғой бәрі. «Пияз дауы» деп желіні алты ай бойы, тура­сын айтқан­да, «сасыт­тық». Менің, Мұх­тар­дың жақ­та­ста­ры болып, бөлініп алып, «қырық пышақ» болға­ны­мыз өтірік пе? Жоқ! Енде­ше жал­тар­мау керек, бәрі рас.

Сосын Ере­кең өзінің бар пікірін ел, ұлт мүд­десіне шырқы­рай оты­рып жазып­ты. Осы­дан кей­ін оның айтқа­ны­нан қалай жаман­дық күту­ге бола­ды? Ол не айт­са да, ұлт­тың келе­ше­гі үшін айтып оты­рға­ны көрініп тұр.

Енді Ере­кеңнің жазға­нын­дағы жалғыз мен емес, жал­пы ұлт­шыл­дар, сая­сат­кер­лер үшін өте құн­ды екі ойын айтайын.

1). «Ал сені ныса­наға алып, пікір (сын емес) айтқан себебім – сен «мини­стр­лер­мен мәмі­ле жаса­уды» қазақ қозға­лы­сы сая­са­ты­ның басты бағы­ты­на айнал­ды­рғың келеді» – дей­ді Мұхтарға.

Міне, Ере­кеңнің бой­ын­дағы құпи­я­ны «көретін» қасиеті!

«Менің алаң­дай­ты­ным – қоғам­ның мәсе­лесін министр шеше ала ма, мини­стр­лер­мен неге өзі­мізді алдан­ды­рып жүр­міз? Біз­де министр түгілі, пре­мьер-министр де ештеңе шеше алмай­ды» – дейді.

Ере­кең мұның бар­лы­ғы­на қоғам­ды бөл­шек­теп биле­у­ге арналған Ақор­да­ның сая­си тех­но­ло­ги­я­сы ғана деп баға береді.

2). Ермұрат мұн­дай қоғам­дық «күрес­ке» сая­си баға беріп қана қой­май, алдағы уақыт­та жүр­гі­зетін күре­стің бағ­да­рын да көрсетіпті.

Ол «Негіз­гі акцент – мини­стр­мен кез­де­су емес, қоғам­мен жұмыс болуы тиіс. Сен барып жүр­ген мини­стр­дің орны­на Назар­ба­ев­тың өзін оты­рғы­зу жағ­дай­ы­на жету керек» – дейді.

Міне, қаза­қтың рухын көте­ретін әңгі­ме! Міне, ірілік! Енді осы­дан кей­ін қан­ша жер­ден Герой бол­саң да, қалай Ер-бала­ның айтқан сынын қабыл­да­май­сың? Қабылдайсың!

P.S. Шынын­да да, әкім яки мини­стр­ге ұлт­тың жағ­дай­ын айтып, алды­на бару, тіп­ті қан­ша­ма күш жұм­сап, оны орны­нан кеті­ру де (Саға­ди­ев) – жұрт­тың уақы­тын босқа алу. Жүй­енің өзгер­ме­уін ұзар­ту. Билік­тің ойын­дағы­сын орындау.

 

Айша Естау­ба­е­ва:

Ұйы­қтап жатқан халы­қты ояту­да Мұх­тар Тай­жан­ның еңбе­гі ерекше. Мұх­тар сияқты Аза­мат­тар­дың сөз­дері, іс-әре­кет­тері арқы­лы халық оянып келеді. Мені қуан­та­ты­ны осы. Егер Мұх­тар­лар тыныш қана «Сен тиме­сең, мен тимен, бады­рақ көз» деп, қарақан басын ғана ойлап, өзінің жеке биз­несі, жеке отба­сын ғана ойла­са, халық әлі күн­ге дей­ін еңсесін көтер­ме­ген болар еді. Соңғы бір жыл­дың ішін­де ғана халы­қтың еңсесі кәдім­гі­дей көтеріл­ді, құқы­қтық-сая­си сау­а­ты ашы­ла баста­ды. Халы­қтың ара­сын­да, әрине,

Сіздің өзіңіз сияқты және Мұх­тар Тай­жан сияқты аза­мат­тар­дың болуы керек. Және кей­бір мәсе­ле­лер­ді шешу­де, тіп­ті халық үшін өте өзек­ті мәсе­ле­лер­ді шешу­де бол­са да, көзқа­рас­та­ры­ңыз 100 % қабыспай жат­са да – оқа­сы жоқ. Ең басты­сы – мақ­сат­та­ры­ңыз бір.

Мұх­тар про­бле­ма­лар­дың шеші­мін өз жүрек қала­у­ын­ша жүзе­ге асы­рып жүр (ол өзі де әркез айтып жүр­ген жоқ па – билік­пен диа­лог жүр­гі­зу арқы­лы олар­дың көзқа­рас­та­рын өзгер­ту тура­лы). Халық үшін қар­лы­ға­штың қана­тын­дай су сеп­кен онсыз да аз аза­мат­та­ры­мы­здың ел алдын­да меселін қай­тар­май, керісін­ше, сөз­бен бол­са да көтер­ме­ле­уі­міз керек. Болар елдің бала­сы бірін-бір батыр дей­ді емес пе еді?!

Егер Мұх­тарға деген аға­лық, әріп­те­стік базы­наңыз, сыны­ңыз, мініңіз, ақы­лы­ңыз бол­са, ел алдын­да аза­мат­тың абы­рой­ы­на сел­кеу түсір­мей, жеке­лей кез­десіп, шай үстін­де оты­рып айт­па­ды­ңыз ба неме­се өзіне жеке жаз­ба­ды­ңыз ба? Ермұрат Бапи, дұрыс бол­ма­ды бұны­ңыз. Ел алдын­дағы аза­мат­тар­дың бұлай бірін-бірі сынап-мінеп жатқан­да­рын көру – Сіз­дер­ге сеніп оты­рған біз­дер үшін оңай емес. Мұх­тар іс-әре­кет­тері­мен Сіз­ге неме­се халқы­на опа­сыздық жасаған жоқ. Сон­ды­қтан егер оның іс-әре­кет­терін­де кем­шілік бар деп тап­саңыз, сөз­деріңізді бар­ша қаза­ққа жария етпей, өзіне жеке айт­саңыз деген тілек бар. Себебі қаза­қтың бет­ке ұстаған аза­мат­та­ры айты­спа­у­ла­ры керек, олар тату, бір­лік­те болу­ла­ры керек. Егер Сіз­дер тату, бір­лік­те бола алма­саңы­здар, халы­қтың жоғын жоқта­у­ла­ры­ңыз бос тір­лік бола­ды. Менің түсін­бей­тінім – неге осы қаза­қтың ел алдын­дағы аза­мат­та­ры күн­дер­дің күнін­де, әйте­уір, бір халық алдын­да ең құры­ған­да бір-бірінің абы­рой­ы­на сел­кеу түсіреді?!

 

Maрат Уатқан:

Ермұрат аға­сы інісіне «Екі кеменің арты­на жар­масқан суға кете­ді» деген ой айтып­ты. «Бос кеңістік­ті» тол­ты­ру – билік­тің ғұмы­рын ұзар­туға ғана жарай­ты­нын жаңа тарихы­мы­здан жақ­сы біле­міз. «Дон Кихот» пен «ради­кал­ды оппо­зи­ция» ұғы­мын халы­қтың сана­сы­на сіңі­ру – халық мүд­десіне жұмыс жаса­май­ты­ны белгілі.

 

Айт­күл Шалғынбаева:

Ере­ке, оппо­зи­ция «мына­ны ұсын­ды, мына істі жөн­ге кел­тір­ді» деген фак­ты бол­са, Сіз де ФБ-да оты­рған­дарға тізіп беріңіз­ші. Мен де Сізді «халқым» деп жүр­ген аза­мат ретін­де, қатар оқы­ған заман­дас ретін­де құр­мет­тей­мін. Мақ­сат Сіз бен Мұх­тар­дың еңбе­гін жоққа шыға­ру емес. Нақты іс те бар, газет бетін­де бұрқы­раған мақа­ла­мен жүр­гізіліп оты­рған күрес те бар. Қоға­мға еке­уінің де пай­да­сы тиюі мүмкін.

Әйт­се де халы­ққа жақы­ны «нақты іс»… Қазір нақты іс керек.

Мәй­лі, «ол ештеңені шешпей­тін мини­стр­мен кез­де­су» бол­сын, мәй­лі, ол «ештеңені шешпей­тін сая­сат­та­ну­шы­лар­дың деба­ты бол­сын», тіп­ті ФБ бетін­де­гі пікір-талас әңгі­ме бол­сын – ең басты­сы бұл әре­кет – халы­қтың ұлт мүд­десі үшін ештеңе­ден тай­ын­бай­тын бағы­тын жет­кізіп оты­рған, қара халы­қтың үнін жет­кізіп оты­рған нақты жол. ФБ-да оты­рған зия­лы қауым­ның да (мен зия­лы қауым деп бұл жер­де тек ұлт мүд­десі үшін аян­бай­тын­дар­ды айтып отыр­мын) ұлт мүд­десін жет­кізіп оты­рған ең тиім­ді жол болып отыр. Мен Мұх­тар Тай­жан­ның жолын айтып отыр­мын. Нәти­же бар. Нәти­же 26-бап, нәти­же – білім мини­стрінің өз шешім­дері­нен бас тар­тып, «клас­си­фи­ка­тор болған жоқ, ол жоба ғана» деуі және сол жоба­ның іске аспай қалуы.

Мұх­тар Тай­жан­ның жолы – «халы­қтың өз дауы­сы, үні, мүд­десі» арқы­лы билік­пен мәміле­ге келу. Ал көше­ге митин­гі­ге шығып, отба­сы, орта­мыз, – қоға­мы­м­ы­здың маза­сын алу, билік­пен қыры­қ­пы­шақ болу, сосын «шын­ды­қтың» беті осы екен деп, билік­те­гі жеке адам­дар­дың бәлелі жеріне бар­мақ тығу – қаза­қтың жолы емес.

 

Свет­ла­на Шаймен:

Ере­ке, бір­ша­ма көзім ашы­лып қал­ды. Ойлы пікір­ле­су хаты­ңыз қолға қалам алып, мынау – дұрыс, мынау – бұрыс деп, ФК-ті де мұқи­ят оқып, ойла­нып қадам жаса­уға мұрын­дық бол­ды… Қара­пай­ым халы­ққа дұрыс бағыт-бағ­дар беретін АЗАМАТТАР аман бол­сын дей­міз ғой. РАХМЕТ! Түсіне біл­ген­ге бір­та­лай ой айты­лған екен.

 

Бей­сенға­ли Көкей:

Әрине, көп­тің көкей­ін­де­гіні дөп айтып­сың, Ермұрат. Әйте­уір біреу – ерте ме, кеш пе – осы­ны айтуы керек еді. Тасмағам­бе­тов, Бай­бек, Сағын­та­ев­тың есі­гіне кір­мек түгіл, сыға­лай алмай­ды мүй­ізі қарағай­дай ұлт жана­шыр­ла­ры­ның. Мұх­тар оған еркін кіріп-шығып жүр­ді бүгін­ге дей­ін. Және сырғы­ма сөз­дері көбей­іп тұр, бұл жай бол­са жөн…

 

Қуа­ныш Қожабайұлы:

Мұх­тар Тай­жан жақ­сы жігіт, жақ­сы сая­сат­кер! Билік­пен бітім­гер­лік­ке, ашық диа­ло­гқа барған­ның арты­қты­ғы жоқ. Сол дұрыс. Пікір­шілер, сау­ат­ты ойдың астын қатын өсек­пен былға­маң­дар! Ермұрат Бапи, сұрақ қой­дың – Мұх­тар Тай­жан жау­ап бер­ді. Екі орта­да «айтақ-айтақ» деп айқай­ла­удың қажеті жоқ!

 

Жаңа­бек Наров:

Мен де жазы­лған пікір­лер­ді оқып оты­рып, түсін­ген­дей­мін. Мұх­тар аға­ның ер аза­матқа тән істерін бұрын­нан да көріп жүр­мін. Қол­дай­ты­ным да рас. Мұқаң­ның Абзал бауы­ры­мыз айтқан­дай, билік пен халы­қтың ара­сын­дағы «бос кеңістік­ті» тол­ты­ра­ты­ны да рас. Ере­кең күрес­кер­лік жол­ды қалай­ды. Мұқаң дипло­ма­ти­я­лық жол­ды қалай­ды. Солай жұмыс жасап та жатыр. Қаза­қтың билері де шие­леніс­кен дауды бітім­гер­шілік жол­мен шешкен.

Алай­да жалғыз адам билік­тің қалың сеңін жаруы мүм­кін, қалып­тасқан тұтас бюро­кра­тизм­ге ой салуы мүм­кін. Бірақ тұтасқан дүниені бұза алмай­ды. Ұлт жана­шыр­ла­ры бірі­гуі керек.

Бәл­кім, қозға­лыс, пар­тия құру керек шығар. Пар­ла­мент­те­гі және лау­а­зым­ды қыз­мет­тер­ді неге «нұро­тан­ды­қтар» ғана иеле­ну тиіс? Халық неге жасан­ды, қуыр­шақ пар­ти­я­ларға сенуі керек? Қаза­ққа бірі­гетін уақыт жетті…

Елім деген аза­мат­тар жеке-жеке іс атқарған­ша, бүкіл ел болып жұмы­лай­ық. Ең қиы­ны ұлт жана­шыр­ла­ры­ның, халы­қтың бірі­гуі. Егер халық бірік­се, үкі­мет­тің қар­сы­лы­ғы да, сыр­тқы күш­тер­дің ықпа­лы да ештеңе емес. Халық жұды­ры­қтай жұмыл­са, ол халы­ққа ешкім де қар­сы тұра алмайды.

Ере­ке, Мұқа, басқа да ұлт жана­шыр­ла­ры, елдің басын бірік­тіру­ге атса­лыс­саңы­здар, бәрі­міз де сол жол­дан табы­ла­тын едік.

Рас. Мұқаң­ды сый­лай­мын. Бірақ билік­шіл болға­нын жақтыр­май­мын. Билік елім деген аза­мат­тар­ды тың­дағы­сы кел­се, Дос Көшім, Досым Сәт­па­ев, Мұх­тар Шаха­нов, Аман­гел­ді Айта­лы, Айдос Сарым, т.б. неге келіс­сөз­ге шақырмайды?