«Общественная позиция»
(проект «DAT» №19 (290) от 14 мая 2015 г.
Тура билер тұғыры
Жамила Оразбай:
Ақша алуға банкіге бардым. Құрылғының жанында шашын келтитіп қиып, бұтына шалбар киіп, тәлтиген бір тәтем: «Бірінші рет келуім – көмектесші?» деген соң, қазақша басып берсем, бұлданады… «Мен қазақша түсінбеймін, орысша теріп бер!» – деп.
Әй, қаным басыма тепкенін-ай! Өзімді сабырға шақырып: «Сіз не, қазақ емессіз бе?» – десем: Да, я казах, просто он жыл орысша оқығам, қазақша танымаймын!» – деп тантып тұр.
«Тым аянышты екен, сонда хат танымайтын болдыңыз ғой, тым құрыса үйренсеңізші!» – деп, бетіне аса аянышпен қарасам, тәтем көгеріп кеткен екен: «Сен не, оралмансың ба?» – демесі бар ма!
Қарқылдап күлдім: «Оралманнан садаға кетсін, сіздей қазақтар, олардың хәлі мен жаны сізден әлде қайда әдемі, әрі таза! Өмірі көрмеген әріпті олар да үйреніп, өз үлесін қосып жатыр, қазақша танымасаңыз, оқымасаңыз, мына топырақты басып жүруге де қақыңыз жоқ, дәл қазір көз алдымнан құрыңыз!» – дедім де, тиынын қолына ұстатып, жолды нұсқап жібердім…
Тәтем болса, ұры ит сияқты жалбыр шашын ұсқынсыз саусақтарымен сипалай, жан-жағына жалтақтай қарады да, тым бишара халде тайып тұрды…
Айызым қанып, кеудемді мақтаныш кернеп, соғыста жеңген солдаттай, алшаңдай басып мен де жөніме кеттім…
Жарас
Кемелжан:
Айтпақшы, жер мен үйдің бағасы күн сайын түсіп жатыр екен ғой. Осы қарқынмен түсе берсе, күзге қарай біз сияқты жас отаулардың бәрінің жеке шаңырағы болып қалуы мүмкін!
Ахметбек
Нұрсила:
Біз салыстырмалы түрде қандай қоғамда өмір сүріп жатырмыз? Аргентина мен Бразилияның аңға беретін порошоктан жасалған сүтін ішіп жатырмыз? Базардан ет алуға қорқасың, өйткені малдардың денсаулығын ешкім тексермейді, бруцеллез малдың етін базарға шығарып, сата береді…
Жерімізді ешкім тыңайтпай, бар құнарлығын сорып жатырмыз, соңғы егінді алып жатырмыз, бізден кейін ешкім өмір сүрмейтіндей! Англия менің туысым емес, шындықты айту керек. Олардың жақсы жақтары жетіп артылады, соны үйрену керек.
Қазақтың әзірге мақтанатыны мыналар: әдет-ғұрып, үлкенді сыйлау, отбасылық құндылықтар. Бірақ 1932 жылы не болғанын оқысаңыздар, төбе шаштарыңыз тік тұрады! Халық бірін-бірі, тіпті балаларын сойып жегенге барған! Сондықтан нан болмай, ән де болмайды! Жұмыс істеуді, болашаққа қам жасауды үйренуіміз керек-ау олардан!
Мұхтар
Тайжан:
Қарасам, мені «Арғындар» деген «ФБ»-тобына қосыпты. Қаштым.
Біріншіден, мен арғын емеспін – найманмын. Екіншіден, «ФБ»-та «Наймандар» деген тобы ашылса, мені қоспаңыздар – тағы да қашам. Себебі рушылдықты жек көрем – мен ұлтшылмын… Рушыл адам ешқашан ұлтшыл бола алмайды. Ал ұлтшыл қазақ рушыл болмайды.
Аманғали
Әбуов:
Қазақтың саны 60 пайыздан асса да және табиғи өсімі 1995 жылдың өзінде 88% болса да, мемлекеттік тілде оқитындардың үлесі 50%-ға да жетпейді. Бұл деген қазақтардың балалары орыс тілді мектептерде оқып жүр деген сөз. Әр қазақ баласын қазақ мектебіне берсе, орыс мектебі 2,5 мың мектеп емес, 250 мектеп қана болып қалар еді. Сол сияқты 2112 аралас мектептің бәрін қазақ тілді мектепке ауыстыру қажет. Сөйтсек, кемі мемлекеттік тілдегі мектеп 7500-ге жетер еді. Басқа (орыс, өзбек, ұйғыр, тәжік, украин тіліндегі) мектептен 300-дің арғы-бергі жағында болып қалар еді.
Осылай білім берсек, таяудағы 10–15 жылда қазақстандықтардың 90 пайызы мемлекеттік тілдегі мектепті бітіріп, қазақша біліп шығар еді. Қазіргі күні жыл сайын дүниеге келіп жатқан сәбилердің 90 пайызы қазақ балалары, ендеше қазақ тілді мектептерге сұраныс көп. Орыс, аралас мектептерді жауып, мемлекеттік тілде білім беретін етіп ашу керек.
Шархан
Қазығұл:
«Халық үшін қызмет ететін» адамдардың шығаратын қуыршақтарын Астана дүкенінен көріп, құлап қалдым! «Қарақат» деп аталатын қуыршақ қыз 90 мың теңге тұрады екен.
Қасымда тұрған Шымкенттің бір жігіті айтты: «Ойбай-ау, бұл ақшаға мен Шымқаладан живой қыз сатып аламын ғой!».
Ғалым
Боқаш:
Бүкіл Қазақстан дегеніміз – бір Стамбулдың ғана халқы. Бір ғана мэр сол халықтың қолын іске іліндіріп, аузын асқа жарытып отыр. Ал біздің үкімет не себепті дәп бір Қытайды басқарып отырғандай, біресе ісініп, біресе сылынып әуре болатынын түсіне алмаймын. Негізі, ықшамдалғаны дұрыс. Халық саны Қазақстан сияқты шағын Еуропа елдерінде (Венгрия, Чехия, т.с.с.) министрліктер саны тоғыз-оннан аспайды. Әрбірден соң, Қазақстан премьері жанын салса, көктен түсіп, жердегі 17-ақ миллион халықтың аты-жөнін түгел жаттап алса да болады ғой.
Айтпақшы, Исландияда кез келген тұрғын премьерімен алдын ала жазылмай-ақ жүздесе алады. Дәл сондай болсын деп жатқам жоқ, біздің жағдайда екі жақтың да жүрегіне қиын тиетін жайт. Жасырынып, әкімдерді ғана араламай, ара-тұра жыртық шекпен киіп ап, ауыл араласа да болар еді…
Ұлан
Нүсіпәлі:
Қашанда айналасын қыран-топан күлкіге қарық қып жүретін Мағауия бауырым телефон шалды. Аз-кем амандық саулықтан соң:
– Ұлаға, естіген боларсыз? – деді.
– Нені?
– Тамашаны?! Асылбек бүкіл әртістерімен бірге басқа театр ашып жатыр екен. Аты да қызық – «ТТТ».
– Тамаша телевизиялық театры ма?
– Жоқ, «Тамашаны талқандаған театр» – деді әдеттегі айтқыштығына салып.
(Пікірлер интернеттің әлеуметтік желілерінен алынды)
