САЯСАТ ТЕХНОЛОГИЯСЫ қоғамды бөлшектеп билеуге АРНАЛҒАНЫН БІЛЕМІЗ БЕ?

«Обще­ствен­ная позиция»

(про­ект «DAT» №10–11 (375) от 16 мар­та 2017 г.

 

ДАТ!

 

Қаза­қстан­дық билік өзінің біліксізді­гі мен озбыр­лы­ғы нәти­же­сін­де өзі қоз­ды­рған про­бле­ма­сын ашық қоғам­мен емес, таны­мал сая­сат­кер­лер­мен «жабық есік» жағ­дай­ын­да оңа­ша талқы­лау тәсілін үдеріс­ке айнал­ды­рып бара­ды. Бел­сен­ді аза­мат­тар­дың көме­гі­мен әбден сарқыл­дап қай­наған қоғам­ның апты­ғын басып, «бөліп алып биле­удің» көр­неу көз­ге көрін­бей­тін жаңа сая­сат тех­но­ло­ги­я­сын сіңі­ру үстінде.

Жуы­қта елге таны­мал жас сая­сат­кер Мұх­тар Тай­жан ҚР Ұлт­тық эко­но­ми­ка мини­стрінің қабыл­да­уын­да болға­ны және ол қабыл­да­уда қан­дай мәсе­ле­лер қозғалға­ны жөнін­де Facebook желісін­де­гі өз парақ­ша­сын­да хабар тарат­ты. (Бұған дей­ін ол басқа да бірқа­тар мини­стр­лер­мен «оңа­ша» кез­десіп жүр­гені мәлім). Мұх­тар­дың билік каби­нет­теріне «соңғы жоры­ғы­нан» кей­ін, көп­тен бері көкей­де жүр­ген ойым­ды айтып, оның желі­де­гі посты­на аға­лық ақыл тек­тес пікір­лерім­ді жазған едім.

Оным – бел­гілі бір совет­тік фильм­де «мне за дер­жа­ву обид­но…» деген сыңай­мен, «мен жігіт­тер үшін – олар билік­тік диір­мен­нің дүлей тасы­на түсіп кете ме деп қамы­ға­мын» деген қауіп қылу­дың кебі еді. Ең басты­сы – ашу-ыза­сы қай­наған қазақ қоға­мын алдарқа­ту айла­сын жас жігіт­тер біл­сін дегем.

Міне, сол жаз­бам­ды, оған Мұх­тар бауы­рым­ның тара­пы­нан жазы­лған жау­ап­ты және осы­ған орай бірер ком­мен­та­рий­лер­ді газет бетіне қаз-қал­пын­да басып отыр­мын. Оқып көріңіздер.

 

Ермұрат БАПИ: Мұх­тар, а раз­ве в нашей стране мини­стры что-то реша­ют? Зачем людям пуд­рить моз­ги? (Ойдың орыс­ша нұсқа­сы тіл­ге ора­ла кеткені).

Мен көп­тен бері сенің осы «кон­церт­теріңе» үнде­мей кел­ген едім. Енді саған қояр бір сұрақтың реті де, уақы­ты да кел­ген сияқты: сен Ақор­да­ның сая­сат тех­но­ло­ги­я­сы­на «түсіп қалған» жоқ­сың ба, бауырым?

Олай дей­тінім – өзің көріп жүр­ген­дей, біздің елде министр түгілі, пре­мьер-министр мәсе­ле шешпей­тін құқы­қтық-қоғам­дық жағ­дай қалып­тасқан. Мини­стр­лер каби­неті АП-ның (пре­зи­дент әкім­шілі­гі) эко­но­ми­ка­лық неме­се шару­а­шы­лы­қты басқа­ру бөлі­мі сияқты болып қалған. Неге Назар­ба­ев көп­тің іші­нен Сағын­та­ев­ты пре­мьер­лік­ке таң­дап алды? Дағ­да­рыс жағ­дай­ын­дағы эко­но­ми­ка­ны басқа­ру мүм­кін­ді­гі жоға­ры, басқа­дай, білік­ті эко­но­мист-маман­дар, кри­зис-мене­джер­лер жоқ па еді? Бар. Көп емес. Бірақ Назар­ба­евқа ондай, өзі­нен асқан маман қажет емес. Себебі үкі­мет­ті де-факто өзі басқа­ра­ды. Каб­мин – ол үшін жай ғана бетперде.

Міне, Сағын­та­ев сияқты «без­дар­ный» пре­мьер­ді таң­дап алуы сон­ды­қтан. (Да, и вооб­ще, так назы­ва­е­мое «пра­ви­тель­ство Сагин­та­е­ва» – самое без­дар­ное пра­ви­тель­ство за все годы неза­ви­си­мо­сти). Менің Сағын­та­ев­тың жеке аза­мат­тық, ада­ми, адам­гер­шілік қаси­ет­теріне күмәнім жоқ – тама­ша жігіт. Мен оны бұл жер­де тек пре­мьер-министр ретін­де ғана атап отырмын.

Өзің қара­шы – Сағын­та­ев­тың пре­мьер­лік­ке кел­геніне бір жыл болып қал­ды: оның үкі­меті эко­но­ми­ка­ны сауы­қты­руға, дағ­да­ры­стан шығуға не ұсын­ды? Оның үкі­метіне бір жыл болған жоқ, бірақ ештеңені есі­ме түсі­ре алмай отыр­мын. Басқа­лар да бұл үкі­мет­тің «қырып тастаға­нын» түген­дей алмай­ды деп ойлай­мын. Күн­делік­ті эко­но­ми­ка­ны «шұқы­ла­удан» басқа түк жоқ – несін түгендесін?

Енді осы­ған кім кінәлі? Эко­но­ми­ка­ны пен­си­я­лық қор қар­жы­сы­нан басқа жол­мен басқа­ру­ды біл­мей­тін үкі­мет кім­ге керек? Эко­но­ми­ка­ның қар­жы­лан­бау себебі­нен нарық та, қоғам да сусап жатыр – ал үкі­мет мыңқ етпей­ді. Неге?

Солай бола тұр­са да, осы­ның бәріне Сағын­та­ев­ты жазғы­ра алмаймын/сың/. Себебі ол бүгін­де пре­зи­дент­тің «под­сказы­мен» үкі­мет­тік қаулы­ға қол қоя­тын, кезін­де­гі сов­хоз­дың «зав­хо­зы» сияқты ғана лау­а­зым иесі. Бел­гі­лен­ген план­ка­дан жоға­ры секі­ре алмай­ды. Секір­се – қал­пақтай ұша­ды, сон­ды­қтан … қысып оты­руға мәж­бүр. Бүгін­гі үкі­мет және оның мини­стр­лері жоға­ры­дан түс­кен раз­на­ряд­каға қол қою­шы­лар және сол тап­сыр­ма­ны нұсқа­у­мен орын­да­у­шы­лар ғана.

Міне, осын­дай бей­ша­ра күй­ге түс­кен үкі­мет­тің бір мини­стрі­мен оңа­ша жолы­ғып, не шешіп таста­уға бола­ды – менің осы­ған басым жет­пей­ді. Егер Ақор­да­да оты­рған «құдай­ың» сен айтқан «экс­перт­ный сооб­ще­ство­ны» құлағы­на қыстыр­май­тын, оның ұсы­ны­сын тек бет­пер­де ретін­де ғана пай­да­ла­на­тын бол­са, осы кон­церт кім­ге қажет? Сен осы қой­ы­лым­ның бір кей­іп­кері боп жүр­ген жоқ­сың ба, бауырым?

Қоға­мға сөзі өтетін сен сияқты ақыл­ды, сабыр­лы, өткір сая­сат­кер­лер­ді бұл билік «Мәң­гілік билік» деген кино­ның рөліне пай­да­ла­нып жүр­ген жоқ па? Осы тұрғы­дағы ойы­ң­ды айт­шы. Бірақ «каж­дое боль­шое дело начи­на­ет­ся с малень­ких пер­вых шаж­ков» деген алдарқа­ту­ды айт­па. Біз ондай «шаж­ок­тарға» той­ып болға­мыз (есіңе ал – ПДС, «НКВД», жұмыс комис­си­я­ла­ры, т.б.). Менің басты уай­ы­мым – сен сияқты «кон­струк­тив­шіл» аза­мат­тар­ды пай­да­ланған Ақор­да қоғам­ның бетін тағы бір «40 жыл­дық құмға» бұрып бара жатқан сияқты. Осы­ның мән-жай­ын айт­шы – ФБ-қауым­да­сты­ғы оқы­сын, одан қал­са, газет­ке басайын.

 

Мұх­тар ТАЙЖАН: (қаз-қал­пын­да) Басқа вари­ан­ты­ңыз қан­дай бар, Ераға? Айты­ңыз­шы. Әрине, бір кез­де­судің нәти­же­сі­нен түк шық­пай­ды. Әрине, бүгін­гі таң­да түгел эко­но­ми­ка­ның сая­са­тын бір ғана адам – Назар­ба­ев шешеді. Сон­да ФБ-тың алдын­да оты­рып, тосуы­мыз керек пе, басқа әре­кет бәрі дал­ба­са деп? Менің­ше, олай емес. Қан­ша жыл­да бұн­дай так­ти­ка нәти­же әпер­меді. Басқа так­ти­ка­ны да көру керек. Мүм­кін­дік­пен пай­да­ла­нып, нақты жұмысқа кірісіп, өзгерістер­ді жасау керек. Осы жар­ты жыл­дың ішін­де біраз істел­ген нәти­жені айтар едім. Жер­ком­ның 11 шешім­дері бой­ын­ша – мора­то­рий­ден басқа – заң жоба­сы дай­ын­дал­ды – бәрі про­то­колға сәй­кес. Жай­ы­лым жер тура­лы заң қабыл­дан­ды – лати­фун­дизм­ге жол бер­медік, ол пар­ла­мент­тің ішін­де­гі жұмысы­ның нәти­же­сі. Салық кодексінің 448-бабы өзге­ретін бол­ды – ол осын­дай кез­де­су­лер­дің нәти­же­сі. Қазір Салық кодексін жаңа­дан жаза­тын жұмыс­шы тобы­на кір­дім. Тағы нәти­же бола­ды деп үміттенемін.

Жоқ, әлде мен Аста­на­дан Алма­ты­ға ора­лып, комп­тың алдын­да оты­рып, билік­ті сынап, басқа ештеңе бітір­мей, егер Аста­на­дағы жұмысым­ның нәти­же­сі бол­май тұр­са, олай жаса­уға болар еді.

Ал нәти­же бол­са, мүм­кін­дік­пен пай­да­ла­нып, нақты жұмыспен айна­лы­су керек. Ол менің ұста­ны­мым, солай жасай­мын да әзір­ше. Әрі қарай көре­мін. Бұл үлкен және стра­те­ги­я­лық әңгі­ме, үлкен сұх­бат жаса­уға болар еді.

Ермұрат БАПИ: Басқа вари­ант­тар дей­сің бе? Ондай нұсқа­лар бар: мәсе­лен, ұлт пат­ри­от­та­рын топ­та­сты­ру, үлкен қоғам­дық қозға­лыс құру жолын­да бел­сен­ді аза­мат­тар­мен диа­лог жүр­гі­зу – әлдебір (түк бітір­мей­тін) мини­стр­мен «кеңе­су­ден» әлдеқай­да жақ­сы қадам болар еді. Оның орны­на сен­дер – Герой­хан еке­уің өнбес дауды қуып, «пияз перісін» бастап кеттіңдер.

Егер, Герой-бауыр­дың жаз­ба­ла­рын қара­саң, мен олар­дың біре­уіне де «лайк» бас­па­дым. Сенің жау­ап­та­ры­ңа да ләм-мим демедім. Себебі анық – бәтуәсіз бәй­ге бұқа­ра­ның мұқта­жын мұң­да­ма­ды. Түп­теп кел­ген­де, бұдан да бір тех­но­ло­ги­я­ның иісі мүңкіп тұрған­дай болды.

Ал сен айтып, тіз­бе­леп оты­рған «локаль­ный жеңістер» – сенің және түр­лі комис­си­яда төбе көр­сетіп жүр­ген жігіт­тер­дің ғана еңбе­гі емес.

Бұл нәти­же­лер бұқа­ра­ның бұлқы­ны­сын сезген, соған қар­сы тех­но­ло­ги­я­лық төтеп беру сая­са­тын шебер пай­да­ла­на біл­ген билік­тің алда­ныш қылған әре­кеті­нен туған «жеңістер». Халы­қтың ара­сын­да сен­дер сияқты табан­ды жігіт­тер­дің теге­уріні­нен туған қозға­лыс ұшқы­ны­нан Ақор­да тыша­дай бол­ды. Міне, сен­дер сол теге­урін­ді тебініп, оның отын үрлей түсу­лерің керек еді. Сен «ФБ-да бос оты­рған­нан не шыға­ды» дей­сің: аны­ғын­да, халы­қтық қозға­лыс осы желілер­дің арқа­сын­да лау­лай бастаған.

Ал сен­дер – Герой­хан еке­уің алды­ң­дар да, сол «накал­ды» көш­кен елдің жұр­тын­да қалған бық­сы­ққа айнал­ды­рып жібер­дің­дер. Чем не полит­тех­но­ло­гия? Сол ұшқын­дап келе жатқан қозға­лы­сты пре­зи­дент­тің дең­гей­іне жет­кі­зу керек еді. Сен барып жүр­ген мини­стр­лер­дің орны­на Назар­ба­ев­тың өзін оты­рғы­зу жағ­дай­ы­на жету керек бола­тын. Ал енді сен­дер оның орны­на сая­сат тех­но­лог­та­ры­ның алда­уы­на түсіп, «жеңіл желі­нетін жем» боп қал­ды­ң­дар. Міне, үлкен гәп­тің гәу-гәуі осын­да жатқан жоқ па?

 

Абзал ҚҰСПАН: Пікір алу­ан­ды­ғы болған жақ­сы, әрине, өйт­кені демо­кра­ти­я­ның өзе­гі де – осы! Мен әдет­те қара­пай­ым ФБ қол­да­ну­шы­ла­ры тара­пы­нан Мұх­тар Тай­жан тара­пы­на, билік­ке жақын­дап кет­ті деген бағыт­та айты­лып жатқан сын-пікір­лер­ге түсіністік­пен қарай­мын. Бар­лы­ғы бір­дей мас­шта­б­ты ойлай алмауы заң­ды­лық деп қабыл­дай­мын. Алай­да олар­дың қата­ры­нан Ермұрат Бапи сияқты сая­сат­тың жілі­гін шаққан маман­дар­ды көру мен үшін таң қалар­лық жағдай.

Неге екені бел­гісіз, дәл осы­лай сын садағы­на тек Мұх­тар ғана ілі­геді? Басқа да сая­сат­та жүр­ген аза­мат­та­ры­мыз мини­стр­лік неме­се әкім­шілік жаны­нан жұмыс топ­та­ры­на кіріп жат­са да, тіп­ті кей­бірі пар­ла­мент депу­та­ты болып жат­са да, оларға қаты­сты ондай мәсе­ле көтеріл­мей­ді. Егер Мұх­тар бір­лес­кен оппо­зи­ци­я­ның жетек­шісі, тым құры­са пар­тия ұйы­мы­ның төраға­сы бол­са – түсі­нер ем. Бұл не сон­да, мәсе­ле Мұх­тар­дың жеке басын­да болға­ны ма? Мұх­тар биз­не­стен шыққан адам, менің бай­қаға­ным – биз­не­сті мең­гер­ген адам­дар нақты іске жақын, әре­кет­шіл келеді.

Ал Ере­кеңнің логи­ка­сы­на сал­сақ, менің де, мен сияқты біраз адам­ның жасап жүр­ген істерін­де мән бол­май шыға­ды. Мыса­лы, бір қазақ әділет­сіз билік орга­ны­ның құр­ба­ны­на айна­ла­ды, мен оның құқы­ғын қорғай­мын деп құқық қорғау орган­да­ры­на, про­ку­ра­ту­раға, соңын­да сотқа жүгі­не­мін. Аталған орган­дар­дың бас­шы­ла­рын, ал судья­лар­ды түгелі­мен біз­де бір адам тағай­ын­дай­ты­ны бел­гілі. Сон­да не, мен бүкіл жұмысты ысы­рып қой­ып, тек сол бір ада­мға қар­сы «жұмыс» істе­уім керек пе? Өйт­кені менің тір­лі­гім жел диір­мені­мен алы­сқан Дон Кихот­тың тір­лі­гі болып шық­пай ма?

Бір сөз­бен айт­сақ, мен жер­гілік­ті дең­гей­де, мини­стр­лік пен әкім­шілік­те ешқан­дай шаруа шешіл­мей­ді деген пікір­мен мүл­дем келіс­пей­мін! Ия, басты сая­си шешім­дер бір адам­мен қабыл­да­на­ды – ол рас. Алай­да сол адам­ның шеші­міне ықпал ету үшін де жұмыста­ну қажет болар? Таза ради­кал­ды бағыт­ты ұстанған (билік ұғы­мын­да, әйт­пе­се біз­де ондай ата­уы­мен жоқ!) оппо­зи­ция әре­кетін мүл­дем керек емес демей­мін. Алай­да біз­ге билік пен екі орта­да алтын көпір болуға жарар­лық тұлға­лар да арты­қтық етпей­ді. Мұх­тар­лар­дың жасап жүр­гені екі орта­да қалып­тасқан бос кеңістік­ті тол­ты­руға бағыт­талған нақты іс, нақты әре­кет деп білемін.

 

Ермұрат БАПИ: Абзал Құс­пан­ның пікіріне қаты­сты бірер мәсе­ле айтай­ын: бірін­ші­ден, Мұх­тар­дың жеке өзін жазғы­ру­дан аулақ­пын. Мен жас сая­сат­кер­лер ара­сын­да қалып­та­сып келе жатқан жал­пы тен­ден­ци­я­ны Мұх­тар­дың аты­мен атап отыр­мын. Екін­ші­ден, Абзал, аңғар­маған болуың керек: билік­пен «ауыз­жа­ла­су» мәсе­лесін мен Әли­хан Бай­ме­но­втен бері айтып та, жазып та келе­мін. Одан да бұрын, Абзал құра­лып­тас жігіт­тер «үстел жаға­лап жүр­ген» кез­де, жақ­сы көретін аға­тай­ым Алдам­жа­ро­втың (2000-жыл­да­ры) билік­ке кет­кен кезін­де де жазға­мын. Бер­тін­гі «ДВК»-ны құру­шы­лар бір-бір­леп билік­ке қашқан кез­де де үнде­мей қалмағам.

Ал пар­ла­мент­тің жұмыс комис­си­я­ла­ры­на қаты­сып, билік­тің сая­си алдарқа­туы­на лиги­тим­дік берудің қажеті бар ма деген мәсе­лені Зәу­реш Бат­та­ло­ва­мен де, Дос Көшім­мен де, Женя Жовтиспен де талқы­ла­дық. Сон­ды­қтан Мұх­тар­ды «мұрын­ды­қтау» – бір бұл ғана емес.

Үшін­ші­ден, «сот пен про­ку­ра­ту­раға жүгі­нуің» – сенің негіз­гі кәсібің, нан тауып жүр­ген жұмысың. Ондай «жүгініс­ке» шек жоқ – министр мен сот түгілі, ООН-ға дей­ін баруы­ңа бола­ды. Ал қоға­мға бел­сен­ді боп, «білек сыба­нып» шыққан сая­сат­кер үшін дәл қазір­гі Қаза­қстан­ның жағ­дай­ын­да бұл «жүгініс» бел­сен­ділік­тің басты тақы­ры­бы бол­мауы керек. Негіз­гі акцент – мини­стр­мен кез­де­су емес, қоғам­мен жұмыс болуы тиіс деп ойлаймын.

Ал министр мен про­ку­рор­мен жолы­ғы­су – сол қоғам­дық бел­сен­ділік­тің бір тар­мағы ғана болуы керек. Себебі жүй­енің негіз­гі дер­тін ұсақ-түй­ек «жүгіністер» арқы­лы шеше­міз десек, біздің қат­ты қате­ле­с­кені­міз. Мен Мұх­тар­ды «міне­ген­де», сөз аста­рын­да осын­дай ой болған.

Төр­тін­ші­ден, «алтын көпір­лер­дің бос кеңістік­тер­ді тол­ты­руы» қоғам­дағы билік­ке қар­сы­лық қозға­лы­стың қызуын бас­па­уы тиіс. Біз «алтын көпір» сала­мыз деп жүр­ген­де, тағы бір 25 жыл – ширек ғасыр­дың өтіп кетуі мүм­кін. Сол себеп­ті өзін қоғам­шыл сая­сат­кер­лік­ке арнаған адам мәсе­лені мини­стр­мен мәміле­ле­су арқы­лы емес, сол мини­стр­ді қоғам­ның дөң­ге­лек үстеліне келу­ге мәж­бүр­леу арқы­лы шешуі керек деп ойлаймын.

Бесін­ші­ден, менің «сая­сат­тың жілі­гін шаққан» маман­гер­лі­гім – 20 жыл­дық оппо­зи­ци­я­лық жұмыстың нәти­же­сі. Бірақ менің тұжы­ры­мым қоғам­дағы пікір­дің алтын қазы­ғы болуы керек деген ойдан тіп­ті де аулақ­пын. Менің алаң­дай­ты­ным – қоғам­дық қозға­лы­стың акцен­тін ауы­сты­руға бағыт­талған тех­но­ло­ги­я­лық сая­сат­тың жөн-жосы­ғын ел-жұр­тқа жет­кі­зу және Мұх­тар мен Абзал сияқты інілер­дің есіне салу. Басқа дау-дамай­ға зауқым да, уақы­тым да жоқ.

 

Мұх­тар ТАЙЖАН: Ере­ке, мен билік­тің құра­мағын­да министр-депу­тат-әкім-спи­кер дең­гей­іне өсіп, одан кей­ін оппо­зи­ци­яға кетіп қалып, сосын бір жыл­дан кей­ін тағы билік­ке министр болып оралған адам емес­пін. Сон­ды­қтан мені басқа­лар­мен, бұры­нғы өзіңіздің әріп­те­стеріңіз­бен салы­сты­руға бол­май­ды деп санай­мын. Оппо­зи­ция пар­ти­я­сы­ның құра­мын­да да болған емес­пін, қазір де билік­тің құра­мы­на кір­ген жоқ­пын. Бұрын сая­сат­тан кет­кен­де, өзім кет­тім, ешкім­ге айлық үшін қарыз болып кет­кен жоқ­пын, кей­біре­улер сияқты. Кей­біре­улер сая­сат­тан кет­кен­де, пар­ти­я­ның құжат­та­ры­мен бір­ге кет­кен бола­тын. Олар­ды неге сына­май­сыз? Кей­біре­улер бұры­нғы оппо­зи­ци­яда жүріп, пар­ти­я­ның газетін сатып жібер­ді ғой, өздері жазып жатыр соны, енді бір-бірі­мен ақша үшін сот­та­сып жатыр, неге олар тура­лы айт­пай­сыз? Неге маған тиісіп отыр­сыз? Жер­ком­да тек мен емес, Шаха­нов, Көшім, өзіңіздің ЖСДП пар­ти­яңы­здан әріп­тесіңіз Сәб­ден, Сарым, Баба­мұрат, жел­тоқ­санға қаты­сқан Нұр­лы­бек Қуан­ба­ев, т.б. аза­мат­тар қаты­сқан бола­тын. Жер­ком­нан кей­ін, пар­ла­мент­тің жұмыс­шы топ­та­рын­да Әмір­жан Қоса­нов, Сер­гей Дува­нов, Евге­ний Жовтис, Зәу­реш Бат­та­ло­ва, ЖСДП пар­ти­я­сы­нан жас әріп­тесіңіз – Асхат Рахим­жа­нов қаты­сқан бола­тын. Неге тек маған тиісіп жүр­сіз осы? Соны түсін­бей қал­дым. Жарай­ды, өзіңіз білесіз ғой.

 

Ермұрат БАПИ: Ойбу‑у, мен сөз түсі­нетін, жөн білетін жігіт­пен, қоғам­да бел­сене шыққан сая­сат­кер­мен сөй­ле­сей­ін деп жүр­сем, сен әлі «сая­сат­тың бала­лық ауруын­да» жүр ме едің, Мұх­тар-ау?! Мен бұл пікір­лер­ді сені сынау үшін жазып па едім? Мен бұған дей­ін ешқа­шан бала-шаға­мен алы­сып көр­ме­ген адам­мын: сені де сыбап тастай­ын деген ойым болмаған.

«Басқа­лар­ды неге сына­май­сың?» дей­сің. Мен ұры­нарға қара тап­пай жүр­ген жоқ­пын: біре­улер­ді сына­уға уақы­тым да, құлқым да жоқ.

Ал сені ныса­наға алып, пікір (сын емес, мен сын айт­сам, ешкім­ді оңдыр­май­мын) айтқан себебім – сен «мини­стр­лер­мен мәмі­ле жаса­уды» қазақ қозға­лы­сы сая­са­ты­ның басты бағы­ты­на айнал­ды­рғың келеді: осы­ның жөн бе, қоғам­мен сая­си жұмыс жүр­гі­зудің басты бағы­ты осы ма еді деп, сені­мен ой бөлі­сей­ін деген едім. Әйт­пе­се саған ғана «тиі­сетін­дей», сен­де менің құтым қалған жоқ, бауы­рым! Оның үстіне мен өз жаз­ба­ла­рым­да «жер­ком» жөнін­де, онда кім­дер болға­ны қақы­сын­да ләм-мим деген жоқ­пын. Менікі – қоғам­ның қат­пар-қат­пар қор­да­лы мәсе­лесін министр шеше ала ма, мини­стр­мен өзі­мізді неге алдан­ды­рып жүр­міз деген сау­ал­дың төңіре­гін­де­гі ойлар ғана еді. Сені сөз түсі­нетін сая­сат­кер деп ойлаған едім… Енде­ше сенікі жөн бол­сын: мини­стр­лер­мен мәмілеңді ары қарай жасай бер – нәти­же шығар­саң, сен үшін елден бұрын мен қуанайын…

Пәлі, мен сені сая­сат­кер деп жүрсем…

 

Мұх­тар ТАЙЖАН: Не, қалай жасау керек екенін жақ­сы біліп отыр­сыз. Ұйы­мы­ңыз бар ғой – ЖСДП. Герой­хан­мен тіл табысып, нақты әре­кет жасай­сыз деп ойлай­мын. Сөз­бен емес, іспен көр­се­туіңізді күтемін.

 

• (Ескер­ту: осы пікірін жазған соң, Мұхтар бауы­рым мені ФБ-достықтан шығарып, қазір­гі тренд­пен айтқанда, «банға» тастап жіберіп­ті. Сон­дықтан Мұхтар­дың «Герой­хан­мен тіл табысып, нақты әрекет жасай­сыз» деген ызғар мен ашу ара­лас пікіріне ФБ бетін­де жау­ап жаза алма­дым. Бірақ оның «нақты іспен көрсе­туіңізді күтемін» деген түртпе­гі мен бірер ком­мен­та­тор­дың ой-жоралғысы­на орай пікірім­ді газет­тің келесі нөмірін­де жазам деп отырмын). 

 

 

Comments

 

Бүр­кіт Қара­тай: Көп әңгі­ме керек емес. Нақты іске көшіп жүр­ген аза­мат­тар­дан үлгі алу керек. Соның бір дәлелі осы бір аға­мыз деп ойлай­мын. Осы қос аға­мы­здың ойла­ры бір жер­ден шық­са екен.

 

Sultangazy Abdikhalykov: Мұх­тар Болатханұлы­ның да, Ермұрат аға, сіздің де әре­кет­теріңіз дұрыс. Қоғам­ды пара­сат­ты ойлай ала­тын аза­мат­тар дең­гей­іне көте­ру­де еке­улеріңіздің де так­ти­ка­ла­ры­ңыз дұрыс. Қол­дай­мын. Бір-бірі­мізді жақ­сы­лы­қта қол­дап, жаман­ды­қта тый­ып жүретін ұлт бола­мыз, бұйырса!

 

Жаңа­бек Наров: Мен де жазы­лған пікір­лер­ді оқып оты­рып, түсін­ген­дей­мін. Мұх­тар аға­ның ер аза­матқа тән істерін бұрын­нан да көріп жүр­мін. Қол­дай­ты­ным да рас. Мұқаң­ның, Абзал бауы­ры­мыз айтқан­дай, билік пен халы­қтың ара­сын­дағы бос кеңістік­ті тол­ты­ра­ты­ны да рас. Ере­кең күрес­кер­лік жол­ды қалай­ды. Мұқаң дипло­ма­ти­я­лық жол­ды қалай­ды. Солай жұмыс жасап та жатыр. Қаза­қтың билері де шие­леніс­кен дауды бітім­гер­шілік жол­мен шеш­кен. Алай­да жалғыз адам билік­тің қалың сеңін жаруы мүм­кін, қалып­тасқан тұтас бюро­кра­тизм­ге ой салуы мүмкін.

Бірақ тұтасқан дүниені бұза алмай­ды. Ұлт жана­шыр­ла­ры бірі­гуі керек. Бәл­кім, қозға­лыс, пар­тия құру керек шығар. Пар­ла­мент­те­гі және лау­а­зым­ды қыз­мет­тер­ді неге «нұро­тан­ды­қтар» ғана иеле­нуі тиіс? Халық неге жасан­ды қуыр­шақ пар­ти­я­ларға сену керек? Қаза­ққа бірі­гетін уақыт жет­ті. Осы уақы­тқа дей­ін халық шыдап кел­ді ғой, енді шегі­нетін жер қалған жоқ. Елім деген аза­мат­тар жеке-жеке іс атқарған­ша, бүкіл ел болып жұмы­лай­ық. Ең қиы­ны – ұлт жана­шыр­ла­ры­ның, халы­қтың бірі­гуі. Егер халық бірік­се, үкі­мет­тің қар­сы­лы­ғы да, сыр­тқы күш­тер­дің ықпа­лы да ештеңе емес. Халық жұды­ры­қтай жұмыл­са, ол халы­ққа ешкім де қар­сы тұра алмайды.

Ере­ке, Мұқа, басқа да ұлт жана­шыр­ла­ры, елдің басын бірік­тіру­ге атса­лыс­саңы­здар, бәрі­міз де сол жол­дан табы­ла­тын едік.

Рас, Мұқаң­ды сый­лай­мын. Бірақ билік­шіл болға­нын жақтыр­май­мын. Билік елім деген аза­мат­тар­ды тың­дағы­сы кел­се, Дос Көшім, Досым Сәт­па­ев, Мұх­тар Шаха­нов, Аман­гел­ді Айта­лы, Айдос Сарым, т.б. неге келіс­сөз­ге шақырмайды?

Билік­тің жалғыз Мұх­тар аға­мы­з­бен емес, жал­пы елім деген аза­мат­тар­мен бір­ле­се жұмыс істе­генін құп­тай­мын. Әйт­пе­се «Жалғы­здың үні, жая­у­дың шаңы шық­пас» деген. Егер билік тек «Нұр Отан­ның» аясын­да шек­тел­се, халық та 25 жыл ерте­гі­ден шар­ша­ды. Енді ұлт болып бірі­гіп, іске кірі­су ғана қал­ды. Билік­те­гілер­ді кім ығы­сты­ра ала­ды? Сол аза­мат­тар­мен халы­қтың бір­ле­суіне тура келеді. Ол Әбля­зов па, Жақи­я­нов па, басқа ма – бәрібір. 25 жыл­да нәти­же шығар­маған билік­тен енді қысы­л­та­яң­да үміт күту қисынсыз.

 

Қапар Ахат: Мен­ше, Ермұрат Бапи өте дұрыс және өз уағын­да өте құн­ды ақыл айтып отыр. Ал Мұх­тар да мұны өте дұрыс қабыл­дай­ды деп сене­мін. Себебі Мұх­тар Тай­жан Ермұрат Бапи­ды бұрын­нан тани­ды және ол бар­лық істің бай­ы­бын толық біледі.

 

Mарат Уатқан: Ермұрат аға­сы інісіне «Екі кеменің арты­на жар­масқан суға кете­ді» деген ой айтып­ты. «Бос кеңістік­ті» тол­ты­ру – билік­тің ғұмы­рын ұзар­туға ғана жарай­ты­нын жаңа тарихы­мы­здан жақ­сы біле­міз. «Дон Кихот» пен «ради­кал­ды оппо­зи­ция» ұғы­мын халы­қтың сана­сы­на сіңі­ру – халық мүд­десіне жұмыс жаса­май­ты­ны белгілі.

 

Свет­ла­на Шай­мен: Ере­ке, бір­ша­ма көзім ашы­лып қал­ды. Ойлы пікір­ле­су хаты­ңыз қолға қалам алып, мынау – дұрыс, мынау – бұрыс адам деп, ФК-ті де мұқи­ят оқып, ойла­нып қадам жаса­уға мұрын­дық бол­ды… Қара­пай­ым халы­ққа дұрыс бағыт-бағ­дар беретін АЗАМАТТАР аман бол­сын дей­міз ғой. РАХМЕТ! Түсіне біл­ген­ге бір­та­лай ой айты­лған екен.