«Общественная позиция»
(проект «DAT» №15 (379) от 20 апреля 2017 г.
Бәрі де Димаш туралы
Димаш екінші болды. Үлкен жетістік бұл. Тұтас Қытайды телмірткен тележобада бұл оңай нәтиже емес.
Димаш бұл жарыстан не ұтты? Бірінші, танымалдығы артты. Талантты әншілер өте беделді саналатын Қытай базарына танылу, асырып айтсақ, жарты әлем мойындағанмен бірдей.
Екіншіден, осы сахна арқылы Димаш халықаралық мықты әншілердің назарына ілінді. Енді оның әлемдік сахнаға шығуына мүмкіндік мол. Үшіншіден, Хунан тележобасы Димашты Қазақстандағы ең қалталы әншілердің қатарына шығарары сөзсіз. Оған жарнамадан алатын ақшасын қосыңыз. Димаш енді той жағаламай-ақ өнердің соңына түсе алады.
Төртіншіден, Қытай жастары Димаш арқылы – қазақты, Қазақстанды таныды. Ішкі Қытайда шолпанға (мега жұлдыз) ғашық жастардың қазақ тілі мен әніне деген әуесін оятты. Бұл барлық қазақтың жеңісі. Бесіншіден, Қытай-Қазақстан мәдениет ауыс-түйісінің нығаюына зор үлес қосты»…
Qaliakbar Usemqan,
Қытайдағы қазақ журналисі,
«Шыңжаң» газетінің тілшісі
ДИМАШТЫҢ аудиториясы – ЖЕР ШАРЫ
Димаштың жеңісінің ар жағында қазақ тілі мен ділі, мәдениеті мен дәстүрі, қаны қазақтың рухы жатыр. Димаш ертегідегі батырлардай, ерте есейіп, елін әлемге танытты.
Он төрт кезеңге бөлінген «Мен әншімін» жобасы Қытайда бірінші рет өткен шара емес. Жыл сайын ұйымдастырылып, онда тек қытай әншілері ғана бақтарын сынап келген. Тек биыл ғана қазақтың баласы Димаш Құдайберген қатысты. Әлемнің алты тілінде ән салып, түрлі аспапта ойнап, көрермендерді естен тандырды.
Бірақ Димашты шақыруын – шақырып алып, кейіннен қытайлық тележобашылар қатты састы. Теле-марафондық жарыстың алғашқы кезеңінен-ақ миллиардты мойындатқан Димаш оқ бойы озық болды. Димашты бүкіл әлем бақылады. Сонымен бірге бұрын дүниеге мәлім емес Хунан телеарнасының бағдарламасы Димаш арқылы әлемге танымал болды. Тіпті әлеуметтік желілердегі көрілім саны миллионнан асып жығылды. Қытайдың өзіндегі сайттардың көрілім саны – 4 миллиардқа жетті.
Дәл осы жағдайда Димаш «Патша әнші» атанып кетпес үшін, қытай барын салды. Бұрынғы дауыс беру қағаз арқылы жүрсе, соңғы дауыс беру электронды жүйеге көшірілді. Ұйымдастырушылар ғана нәтижесін алдын ала көре алатын ол дауыс берудің нақты көрсеткіші теледидар алдындағы жұртшылыққа беймағлұм болып қалды.
Ал финалға келгенде, Димаш ұстаған микрофон да дұрыс жұмыс істемей қалды. Ақыры Димашқа екінші орын берілгенде, бас бәйге алған қытайлық әнші келіншек Сэнди Лэм жалтақтап қалды. Біріншіден, әлемді аузына қаратқан Димашқа бас бәйге бермегеніне таңырқаған еді. Екіншіден, мұндай әділетсіздік конкурстың беделін біраз түсіріп кетті.
Ал біз қазақтар рухымыз көтерілді. Қазақ әні мен тілі әлемге танылды. «Мен қазірдің өзінде жеңімпазбын» деген Димаш әлемдік сахнаға жол тартты.
Дегенмен, сайыстан кейін көбіміз ойға қалдық. Біз білмейтін қытай мәдениетіне барлап, ойланып қарайтын болдық. Осындайда Қажымұқан атамыз айтқан: «Мені палуан қылған – татарлар, қартайғанда – өзбектер көмектесті» деген сөзі еске оралды. Әрине, циркте ақша тігіп, Қажекеңді күреске шығарған татарлар ары демеп жіберген ғой.
Сол сияқты Димаштың да әлемдік аренаға шығуына түрткі болған жағдайлар бар. Менің айтайын дегенім – Димашты осы жобаға қатыстыруға екі жыл еңбек сіңірген Ертай Нүсіпжанов бауырымызға халық атынан алғыс айтуымыз керек. Ол қазір Қытайда «Шанхай кинофестивалі» аясында өтетін халықаралық симпозиумның тұрақты мүшесі.
Сондай-ақ Қытайдағы бауырымыз, қазақ әнін насихаттап жүрген, осы жобада Димашқа музыкалық кеңесші болған атақты әнші Арай Айдарханның атын да атау керек. Міне, бірнеше тіл білетін Айдар оқыған қазақ жастары қалай жұмыс істеу керек екенін көрсетті. Әйтпесе «Болашақ» бағдарламасымен шетелдерде қанша бала оқыды: көпшілігі қазақ мәдениетіне үлес қосу тұрмақ, білімдар ұрпақтың үлгісін де көрсете алмады.
Енді қазақ композиторлары Димаштың дауысы мен әншілік мәнеріне сай арнайы ән жазуы керек. Оны халық болып көтеруіміз керек. Ән әлеміне жаңа құбылыс, төңкеріс алып келген Димашты туған халықпыз. Оның Отаны – қазақ елі, аудиториясы – жер шары! елі, аудиториясы – жер шары!
Жанарбек БЕРІСТЕН,
Т.Жүргенов атындағы Қазақ
ұлттық өнер академиясының профессоры
ДИМАШ Франция мен Америкаға БАРАДЫ
Димаштың ендігі жоспарлары қандай? Ол халықаралық «Евровидение» байқауына қатыса ма? Бұл туралы мәдениет және спорт вице-министрі Ақтоты Райымқұлова Sputnik порталына берген сұхбатында айтып берді.
– Қытайлар Димашты екі ел арасындағы «алтын көпірге» теңейді, – деді вице-министр. – Олардың Димашқа деген қарым-қатынастары, көзқарастары өте жақсы…
Желіде кейбір қазақстандықтар «Димаш Қытайдағы байқауға дейін өз отанында бағаланбап еді», – деп жазуда. Бірақ мемлекет бұған дейін де оған қаржылай қолдау көрсетті, оны «Славянский базар» байқауына (онда Димаш Гран-при жүлдесін иеленген болатын) жіберді. «I am a singer»-ге аттандырды, ол «Жас қанат» байқауына қатысып, Гран-при жеңіп алды, ал бірінші курста оқып жүрген кезінде «Дарын» Мемлекеттік жастар сыйлығының лауреаты атанды. Үкіметтің концерттерінде де жиі-жиі бой көрсетті.
– Димаш елге қашан оралады?
– Жоба аясында оның белгілі бір міндеттемелері бар. Байқаудың әрбір қатысушысы келісімге қол қойған болатын. Әлі де оның мерзімі аяқталған жоқ. Түрлі шараларға қатысып жүргенін көріп жүрсіздер. Мұның барлығы байқаудың ережесі аясындағы жұмыс.
Кеше Пекинде орталық концерт залдарының бірінде өткен концертке Айман Мұсаходжаева, Өнер университетінің ұлттық фольклор ансамблі, камералық оркестр қатысты. Осы концертте Димаш та өнер көрсетті. 22 сәуірде тағы бір маңызды шараға қатысады, арасындағы бір үзілісте елге оралады. Оның жеңісіне арналған үлкен шара өткіземіз.
– Димаштың алдағы жоспары туралы айта кетсеңіз.
– Димаш Канн фестивалі аясында Қазақстанның павильонын таныстыру рәсіміне қатысады. Оны Францияға шақырды. Сонымен бірге Димашты Америкаға оқуға жібермекпіз. Жалпы, бүгінде көп жерден ұсыныс келіп түсіп жатыр екен. Ынтымақтастық туралы, оқу, тағылымдамадан өту, конкурстарға, шараларға қатысу бойынша ұсыныстар бар.
Бұдан бөлек, «Евровидениеге» қатысты көп әңгіме айтылып жүр. Жалпы, біз үш жылдан бері өтініш беріп келеміз. Өкінішке қарай, бұл байқауға Еуропа елі ретінде қатыса алмаймыз. Олар біздің өтінішті белгілі бір құқықтық шектеуі бар қатысушы ретінде қарастыра алады. Біз Димаштың қонақ ретінде қатысуын ұсындық. Бірақ уақыт тығыз болып қалды, өйткені «Евровидение» мамыр айында өтеді. Ал Димаштың әзірге қытайлық арнаның алдындағы міндеттемелері бар. Биыл болмаса, келесі жылы біздің өтінішімізді қарастырады деген ойдамыз. Олардың қонақ ретінде болса да, Димаштың қатысуына қызығушылығы бар.
Stan.kz