«Общественная позиция»
(проект «DAT» №7 (371) от 23 февраля 2017 г.
Апта аптығы
Соңғы жаңалық
Өткен жылы Қазақстан Тәуелсіздігінің 25 жылдығы жоғары деңгейде аталып өтті. Бұл мереке Тәуелсіздікке тікелей себеп болған, 1986 жылғы Желтоқсан көтерілісінің 30 жылдығымен сәйкес келді. Алайда, Желтоқсан көтерілісінің 30-жылдығы Тәуелсіздік мерекесінің көлеңкесінде қалып қойғаны рас. Әрине, осыған дейін Желтоқсан көтерілісін Тәуелсіздік бастауы, тамыры деп мойындау сөз жүзінде айтылып келсе де, іс жүзінде Желтоқсан мен Тәуелсіздік арасын байланыстыру, бір-біріне себеп-салдар ретінде қарастыру болған емес. Нәтижесінде, халықтың жадынан Желтоқсан көтерілісі ұмытыла бастағандай болды да.
Жағдайдың осылай қалыптасуына желтоқсаншылардың өздері де ықпал еткенін де жасыруға болмайды. Олар желтоқсан идеясы төңірегінде бәрі бір ұйымға бірігіп, өз талаптарын жұдырықтай жұмыла қоя білгенде – жағдай мүлдем өзгеше болуы да мүмкін еді.
Өкінішке қарай, алғашында бір ұйымға біріккен желтоқсаншылар, кейіннен өз араларында іріткі түсіп, біртіндеп бөлек-бөлек ұйымдарға шашырай бастады. Қазір ондай ондаған ұйымдар тіркелген. Әрқайсысының артында қанша адам бар екені, нақты мақсаттары қандай екені де анықталмаған, саны бар сапасы жоқ жағдайда жүріп жатыр.
Осы ұйымдардың ішінде ең беделдісі – «Желтоқсан ақиқаты» Республикалық Патриоттық Қоғамдық Бірлестігі саналады. Бірақ, ол ұйым да 2011 жылдардан бастап өзара дау-дамайға жол беріп, екі-үш жылын соттасумен, бір-бірін қаралаумен, оттасулармен уақыттарын текке кетіріп алды. Бұл олардың қоғамдық ұйым ретінде қайта тіркелуіне кедергі болды. Сондықтан, іс жүзінде желтоқсаншылар осы аралықта, яғни, 5 жыл көлемінде қоғам өмірінен біршама тысқары қалып, ұмытыла бастады. Мұндағы «біршама» деп отырғаным, олар аракідік өздерінің тұрмыстық және басқа жағдайларымен әкімшіліктерді «мазалап» отырғаны болмаса, осы кезеңде республикалық ұйым ретінде беделінен ажырағаны − шындық. Осы жағдайда 2016 жылы сәуір айында «Желтоқсан ақиқаты» ұйымы өз басшылығына жаңа адамды алып келді. Оны өз жиналысында бекітіп, жаңа сайланған басшы Болат Құрымбаев көп ұзамай ұйымды Әділет министрлігінен тіркеуден өткізуге қол жеткізеді. Содан бері «Желтоқсан ақиқаты» өздерінің құрылымдық басқару жүйесін жетілдірумен шын мәнісінде айналыса бастады. Алдымен ұйым мүшелерінен тәртіп талап етілді, кім көрінгеннің жетегінде кетіп, Желтоқсан атына кір келтіру фактілері қатаң бақылауға алынды. Нәтижесінде, желтоқсаншылар да ұйымға қайта топтасып, болашақ бағдарын айқындауға көшті.
Тәуелсіздік қарсаңында желтоқсаншылар патриоттық тәрбие ісіне белсене араласып, өздері де ұйым ретінде бір ізге түсе бастады. Бірақ, қоғамдық ұйымдардың ережесі бойынша, жаңа сайланған басшыны конференция бекітуі тиіс. Сол себепті, 18 ақпанда өткен «Желтоқсан ақиқаты» ұйымының кезекті 3-ші конференциясы төраға етіп Болат Құрымбаевты бекітті. Ендігі кезекте, желтоқсаншылар республиканың түкпір-түкпірінде елеусіз ғана жүріп жатқан, 1986 жылы Алматыдағы алаңда өз еріктерімен жиналып, қазақ ұлты атынан ұлттық намысты қорғауға тікелей қатысқан өжет те қайсар ұл-қыздарын іздестіріп, жергілікті жерлерде филиалдарын көбейтіп, бір ту астына бірігуді мақсат етеді. Сол кезде, және бірігу барысында − Желтоқсан идеясы Тәуелсіздікпен және Тәуелсіздік идеясымен бірегейлене бастайды деп санайды. Конференция осы мәселені алға қойды.
Сонымен қатар, желтоқсаншылар ел тұтастығы мен демократия мәселесінде халықтың мұратын алға қояды. Сол себепті, қазіргі қоғамдық талқыда тұрған, жерге қатысы бар өзгертудегі «26 бапты» қолдамайды. Оған бірауыздан қарсы екендігін конференцияда ашық айтты. Ал, тіл мәселесінде − мемлекеттік тілдің статусын қорғауға әзір. Сондықтан, осы екі мәселе бойынша конференция шешімін халық назарына ұсынады: