«Общественная позиция»
(проект «DAT» №46 (363) от 15 декабря 2016 г.
Үндеу
Желтоқсан көтерілісінің көз жасымен орден алған жендеттер кімдер?
Желтоқсан көтерілісінің 30 жылдығы қарсаңында бейбіт шеруге шыққан қазақ жастарын аса қатыгездікпен жазалаған, ұрып-соққан, жұмыстан, оқудан шығарған, жасанды сотқа тартып, әділетсіз жазалар берген адамдардың Халық пен Ұлттың алдында кешірім сұрап, күнәдан арылу қажеттігін естеріне саламын. Сендер 30 жыл бойы үндемей келдіңдер; мүмкін, біреулерің «заман солай еді» деп, іштей ақталатын да шығарсыңдар, ал енді біреулерің «біз басшымыздың айтқанын істедік қой» деп, сүттен – ақ, судан – таза болғыларың келер. Мен үндемегендерден қорқамын.
Мен сол сөздердің келешекте қайта айтылуынан қорқамын… Нюрнберг сотында да фашистік жендеттер барлығын Гитлерге жауып, «біз бұйрықты орындаушылар ғанамыз» деп құтылғысы келді. Естеріңде болсын, әділетсіз бұйрықты орындаушылар да сол бұйрықты берген жандармен бірдей жауап береді. Егер Сендер сол уақыттағы жасаған іс-әрекеттеріңе өздерің баға беріп, ар-ұяттарыңның алдында жауап бермесеңдер, қоғамдағы ашу-ыза мен билікке деген сенімсіздік ыдырамайды.
Сендердің арылуларыңның алғашқы қадамы – сол уақыттағы алған марапаттарыңды қайтып тапсыру акциясы болсын. Осы күнге дейін Желтоқсан көтерілісіне қатысқан азаматтарды жазалаған, сол үшін мемлекеттік марапат алғандардың ресми саны – 4169 адам.
Олар мыналар:
«Красная Звезда» орденімен марапатталғандар – 5;
«За трудовую доблесть» медалімен маратталғандар – 6:
«За трудовое отличие» медалімен марапатталғандар – 5;
«За отличную службу по охране общественного порядка» медалімен марапатталғандар – 160;
Жоғарғы Кеңестің Құрмет грамотасымен марапатталғандар – 30;
Қазақ ССР Жоғарғы Кеңесінің грамотасымен марапатталғандар – 113;
«Заслуженый работник МВД» белгісімен марапатталғандар – 23;
Мерзімен бұрын шендері өсірілгендер – 24;
«За отличную службу в МВД» белгісімен марапатталғандар – 217;
СССР-дің Ішкі істер министрлігінің Құрмет грамотасымен марапатталғандар – 45;
Қазақ ССР-інің Ішкі істер министрлігінің Құрмет грамотасымен марапатталғандар – 335;
Ақшалай сыйлықпен (СССР Ішкі істер министрлігінің бұйрығымен) – 53;
Ақшалай сыйлық (Қазақ ССР Ішкі істер министрлігінің бұйрығымен) – 561;
«Отличник милиции» белгісімен марапатталғандар – 424;
Бұрынғы жазаларынан алынып тасталғандар – 13;
СССР Ішкі істер министрлігі бұйрығымен мадақталғандар – 145;
Қаз ССР Ішкі істер министрлігінің бұйрығымен мадақталғандар – 2005.
Олардың ішінде марапаттарын қайтып бергендердің саны – 37 ғана…
«Красная Звезда» ордені – 1;
«За трудовую доблесть» медалі – 1;
«За отличную службу по охране общественного порядка» медалі – 23;
Қазақ ССР-інің Жоғарғы Кеңесінің Құрмет грамотасы – 2;
Қазақ ССР-інің Жоғарғы Кеңесінің грамотасы – 10.
(Бұл деректер «Желтоқсан-86» құжаттар жинағының 10-томынан алынды).
Бұл Үндеу Сендерді масқаралау үшін немесе жауапқа тартып, кек алу үшін жазылып отырған жоқ. Арылу – осындай әділетсіздіктің болашақта қайталанбауының бірден-бір кепілі.
Дос КӨШІМ,
Abai.kz
