- Газет оқырмандарына бұрыннан таныс қоғамшыл азамат, режиссер Ермек Тұрсыновтың көмекшісі редакциямызға қоңырау шалып, киногердің жаңа фильмін түсірілім алаңында тамашалауға шақыруын қуана қабылдадық.
Өйткені Тұрсынов түсірген әр фильмге деген тәнтілік тыныштық бермеді. Бізге қызығы – кино не туралы екен, сюжет кейіпкерлері кім, режиссер бұл жолы не айтқысы келді деген сұрақтарымызды арқалап, Алматыдан 120 шақырым жерде, тау бөктерінде орналасқан Бесмойнақ ауылына тартып тұрдық.
Ауыл ішінде қызу қайнап жатқан түсірілім тобының жұмыс үстінен түстік. Бірнеше кинокамерамен жүрген операторлар, жарық шамдарын түзеп жүрген көмекшілер, актерлердің бет-әлпетін дұрыстап жүрген гримерлар, рациямен тиісті нұсқау беріп жүрген режиссер, ауылға келгенімізді білдіріп тұрған мөңіреген сиыр мен маңырған қой дауысы бізге киноның ішіне кіріп кеткендей әсер берді.
Киноның өзі де ауыл өмірімен байланысты болып шықты. Сюжет кейіпкерлері – кейуана әже мен қос қария. Жас кездерінде екеуі де бүгінгі кемпір – кешегі қызға ғашық болған екен. Бірақ таңдау олардың үшінші досына түседі. Апамыздың жүрегін жаулаған жары кейін дүниеден өткен соң, енді екі шалдың кемпірге деген жастық махаббаты қайта оянып, оның көңілін аулау үшін, екеуінің арасында бәсеке басталады. Екеуі апамыздың үйіне кезек-кезек келіп, үй шаруасын істеп, онымен шәй ішіп, әңгіме-дүкен құруға құмар болады…
Актерлардың шебер ойынын тамашалаған журналистер қауымы жазғы ұзақ күннің қалай зырлап өткенін байқап та үлгермеді. Түскі үзіліс жарияланып, кейіпкерлерді сомдаған актерлар мен фильм авторымен беймарал әңгімелесуге мүмкіндік туды. Айта кететін жайт – фильмді «Турсуновфильм» компаниясы ҚР Мәдениет және спорт министрлігінің тапсырысымен Ұлттық киноны қолдау мемлекеттік орталығының қолдауымен түсірілуде.
«Бұл ауыл туралы кино, – деді Ермек Тұрсынов мырза үзіліс арасында сұрақтарын жаудырған журналистерге. – Қарапайым адамдардың қарапайым өмірі жайында. Күлетін де, ой салатын да жерлері бар.
Біздің «кинотіліміз» бұрынғы мектептің киносы болғандықтан, ол астарсыз болмайды. Негізгі көздеген мақсатымыз – прокаттан ақша табу емес, бүгінгі ауыл жағдайына қоғамның назарын аударту. Ауылдың бүгінгі жағдайын киноның сюжеті мен кейіпкерлердің диалогы арқылы көрсеткіміз келді. Кішкентай ауылда болған оқиғаның ар жағында бүкіл мемлекеттің жағдайы мен тағдыры көрініп тұрады. Осы фильмді көрген көрермен өзіне қажетті ақиқатты тауып алса деп тілеймін.
Фильмнің сюжеті туралы бір ғана сөйлеммен қысқартып айтсам, бұл – ауылмен қоштасу. Біз бұрыннан білетін ауылдан айырылып қалдық. Оны жасыратын ештеңе жоқ, бұл – шындық. Мен кино түсіремін деп жүріп, Қазақстанды талай айналып шыққам. Еліміздің мен бармаған түкпірі жоқ шығар. Көп адам мені танып, үйлеріне қонаққа шақырады. Қарапайым елдің нанын жеп, шәйін ішіп, әңгімесін тыңдайсың. Одан өзіңе бір қорытынды жасайсың. Бұрынғы ауылдан айырылдық. Ауыл жыл сайын құлдырап бітті. Осындай фильмдер арқылы ауылдың шынайы жағдайын көрсеткім келді. Ауыл адамдарының ақкөңіл, даңғырлап қалған табиғаты өзгермесе де, ауыл қатты өзгерді. Ішер су, жүрер жол жоқ. Кейде электр жарығы да болмай қалады. Ауылдағылардың көбі үйлерін көмір жағып жылытып отыр», – деп, ойын ортаға салды Ермек Тұрсынов.
Алдабек ШАЛБАЕВ – ғашық шалдың біріМуссолини рөлін сомдаған актер:
«Мен сомдаған роль ауылдағы кәрі-құртаңның тағдырын көрсетеді. Бүгінгі ауылдың мәселесі бәріне белгілі. Соңғы жылдары ауылдан қалаға бір миллионға жуық адам көшіп кетті. Ауылда негізінен шал-кемпір ғана қалды. Менің өзімнің кәсіби мамандығым өнер болғанымен, тірлігім – ауылда. Ауылда туып-өстім. Оның үстіне ауыл шаруашылығымен айналасқаныма 30 жыл болды. Сондықтан ауылдың жағдайы мен үшін өте жақын.
Ермек Тұрсыновтың істеп жатқан шаруасы – ауылдың бүгінгі жағдайына назар аударту. Бұл екінің бірінің қолынан келе бермейтін игі іс. Осы киноның негізгі мағынасы – көрерменге ой салу деп ойлаймын. Фильмнің сюжетінде көп астар жатыр. Сол астарды біз жеткізе білсек, ал көрермен оны көре алса, киношы үшін одан асқан бақыт жоқ».
«Менің кейіпкерім заманауи өмірден қалмауға тырысатын, мүмкіндігінше кітап пен газет-журналды көп оқитын шал, – дейді екінші мұңлық шал Исабектің рөлін ойнаған актер Мұрат Бекқожин. – Қолымнан кроссворд түспейді. Басқасы былай тұрсын, әлем елдерінің астаналарын жаттаумен әлекпін. Үнемі қиялдап, армандап жүретін адаммын. Өзімнің кемпір махаббатыма сыйлық жасау үшін, біреудің бақшасына түсіп, құлпынай да ұрлаймын. Ал менің қарсыласым – Муссолини керісінше – шаруаға пысық, еті тірі шал. Кемпір-махаббатыма менің құлпынайымнан гөрі Муссолинидің әкелген балы көбірек ұнайды. Мен болсам, сонда да мойымаймын».
Қысқасы, біз болашақ фильмнің сюжеттік өрбуін алдын ала айтып қойсақ та, көрерменнің картинадан түйер түйсігі әркімнің көңіл патшасына сай болса керек. Ең бастысы – фильмнің астарын аңдаған көрермен бұл жолы да Ермек Тұрсыновтың қолтаңбасына тәнті болады деген ойдамыз.
Айтпақшы, қысқы табиғаттағы түсірілім біраз болатынын ескерген режиссер Ермек мырза фильмнің нақты қай уақытта республикалық экранға шығатынын дөп басып айта алмады. Қалай болғанда да, мемлекеттік тапсырыспен түсірілген кинокартина өз көрерменіне көп кешікпей жетеді деген ойдамыз.
Азамат ШОРМАНХАНҰЛЫ, «D»