ОНЫ АСТАНА ЕСТІДІ МЕ?

• Бүкіл елді «кезекті Қаңтарға» қайырып әкеле жаздаған Жаңаөзен мұнайшыларының Астанадағы ереуілі сойқан «спецназдың» қамауымен басталып, соңы абақтыға жеткізбеген ымырамен тарқады. Осы наразылықтың нақты нұсқасы қандай, оған түрткі болған не жәйт? Бұл сұрақтың біраз жауабын табу үшін, Мәжіліс депутаты Еділ Жаңбыршин ҚР Парламентінің сәрсенбі күнгі пленарлық отырысында премьер-министр Әлихан Смайыловқа жолдаған депутаттық сауалын қаз-қалпында жариялап отырмыз.

Соңғы жылдары еліміздің батыс өңірлерінде мұнай-газ кәсіпорындарында қызмет көрсететін сервистік компаниялардың жұмысшыларының ереуілдері жиі орын алуда. Күні кеше бір топ маңғыстаулық мұнайшылар, өңірде өз мәселелелері шешілмеген соң, Астанаға келді. Өткен жылы да осындай оқиға бас қаламызда орын алған болатын.

Сонымен қатар кешегі сайлауалды үгіт-насихат кезінде бірнеше сервистік компаниялар «Самұрық-Қазына» әл-ауқат қоры Ережелерінің талаптары ескіргенін және қазіргі жағдайға сәйкес келмейтінін айтып,шағымданған болатын. Мысалы, Маңғыстауда бір жауапкершілігі шектелген серіктестік жұмыссыздық белең алған Жаңаөзен қаласында, Жетібай кентінде, Мұнайлы ауданында цехтар ашып, негізінен жергілікті әйел азаматтарды тұрақты жұмыспен қамтып, мұнай компанияларына арнайы киім тігуді қолға алған болатын. Алайда жыл сайын өтетін тендерлердің кесірінен контракт ала алмай қалса немесе баға демпингісінен контракт сомасы едәуір төмендесе, жұмысшыларының 90 %-ы жұмыссыз қалайын деп отыр. Мұндай мысалдарды көптеп келтіруге болады.

Мәжілістің өткен жетінші шақырылымында Маңғыстаудағы жұмыссыздыққа және еңбек дауларына қатысты мәселелерді көтергенбіз. Бірақ Үкімет, «Самұрық-Қазына», «ҚазМұнайГаз» және жергілікті атқарушы билік тарапынан жүйелі жұмыстар жасалынбады, тиісті нәтиже болмады. Ал Маңғыстауда жарылайын деп тұрған «жара» көп. Оларды кешенді түрде «емдеумен» айналыспаса, дау-дамай әрі қарай жалғасып, ушыға береді. Үкімет комиссиясын құру жөнінде Сізге хат та жолдадық. Оған әлі жауап бермедіңіз. Қашанғы көзді жұмып, құлақты бітеп, ауызды буып отыра бересіздер. Мәселені шешетін уақыт өтіп бара жатыр. Ертең «қолымызды мезгілінен кеш сермедік» деп жүрмеңіздер.

Сервистік және басқа да мердігер компаниялар бюджетке салығын төлеп, өздеріне инвестиция құйып, халықты тұрақты жұмыспен қамтамасыз етуге мүдделі, бірақ келесі факторлар: тендерлердің әділетсіз өтуі, жемқорлық, тарифтердің төмендігі, баға демпингісі және басқа да мәселелер оған мүмкіндік бермей отыр. Бұл өз кезегінде компаниялардағы жалақы деңгейінің төмен болуына, әлеуметтік пакеттердің төленбеуіне, еңбек қауіпсіздігінің сақталмауына, техникалардың жаңаланбауына себеп болып отыр. 

Айта кететін жайт – өткен сенбі күні Ақтау қаласында ереуілге шыққан «БерАли Маңғыстау Company» мекемесінің басшыларымен кездестім, жоғарыда келтірілген кемшіліктерді олар да айтты. Компанияның ресми өтініші бойынша жұмыстар жасалынып, құзырлы органдарға хат жолданды. 

Құрметті Әлихан Асханұлы! 

Көтеріліп отырған мәселеде жүйелік қателіктер бар екені анық. Сондықтан «Самұрық-Қазына» әл-ауқат қоры өзінің Ережелеріне келесі өзгерістерді шұғыл түрде енгізуі қажет деп есептейміз:

Бірінші, баға демпингісіне шектеу қою. Мысалы, тендер кезінде бағаны 10 пайыздан төмен түсірмеу керек.

Екінші, сервистік компаниялармен көпжылдық келісім-шарттарға отыру сұрағы шешілсін, яғни компаниялардың жұмысының тұрақтылығын қамтамасыз ету қажет.

Үшінші, тендерге шығарылатын жұмыстар мен қызметтердің қаржы көлемінде еңбек ақы қоры және әлеуметтік пакет бөлек көрсетіліп, ол баға ойынына түспеуі керек. Бұл жұмысшылардың дұрыс жалақы алуына, әлеуметтік жағынан қорғалуына кепілдік болады және тендерді ұтып алған компаниялардағы жағдайды мемлекеттік органдар мен тапсырыс беруші тарапынан бақылап отыруға мүмкіндік туады.

Бұдан басқа, кешегі дау туғызған тендерлік процедураларды жан-жақты зерттеп, егер кемшіліктер анықталса, тиісті шешім қабылдамаған квазимемлекеттік мекемелердің лауазымды тұлғаларының жауапкершілігі қаралсын.

Сөз соңында айтпағымыз – Конституцияға сәйкес еліміздің байлығы халыққа тиесілі, яғни қазба байлық тұрғындардың әл-ауқатын арттыруға қызмет етуі керек. Сондықтан «Самұрық-Қазына» әл-ауқат қоры және оның портфельдік компаниялары жаңаша, ашық, әділ жұмыс жасап, халықтың тұрмыс-тіршілігін жақсартуға нақты қадамдар жасасын.

Мәжіліс депутаттары, 

«AMANAT» фракциясының мүшелері

Еділ Жаңбыршин,

Самат Мусабаев

Бір қазақ екінші қазақтың

ЖҰМЫСЫН ТАРТЫП АЛДЫ

• Жаңаөзендіктердің Астанаға келіп, орынды талап қойып, енді бәрін автозакка қойдай тиеп әкеткенінің себебі – Нұрсұлтан Назарбаев пен Тимур Құлыбаевтың елге жасаған қиянатында.

Басында бұлар «Ақтөбемұнайгаздың» иесі – қытайларға рұқсат берді: қазақтар жұмыс істеп отырған сервистік компанияларын жауып, аутсорсингке тендерге шығарды. Ол тендерлерді қытайлардың өздері ұтып алып отырды.

Содан кейін, 2004–2007 жылдарда Құлыбаев «Қазмұнайгаздың» енші (дочерний) сервистік компанияларын арзанға сатып алды. Мысалы, 1 млрд доллар тұратын «Казстройсервис» компаниясын 10 миллион долларға сатып алды. 

Осы әрекеттердің бәрі бүгінгі жағдайға алып келді: конкуренция болмайтын жерде бір қазақтың жұмысын екінші қазақ тартып алуға мәжбүр етті. 

Назарбаев пен Құлыбаевтың істеген қылмыстарының түбіне балта шаппай, халықтың жағдайы өзгермейді! «Elge Qaitaru» қоры осы мәселелер туралы мемлекет органдарына жазған, бірақ билік былқ етпейді.

Оразалы ЕРЖАНОВ