- 1997 жылы Райымбек ауданының Тегістік ауылындағы М.Мақатаев атындағы орта мектепті бітірдім. Бұл – айтыскер ақын, «Құлмамбеттің құлыны» Оразалы Досбосынов оқыған белгілі мектеп қой.
Сол тұста мектеп бітіргендердің бәрі заңгер болғысы келетін. Заман сондай еді. «Ес білгелі журналист болуды армандадым» деп өтірік айтып қайтем, бүгінгі сақа әріптестердің бала күнінде-ақ көпшілігінің мақаласы жарияланған «Ұланға» бірде-бір шимайым шықпапты.
Менің криминалист болғым келді. Түрлі қылмыстық оқиғалар мен детективтерді іздеп жүріп оқыдым. «Көбінің шамасы жетпейтін ауыр қылмыстарды ашсам» деп қиялдадым.
Сол тұста Нағашыбай Шайкенов басқаратын Қазақ Мемлекеттік заң академиясының атағы жер жарып тұрған-ды. Сол академияның криминалистика факультетіне құжат тапсырдым. Жаңылмасам, тест деген нәрсе енді ғана енгізілген кез болса керек.
Әппақ жейде, ақ шалбар киген нарынқолдық қараторы баланың бетінің ұшы қызарып, терлеп-тепшіп тест тапсырып шыққанын көз алдыңызға елестетіп көріңізші. Есіме түссе, әлі күнге дейін күлем…
Сарғая күткен тесттің қорытындысы түннің бір уағында шықты. «Проходной балл» – 40, ал менің жиғаным – 38. Оқуға түскендердің тізімінде жоқпын. «Біттім» деп ойладым, көз алдым тұманданып сала берді.
Ертеңіне ректор Нағашыбай Шайкеновтің қабылдауына кіретін болдық. Әкемнің тіл тапқыштығынан, жұғымдылығынан үміттеніп жүрмін. «Ректордың көңілін тауып, мені оқуға түсіріп жіберетін шығар» деген дәме.
Нағашыбай Шайкеновтің қандай қайраткер болғанын кейін білдік қой, ол кезде «мейірімді жан екен» дегеннен өзге ой басыма келген жоқ. Үлкен көзілдірігі бар, қағаздай жұқа кісі екен, басымнан сипады да: «Айналайын, келесі жылы жақсылап дайындалып кел. Түсесің!» – деді.
Ауылға қайтадан бару – ұят. Қалада қалатын болып шештім. Бас-аяғы үш-төрт айдың ішінде Нарынқолдың картобын сатқан кезім болды, тентектік жасап та үлгердім. Үлкен қала тез есейтті, әйтеуір.
Қара күздің кезі болса керек, ауылда әке-шешем қой сойып, дастарқан дайындап жатты. «Алтыкен келе жатыр екен» дейді. Алтынбек Сәрсенбайұлын туған-туыстың бәрі «Алтыкен» деп атайтын. Алтыкен ағаның ауылға келе жатқанын естісе, әкем қойын сойып, дайындалып отыратын. Естуімше, ол кісі бұл жолы аңшылыққа келе жатқан көрінеді.
Алтыкен аға бір топ жолдасымен үйге кештете түсті. Қасындағы жігіттердің Жүсіпбек Қорғасбек, Нұртөре Жүсіп, Еркін Қыдыр, Дархан Мыңбай сынды мүйізі қарағайдай журналистер екенін де кейін білдім.
Алтыкен аға асты талғап жейтін, кешкі алтыдан соң ет жемейді, әсіресе қойдың етін. Табақ толы ет келгенде, әкеме қарата: «Аға, етті таңертең жейік. Қазір бір-бір шыны көк шәй ішіп, дем алсақ дұрыс болар еді. Ертең ерте қозғаламыз», – деді.
Бірін-бірі жеңіл қағытып, еркін әңгімелесіп отырған ағаларға шәй әперіп, зыр жүгіріп жүрмін. Бір сәтте Алтыкен аға маған бұрылды да: «Ерік, оқуың не болды?» – деді. Қашан сұрар екен деп қипақтап жүр ем, жүрегім зырқ ете қалды.
– Түсе алмай қалдым, аға…
– Дұрыстап дайындалмағансың ғой. Қайда тапсырып едің?
– КазГЮА-ға.
– Сот болғың келе ме?
– Жоқ.
– Әлде прокурор болғың келе ме?
– Жоқ, криминалист болғым келеді.
– Ммм… Неге журналист болғың келмейді? Журналист соттың да, прокурордың да, криминалистің де жұмысын қадағалайды. Төртінші билік. Мына ағаларыңның бәрі мықты журналистер. Мен де журналистпін. Икемің бар сияқты, сен журналистикаға дайындал!
Алтыкен ағаның өзі осылай деп тұрғанда не жан қалсын, «мақұл, аға» деп елп ете қалдым. Назар маған ауған осы сәтті пайдаланып қалғым келіп: «Аға, аңшылыққа мені де ерте кетіңізші», – деп қиылдым. Алтыкен аға өзіне тән әдетпен қасын кере қарады да, сұқ саусағымен көзілдірігін көтеріп қойып: «Аңшылыққа үлгересің әлі. Сен алдымен оқуға дайындал!» – деді.
Журналистикаға мені Рысбек /Сәрсенбайұлы/ аға дайындады. Талап – қатты, жан – тәтті. Шығармашылық конкурстан да өтіп, қажетті баллды да жинап, әл-Фараби атындағы ҚазҰУ-дың журфагына түстім де кеттім.
Оқуды бітіргеннен кейін де Алтыкен аға мені көзінен таса еткен жоқ. Әр кез қолдауын сезіп жүретінмін. Ағаны биліктен кеткен соң жиі көретін болдық. Бірге футбол ойнадық, өткір әзілдерін тыңдадық. Бағыт-бағдар беріп, үнемі ақылын айтып жүретін.
Міне, мен осылай журналист болдым. Алтыкен аға айтқандай, аңшылыққа да үлгердім. Ал енді қалай аңшы атанғаным – ол бөлек әңгіме…
Ерік РАХЫМ